رهبری شامل اشخاص متعددی است که خود رهبری می‌کنند و اجازه می‌دهند که دیگران هم در یک فرایند تاثیرپذیری دو جانبه آن ها را رهبری کنند.تجارب رهبری حاصل تعامل بین رهبران، اشخاص و محیط سازمانی است.رهبری شامل اشخاص متعددی است که خود رهبری می‌کنند و اجازه می‌دهند که دیگران هم در یک فرایند تاثیرپذیری دو جانبه آن ها را رهبری کنند.تجارب رهبری حاصل تعامل بین رهبران، اشخاص و محیط سازمانی است.دانش در بین اعضای گروه پخش شده است.دانش در بین کارکنان و اشخاص سازمانی و جنبه‌های محیطی که آن ها در آن قرار دارند امتداد یافته است.مزایا از میان ترکم تاثیرات(نفوذ) منسوب به گروه تخصیص می‌یابد.مزایا و منافع از میان توسعه ظرفیت عمل اعضا از طریق فعالیت های همکارانه، عملکرد مشترک و ماموریتهای مشترک، تخصیص می‌یابد.
(منبع: یاسینی، ۱۳۹۱)
۲-۲-۵-۳ رهبری همکارانه
در این سبک، کارکردن بر اساس «اتحاد«، «مشارکت« یا «شبکه»[۸۷] انجام می‌گیرد. رهبری همکارانه ممکن است در یک زمینه بین سازمانی هم اعمال شود، و کار را به سازمانهای اجتماعی، کارمندان و سایر ذینفعان خارجی مرتبط کنند. در حالی که رهبری همکارانه به واسطه توزیع آن تعریف می شود، تمامی توزیع نقش های رهبری به صورت همکارانه نمی باشد. در واقع رویکرد توزیع شده به رهبری اجازه می‌دهد تا بتواند به صورت فزاینده یا به اندازه بسیار ناچیز همکارانه باشد، که این بستگی به موقعیت دارد. به عنوان مثال در یک سازمان مدیر و معاون سازمان برای تغییر شیوه آموزش و بهسازی در سازمان با هم کار می‌کنند، از سوی دیگر گروهی از کارمندان با سابقه به منظور حفظ جایگاه قبلی خویش با هم فعالیت می‌کنند. اگر چه رهبری در این موقعیت می‌تواند به صورت رویکرد توزیع شده درک شود، ولی این رویکرد همکارانه نیست. مدیر سازمان در یک جهت تلاش می‌کند و کارمندان با سابقه در جهت مخالف فعالیت می نمایند (اودرو، ۲۰۰۴).
۲-۲-۵-۴ رهبری دموکراتیک[۸۸]
تعریف رهبری به عنوان دموکراتیک با سلسله مراتب و تفویض اختیار، یک تناقض آشکار دارد. وروم و یتن[۸۹] (۱۹۷۳) چهار ویژگی را برای آن برشمردند:
۱٫رفتارهای رهبران برای مشارکت فعال کارکنان در تمام جنبه‌های رهبری، همراه با تشویق می‌باشد؛
۲٫ به اشتراک گذاشتن گسترده اطلاعات و قدرت در سازمان؛
۳٫ تقویت خود ارزشمندی کارکنان؛
۴٫ توانا کردن دیگران برای کار کردن.
رهبری دموکراتیک می‌تواند یک شکل مشورتی (که در آن رهبر یک گروه تصمیم گیری را پس از مشورت با اعضاء در مورد تصمیم خود، راضی می‌سازد) یا تصمیم گیری مشارکت جویانه (که در آن رهبر یک تصمیم را بر اساس همکاری دیگران و بر پایه این دیدگاه که «اغلب اوقات حق با اکثریت است« اتخاذ می‌کند)، داشته باشد. در باب تفاوت این شیوه با رهبری توزیع شده وروم یتن (۱۹۷۳) اذعان داشته اند که رهبری توزیع شده به عنوان واژه ای مترادف با رهبری دموکراتیک در سازمان‌ها به کار گرفته می شود، اما فراتر از رهبری دموکراتیک، اقتدار کارمندان در رهبری توزیع شده افزایش می‌یابد (نقل از هریس و میوجز[۹۰]، ۲۰۰۵). در جدول زیر تفاوت رهبری توزیع شده و رهبری دموکراتیک به طور خلاصه ذکر شده است.
جدول ۲-۶ تفاوت رهبری توزیع شده با رهبری دموکراتیک
رهبری دموکراتیک
رهبری توزیع شده
●مفهوم هنجاری و تحلیلی:
– ریشه فکری آن مبتنی بر تئوری های مدرنیته (مانند عقلانیت ابزاری و بیگانگی است)
● مفهوم تحلیلی:
– اغلب دارای تفاسیر هنجاری تلویحی و ضمنی است.
– ریشه فکری مبتنی بر تئوری فعالیت است.
● ظهور و گسترش:
– اغلب مبتنی بر عمل جمعی است، اما می‌تواند رهبری تک نفره درون چرخش مبتکرانه را نیز شامل شود.
●ظهور و گسترش:
– متشکل از عمل جمعی و متفاوت از رهبری تک نفره است.
● مبتنی بر مقام انسانی است
– مرزهای باز مشارکت، با هدف توزیع یکسان قدرت درونی و بیرونی، عزت نفس و احترام شکل می گیرند.
● مبتنی بر شرایط اقتضایی است
– محدودیت ها و مرزهای مشارکت بر اساس نیازها و اولویت های سازمانی می‌باشند.
● تضادگرایی
– با عقلانیت ابزاری که در قدرت عقلانی و مبادله ای وجود دارد، مخالف است.
● رسمیت گرایی بیطرفانه
– بی طرفی در مورد مشروعیت انتصاب همکاران (قدرت عقلانی و مبادله ای)
● استقلال ذاتی:
– عقلانیت دموکراتیک را به صورت کامل و جامع به کار می‌گیرد.
– عقلانیت در تصمیم گیری و عقلانیت اخلاقی با قلمرو وسیع تری به ارزش‌های اساسی ای که مکمل عقلانیت استدلالی است، گسترش می‌یابد.
– فضای خلاق به عنوان یک امر التزامی برای خلاقیت انسان، شکل می‌گیرد.
● استقلال ابزاری:
– به طور جزئی عقلانیت دموکراتیک را به کار می‌گیرد.شکل، ویژگی و حوزه اخلاقی مشارکت در تصمیم گیری تعریف نشده و ویژگی آن عملگرایانه بودن آن است.
– عقلانیت استدلالی بر حسب اهداف سازمانی حائز اهمیت است.
– فضای خلاق در قیاس ابزاری مورد قضاوت قرار می‌گیرد.
● ادغام در جهت توانایی‌های افراد:
– ترکیب و به کارگیری همه توانایی بالقوه افراد از طریق غلبه بر تضادهای داخلی صورت می‌گیرد.
● وظیفه مندی به سوی توانایی‌های افراد:
– در عمل، توزیع رهبری بر اساس ارزش سازمانی ویژگی های منحصر بفرد افراد صورت می‌گیرد.
(منبع: فیلیپ، ۲۰۰۴: نقل از یاسینی، ۱۳۹۲: ۶۵)
۲-۲-۵-۵ رهبری تسهیم شده[۹۱]
رهبری تسهیم شده زمانی به خوبی قابل درک است که رهبری به عنوان یک فرایند اجتماعی برخاسته از ارتباطات اجتماعی باشد، نه فقط کارهایی که رهبر به تنهایی انجام می‌دهد (دویل و اسمیت[۹۲]، ۲۰۰۱). به عبارت دیگر این شیوه ی رهبری فقط در کیفیت و شایستگی یک فرد ساکن نیست، بلکه بین اشخاص درون گروه ها، و اقدامات جمعی که برای سرپیچی از یک رهبر واحد انجام می شود، نیز قرار دارد (مک بث،۲۰۰۳). این شیوه رهبری بر پایه اعتماد، علاقه، احترام و قدردانی و باز بودن شکل گرفته است (اودرو، ۲۰۰۴). پیام مشترکی که از طریق همه ی این تعاریف داده می شود این است که رهبری در انحصار و اختیار هیچ شخص خاصی نیست، و این پیامی است که در هسته اصلی تعاریف و ماهیت رهبری توزیع شده دیده می شود. در رهبری توزیع شده همان گونه که گروون (۲۰۰۲) بیان می‌دارد، شیوه ای از رهبری است که فقط در انحصار مدیران رهبر نیست، بلکه نقش های رهبری به وسیله نمایندگان رهبران، کارمندان خود رهبر، کارمندان پشتیبان، مشاوران سازمان، اعضای هیئت ها و انجمن ها و دانش آموزان و … هم انجام می شود. رهبری بیشتر از آنکه پراکنده شده باشد، متمرکز است و لزوماًً به هیچ شخص خاص یا گروه خاصی از افراد این برتری را نمی دهد که رهبری اموری بیش از سایرین بر عهده بگیرند. در جدول زیر تفاوت رهبری توزیع شده با رهبری تسهیم شده به طور خلاصه آمده است.
|
[شنبه 1401-09-26] [ 12:47:00 ق.ظ ]
|
