انگیختگی

۷۲۳/۰

۰۰۰/۰

قصد خرید آنی

۶۶۰/۰

۰۰۰/۰

ریسک ادراک شده

۶۹۵/۰

۰۰۰/۰

خرید آنی

۷۰۱/۰

۰۰۰/۰

واکنش پس از خرید

۶۶۲/۰

۰۰۰/۰

جدول ۵-۳: نتایج آزمون کورویت بارتلت و KMO جهت بررسی کفایت عوامل پرسشنامه
۲-۴-۳ مقیاس­های مورد استفاده پرسشنامه
اولین نکته در شناسایی و کاربست انواع آزمون­های آماری، شناخت مقیاس داده ­ها و متغیرهایی است که محقق قصد بر شناسایی و تحلیل آنها دارد. تمامی داده ­های یک ابزار اندازه ­گیری ( از جمله هر یک از سوالات یا گویه ­های پرسشنامه در تحقیقات پیمایشی) در قالب یکی از مقیاس­ها یا سطوح اندازه ­گیری چهارگانه زیر قرار می­گیرند.
۱-۲-۴-۳ مقیاس اسمی^[۸۹]
ابتدایی­ترین مقیاس و پایین­ترین سطح سنجش، مقیاس اسمی است. همانطور که از نام انگلیسی این متغیر بر می ­آید، اصطلاح اسمی به معنای نام­گذاری کردن است. یعنی ما در این مقیاس طبقاتی را تعیین می­کنیم و سپس افراد، اشیا یا رویدادها را در آن­ها جای می­دهیم. در این مقیاس، طبقه­ها باید جامع و مانع باشند( دلاور، ۱۳۸۳).
۲-۲-۴-۳ مقیاس فاصله­ای^[۹۰]
مقیاس فاصله­ای، علاوه بر طبقه ­بندی، نام­گذاری و مرتب کردن طبقه­ها، به ما اجازه می­دهد که فاصله­های موجود بین افراد، اشیاء یا رویدادها را نیز مشخص کنیم. در مقیاس فاصله­ای ( که گاهی مقیاس دارای فاصله­های مساوی نامیده می­ شود)، برخی از عملیات ریاضی را که در مقیاس­های اسمی و ترتیبی قادر به انجام آن­ها نیستیم، می­توانیم اجرا کنیم.
۳-۲-۴-۳ مقیاس نسبی^[۹۱]
مقیاس نسبی بالاترین سطح اندازه ­گیری است و حدود فعالیت آن مشتمل بر کلیه عملیاتی است که می­توان در مقیاس اسمی، ترتیبی و فاصله­­ای انجام داد. علاوه بر این ویژگی­ها، مهم­ترین تفاوتی که مقیاس نسبی با مقیاس فاصله­ای دارد این است که در مقیاس نسبی، صفر مطلق وجود دارد.
۴-۲-۴-۳ مقیاس ترتیبی^[۹۲]
مقیاس ترتیبی نیز همانند مقیاس اسمی به طبقه ­بندی و نام­گذاری طبقه­ها می ­پردازد. اما علاوه بر آن به ترتیب طبقه­ها نیز نظر دارد. در این مقیاس، اعداد صرفا برای هدف رتبه ­بندی به کار برده می­شوند نه چیزی بیشتر. اعدادی که در این مقیاس برای مرتب کردن به­کار می­روند، بیان کننده کمیت مطلق موضوع اندازه ­گیری نیستند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

طیف­های لیکرت به عنوان معروف­ترین طیف در تحقیقات اجتماعی و اقتصادی، که در حالت­های مختلف سه گزینه­ای، پنج گزینه­ای و هفت گزینه­ای مطرح می­گردند، از جمله مهم­ترین شکل مقیاس­های ترتیبی به شمار می­روند. در این تحقیق، برای طراحی سوالات بخش دوم پرسشنامه، از طیف پنج گزینه­ای لیکرت استفاده شده که یکی از رایج­ترین مقیاس­های اندازه ­گیری به شمار می­رود. با توجه به فرم خام پرسشنامه که در پیوست آورده شده است، شکل کلی و امتیاز بندی این طیف برای سوالات مثبت به صورت زیر بوده است.
شکل کلی: اصلا کم تا حدی زیاد کاملا
امتیازبندی: ۱ ۲ ۳ ۴ ۵
۵-۳ روش تجزیه و تحلیل داده ­ها
در این پژوهش، برای تجزیه و تحلیل داده ­ها، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی (مدل معادلات ساختاری) استفاده ­شده است. در ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی، شناختی از ویژگی­های جمعیت­شناختی پاسخ­گویان بدست آمده، سپس برای آزمون فرضیات و بررسی روابط علی متغیرهای موجود در تحقیق، از مدل معادلات ساختاری (تحلیل مسیر و تحلیل عاملی تاییدی) استفاده شده است.
۱-۵-۳ مدل معادلات ساختاری
یکی از روش­های نویدبخش در زمینه بررسی روابط علی بین متغیرها، مدل معادلات ساختاری یا تحلیل چند متغیره یا متغیرهای مکنون است. این روش به یکسری مدل­های عمومی اشاره می­ کند که شامل تحلیل عاملی تاییدی، تحلیل عاملی اکتشافی، مدل­های ساختاری همزمان کلاسیک، تحلیل مسیر، رگرسیون چندگانه، تحلیل واریانس و سایر روش­های آماری است. رویه­ی تحلیلی این مدل در رشته­ های علمی مختلفی از قبیل روانشناسی، زیست­شناسی، جامعه ­شناسی، اقتصادسنجی و بسیاری از علوم دیگر کاربرد دارد (هومن، ۱۳۸۴).
مدل­یابی معادلات ساختاری یک تکنیک نیرومند چند متغیری است و تمرکز اصلی خود را بر متغیرهای مکنونی قرار می­دهد که خود معلول متغیرهای شهود دیگر هستند. به عبارت دیگر یک مدل معادلات ساختاری مبین یک ساختار علی مشخص بین مجموعه ­ای از سازه­های مکنون است که هر یک توسط مجموعه ­ای از نشانگرها اندازه ­گیری می­شوند و می­توان برازش آن را به یک جامعه معین مورد آزمون قرار داد. این تکنیک چند متغیری که مدل­یابی علی و تحلیل ساختار کوواریانس نیز نامیده می­ شود، یکی از پیشرفت­های نویدبخش در عرصه­ روانشناسی علوم رفتاری است که کاربرد داده ­های همبستگی، آزمایشی و غیرآزمایشی را به منظور تعیین میزان موجه بودن مدل­های نظری در یک جامعه معین امکان­ پذیر می­سازد (کلاین، ۱۳۸۵).
به طور خاص، در علوم اجتماعی و رفتاری بیشتر نظریات و مدل­ها در قالب مفاهیم نظری بیان می­شوند که مستقیما قابل مشاهده و اندازه ­گیری نیستند. در چنین مواقعی معمولا از تعدادی نشانگر برای اندازه ­گیری و مطالعه این متغیرها استفاده می­ شود. دو مسئله اصلی در استنباط علی از مسائل علوم اجتماعی و رفتاری وجود دارد که عبارتند از:
اندازه ­گیری: اندازه ­گیری­های مشاهده شده واقعا چه چیزی را اندازه می­گیرند؟ چگونه و با چه دقتی می­توان نوع مفاهیمی را که باید اندازه ­گیری شوند، مشخص کرد؟ روایی و اعتبار اندازه ­گیری­های انجام شده را چگونه می­توتن تعیین کرد؟
روابط بین متغیرها و قدرت نسبی آنها: چگونه می­توان روابط علی پیچیده بین متغیرهایی که مستقیما قابل اندازه ­گیری نیستند را استنباط کرد؟ چگونه می­توان قدرت رابطه بین متغیرهای نهفته را ارزیابی کرد؟
در پاسخ به این دو سوال، مدل معادلات ساختاری به دو بخش زیر تقسیم می­ شود:
مدل اندازه ­گیری: این مدل پاسخگوی سوال اول است؛ یعنی چگونگی اندازه ­گیری متغیرهای مکنون توسط متغیرهای مشاهده شده و روایی و اعتبار آنها را مطرح و مشخص می­نماید. این مدل روابط بین متغیرهای مشهود و مکنون را که برای برآورد تقریبی آنها به کار می­رود، تعریف می­ کند.
مدل تابع ساختاری: این مدل نیز پاسخگوی سوال دوم است؛ یعنی روابط علی بین متغیرها را مشخص می­ کند و تاثیرات علی و میزان واریانس تبیین نشده را مورد ارزیابی قرار می­دهد.

تولیدات آبزی‏پروری از یک میلیون تن در سال ۱۹۵۳ به بیش از ۲۰۰ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت که نقش آبزی‏پروری را به همراه حفاظت از محیط زیست و کسب درآمد بیشتر برای تولیدکنندگان پیچیده کرده است (Wijkstrom, 2003). هزینه‏ های غذا در حال افزایش است و افزایش آن در آینده به چند دلیل دور از انتظار نیست. افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری‏های نوین موجب افزایش تقاضا شده و این رقابت ها باعث شده تا قیمت‏ها افزایش یابد. علاوه بر آن ملاحظات اقتصادی و زیست‏محیطی همراه با گسترش تولیدات نوین بخش قابل توجهی از تولید کنندگان غذا را از چرخه تولید خارج نموده و همین کاهش تولید غذا موجب افزایش قیمت‏ها گردیده است. افزایش قیمت سوخت و دیگر فاکتورها نیز موجب افزایش هزینه‏ های تولید شده، به طوری که درآمد آبزی‏پروران در طول دهه گذشته کاهش یافته و تعداد زیادی از مزارع نیز به دلیل عدم توان رقابت تعطیل شده‏اند (Crab et al, 2012). بنابراین کاهش هزینه تولید با افزایش سرانه مصرف ماهی در ایران و آگاهی مردم از مزایای مصرف آبزیان ضروری به نظر می‏رسد (Hajizadeh, 2003).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

‏ استفاده از افزودنی‏ها، آنزیم‏ها، اسیدهای آلی و روش‏های جدید فرآوری اجزای جیره غذایی از جمله راهکارهای مناسب برای کاهش هزینه‏ های تولید می‎باشد. تهیه چنین جیره‏هایی گرچه ممکن است که هزینه تولید را به ازای هر کیلو خوراک افزایش دهد، میزان مصرف جیره حاوی مواد متراکم مغذی در سطح کلان بسیار کمتر از جیره‏های بی‏کیفیت خواهد بود. با این استراتژی از یک سو ماهی بیشتری با بهره گرفتن از حجم کمتر خوراک تولید می‏شود (کاهش FCR) و از سوی دیگر میزان دفع خوراک و رهاسازی ضایعات متابولیکی کاهش می‏یابد تا سلامت زیست‏بوم‏های آبی تامین گردد.(Cho et al, 1991) بعلاوه ماهیان تغذیه شده با این گونه جیره‏ها از سطح مناسبی از پروتئین و اسیدهای چرب ضروری جهت تامین نیازها و تضمین سلامت انسان برخوردار خواهند بود (Yokoyama et al., 2009).
منیزیم موجود در مکمل معدنی یکی از اجزای مهم افزودنیی است که اثرات ناشی از کمبود آن به صورت دقیق طی سال‏های اخیر در گونه‏های مختلف موزد مطالعه قرار گرفته است. علایمی همچون رشد ضعیف، کاهش اشتها، آهکی شدن کلیه و عضله و تجمع مایعات برون سلولی عضله را می‏توان از دلایل عدم تعدل منیزیم در جیره غذایی دانست.
آزمایش‏های متعددی به منظور بررسی دسترسی منیزیم و منگنز موجود در رژیم غذایی برای تعیین حداقل میزان مورد نیاز برای رشد طبیعی و همچنین اثرات ناشی از مصرف بیش از حد آن در گونه‏های مختلف و از جمله قزل‏آلای رنگین‏کمان انجام گرفته است. Satoh و همکاران (۱۹۹۱) نشان دادند که رشد با افزایش سطوح منگنز و منیزیم به ترتیب به بیش از ۱۵ و ۵/۰ میلی‏گرم در هر کیلوگرم جیره غذایی به طور موثری بهبود یافت. همچنین این محققان مشخص کردند که غلظت منگنز متناسب با سطح منیزیم در رژیم غذایی بوده و مقدار آن در ستون فقرات قزل‏آلای رنگین‏کمانی که با یک رژیم غذایی بدون منگنز تغذیه شده بودند در کمترین سطح قرار دارد. این یافته‏ها نشان می‏دهند که قابلیت جذب منگنز از آرد ماهی بسیار کم بوده و توسط یک ماده خاص در آن منع می‏گردد.
استفاده از ذرات نانو در صنعت آبزی‏پروری در مراحل بسیار ابتدایی قرار داشته و مطالعات بسیار کمی پیرامون استفاده از آنها در صنعت پرورش آبزیان وجود دارد. ترکیبات غیرمحلول یا روغنی به راحتی در مقیاس نانو حل شده و شاید این نوع تغییرات خصوصیات سبب توجه بیشتر به کاربرد نانوتکنولوزی در صنایع غذایی یا آبزی‏پروری گردد، چرا که قابلیت انحلال بالای نانوذرات موجب کاهش ورود مواد حل نشده از طریق مدفوع به محیط زیست آبی و جلوگیری از آلودگی محیط‏های محیطی گردد.
ه- مرور ادبیات و سوابق مربوطه (بیان مختصر پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور پیرامون موضوع تحقیق و نتایج آنها و مرور ادبیات و چارچوب نظری تحقیق):
ماهیان در شرایط پرورشی با غذاهای فرموله‏ای تغذیه میگردند که اغلب شامل تمام مواد مورد نیاز برای رشد ماهی هستند. اگرچه ترکیبات غذایی بسیار زیادی به عنوان غذای مصنوعی شناسایی شدهاند، ناتوانی این مواد در تامین مقدار مناسب و تعادل بین اجزای غذایی باعث گردیده که همچنان تحقیقات در این زمینه ادامه یابد. علاوه بر این تفاوت در نوع گونه آبزیان دلیلی برای تفاوت‏ها بین ماهیان پرورشی در استخرهای مختلف است (Eshagh, 1967). بنابراین گسترش علم نانو در جهان و استفاده از نانوذرات در صنایع مختلف به خصوص آبزی‏پروری، اهمیت بررسی پیرامون میزان بهینه این نانوذرات را در جیره غذایی دوچندان میکند. در ادامه به تحقیقات مختلفی میپردازیم که در زمینه تاثیر منیزیم بر ماهیان مختلف انجام شده است:
Wang و همکاران (۲۰۰۵) به منظور تعیین منیزیم مورد نیاز در رژیم غذایی کپورعلفخوار جوان (Ctenopharyngodon idella) به ترتیب مقادیر ۰، ۱۵۰، ۳۰۰، ۶۰۰، ۱۲۰۰ و ۲۴۰۰ میلی‏گرم سولفات منیزیم را به رژیم غذایی این ماهی اضافه کردند که این رژیم غذایی با سه تکرار برای کپور علفخوار نوجوان (با وزن اولیه ۱۳/۰±۶۹/۷ گرم) در سیستم پرورشی مدار بسته برای ۷۶ روز مورد استفاده قرار گرفت. مقدار مالون دی آلدئید در ماهی تغذیه شده با رژیم غذایی حاوی ۳۰۰ میلی‏گرم منیزیم در هر کیلوگرم ماهی نسبت به تیمار حاوی صفر و ۱۵۰ میلی‏گرم منیزیم در هر کیلوگرم ماهی خیلی بیشتر بود. افزایش منیزیم به بیش از ۳۰۰ میلی‏گرم در هر کیلوگرم از رژیم غذایی موجب افزایش غلظت منیزیم در مهره‏ها و تمام بدن شد. تجزیه و تحلیل مرحله دوم رگرسیون (مدل) چندجمله‏ای که توسط اندازه‏گیری منیزیم از ستون فقرات و همچنین کل بدن نشان داد که غلضت منیزیم کافی برای کپور علفخوار ۵/۷۱۳ و ۷/۶۲۷ میلی‏گرم در کیلوگرم از رژیم غذایی است.
Shearer و Asargad (1991) ماهیان قزل‏آلای رنگین‏کمان (Oncorhynchus mykiss) با وزن اولیه ۸۴/۰ گرم را که در سطوح مختلف منیزیم در آب ۴/۱ تا ۱۰۰۰ میلی‏گرم در گرم پرورش داده می‏شدند را با جیره‏های حاوی سطوح مختلف منیزیم (۷۸ تا ۷۲۵ میلی‏گرم در گرم درون آبی حاوی ۴/۱ تا ۱۰۰۰ میلی‏گرم در لیتر منیزیم تغذیه نمودند. نتایج این پژوهش نشان داد که جذب منیزیم از آب در ماهی با کمبود منیزیم به طور خطی با منیزیم آب ارتباط دارد. به نظر می‏رسد که نیاز ماهی به منیزیم را می‎توان هم از رژیم غذایی و هم از آب برطرف کرد. ، غلظت منتقله از آب تحت شرایط این آزمایش برابر ۴۶ میلی‏گرم در لیتر محاسبه شد که برای رفع احتیاجات ماهیان از منیزیم در یک رژیم غذایی عاری از منیزیم کافی است.
Knox و همکاران (۱۹۸۱) اثرات کمبود منیزیم روی قزل‏آلای رنگین‏کمان را به صورت دقیق در سال‏های اخیر مورد بررسی قرار داده و علائمی همچون رشد ضعیف، کاهش اشتها، آهکی شدن کلیه و عضلات همراه با تجمع مایعات برون سلولی عضله را گزارش نمودند
Dabrowska و همکاران (۱۹۹۰) بچه ماهی کپور معمولی را به مدت ۹ هفته با رژیم نیمه خالص سطوح مختلف ۰۸/۰، ۶/۰، ۹/۱، ۲ و ۳ میلی‏گرم منیزیم در کیلوگرم غذا و ۱۵ تا ۴۴ درصد پروتئین تغذیه نمودند. نتایج این تحقیق نشان داد که سطح حداقل منیزیم ۰۶/۰ میلی‏گرم در کیلوگرم جهت بالا بردن محتوای منیزیم استخوان و پلاسما و برای کاهش غلضت کلسیم کل بدن (علامت هایپرمکسینوزیس) مورد نیاز است. افزایش بیشتر منیزیم رژیم غذایی تا میزان ۲/۳ گرم در کیلوگرم میزان رشد ماهی را به طور غیرمعنی‏دار افزایش می‏دهد، اما میزان رسوب منیزیم رژیم غذایی به حدود ۴/۷ و ۷/۱۰ درصد در ماهی تغذیه شده با میزان کم و بالای پروتئین به ترتیب کاهش می‏یابد.
Brucka-jastrzebska و همکاران (۲۰۰۸) آزمایش هایی را در زمینه میزان مواد معدنی ۹۰ گونه ماهی آب شیرین از جمله کپورمعمولی، قزل آلای رنگین کمان،ماهی خاویاری سیبری در سن ۶ الی ۷ ماهگی انجام دادند. نمونه‏های خون، کبد، کلیه، آبشش‏ها، پوست و عضلات از هر ماهی جمع‏آوری و در معرض تست‏های شیمیایی منیزیم، کلسیم، روی، مس و آهن همراه با طیف‏سنجی قلیلیی انتشاری دوگانه پلاسما-اتمیک در دستگاه JY-24 JOBIN قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که محل پرورش از لحاظ آماری تاثیر قابل‏ملاحظه‌ای بر میزان (سطوح) عناصر مورد بررسی بین سه گونه ماهی آزمایشی دارد. محتوای منیزیم در کلیه و پوست بطور قابل ملاحظه‎ای در ماهی کپور نسبت به ماهی خاویاری بالاتر بود. ترتیب مشابهی در مورد محتوای کلسیم پوست و محتوای روی در کلیه کپورمعمولی، قزل‎آلای رنگین‎کمان و ماهی خاویاری سیبری مشاهده شد.سطوح کبدی و کلیوی آهن و مس بطور چشمگیری در ماهی کپور نسبت به ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان پایین‏تر بود. ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان از بین این سه گونه ماهی بالاترین سطح پوستی کلسیم و منیزیم و بالاترین سطح خونی آهن را داشت. نتایج نشان این پژوهش نشان داد که محل و شرایط پرورش اثرات چشمگیری روی سطح مواد معدنی مورد نیاز کم‏مقدار و پرمقدار در ماهی آب شیرین دارد.
Igino و همکاران (۱۹۸۰) نیاز کپور معمولی و قزل‏آلای رنگین‏کمان به منیزیم و مس را مورد بررسی قرار داده و دریافتند که نمونه‏های قزل‏آلای ۷۵ گرمی تغذیه شده با جیره حاوی میلی‏گرم منیزیم در هر کیلوگرم جیره دارای نرخ رشد کمتری نسبت به ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی ۱۳ میلی‏گرم منیزیم در هر کیلوگرم جیره بودند. همچنین نشانه‏های کمبود منیزیم شامل رشد نامتعادل دمی و کوتاهی بدن نیز در گروه اول مشاهده گردید که به علت کاهش منیزیم در مهره‏های این گروه از ماهیان در اثر کمبود منیزیم جیره می‏باشد. ماهیان گروه اول بعد از ۱۲ هفته غذادهی دارای افزایش وزنی معادل ۴ برابر بودند، در حالی که افزایش وزن در ماهیان گروه دوم در حدود ۹ برابربود.
و – جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق:
مطالعات بسیار زیادی پیرامون استفاده از منیزیم در مقادیر مختلف و یا منابع مختلف نمکهای غیرآلی منیزیم، در جیره ماهیان مختلف صورت گرفته است، اما با توجه به نوپا بودن صنعت نانوتکنولوژی و نوظهور بودن استفاده از نانو ذرات در آبزی‏پروری، بررسی اثرات و میزان بهینه نانو ذره منیزیم بر فاکتورهای رشد، فاکتورهای خونی، فعالیت آنزیمی و میزان مواد معدنی در خون و بافت ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان ضروری به نظر میرسد. امید است که این تحقیق بتواند مسیر جدیدی را در زمینه استفاده از مکملهای غذایی در صنعت تغذیه آبزیان ارائه دهد.
ز- اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و کاربردی):
دستیابی به میزان و ترکیب مناسب منیزیم در جیره غذایی ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان
بررسی اثر مقادیر و اشکال مختلف منیزیم در بهبود شاخصهای رشد و بقاء ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان
بررسی اثر نانو منیزیم بر فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، گلوتانین پروکسیداز، مالون دی‏آلدئید، گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، گلوتاتیون S-ترانسفراز (Özdem and Sadan 1994; Aslan, 1995) (Mc.Kenzie et al., 2002).
بررسی اثر نانو منیزیم بر فاکتورهای خونی و فعالیت لیزوزیمی
ح – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهره‏وران (سازمان‏ها، صنایع و یا گروه ذینفعان) ذکر شود (به عبارت دیگر محل اجرای مطالعه موردی):
مراکز تکثیر و پرورش قزل‏آلای رنگین‏کمان
کارخانه های تولید غذای آبزیان
سازمان شیلات ایران
مراکز و موسسات تحقیقاتی مرتبط با آبزیپروری
ط- سؤالات تحقیق:
کدامیک از مقادیر نانو منیزیم باعث افزایش رشد و بقاء ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان میشود؟
آیا نانو ذره منیزیم از کارایی بیشتری در مقایسه با سایر ترکیبات روی در جیره غذایی قزل‏آلای رنگین‏کمان برخوردار است؟
آیا نانو ذره منیزیم بر میزان فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، گلوتانین پروکسیداز، مالون دی آلدئید، لیزوزیم، گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، گلوتاتیون S-ترانسفراز تاثیرگذار است؟
آیا استفاده از نانو ذره منیزیم بر میزان روی در پلاسما،کبد، عضله ها و استخوان موثر خواهد بود؟
آیا کاربرد نانو ذره منیزیم می‏تواند فاکتورهای خونی قزل آلای‏رنگین‏کمان را تحت تاثیر قرار دهد؟
ی- فرضیه ‏های تحقیق:
فرضیه H0: نانو منیزیم باعث افزایش رشد و بقاء ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان نمیشود.
فرضیه H1: نانو منیزیم باعث افزایش رشد و بقاء ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان میشود.
فرضیه H0: استفاده از نانو ذره منیزیم تاثیری بر محتوای آن در کبد و استخوان ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان ندارد.
فرضیه H1: استفاده از نانو ذره منیزیم تاثیری بر محتوای آن در کبد و استخوان ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان دارد.
فرضیه H0: نانو منیزیم بر روی فاکتورهای خونی ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان اثر ندارد.
فرضیه H1: نانو منیزیم موجب بهبود فاکتورهای خونی موثر بر دفاع غیراختصاصی قزل‏آلای رنگین‏کمان میگردد.
فرضیه H0: نانو منیزیم بر فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، گلوتانین پروکسیداز، مالون دی آلدئید، لیزوزیم)گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، گلوتاتیون S-ترانسفراز) ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان اثر ندارد.
فرضیه H1: نانو منیزیم موجب افزایش فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، گلوتانین پروکسیداز، مالون دی آلدئید، لیزوزیم)گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، گلوتاتیون S-ترانسفراز) در ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان میشود.
ک- تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):
شاخصهای رشد: فاکتورهایی نظیر نرخ رشد ویژه، میانگین وزن، ضریب چاقی و ضریب تبدیل غذایی و نرخ بازده پروتئین که جهت سنجش رشد بکار رفته و به تفکیک در روش کار تعریف شدهاند.
پارامترهای خونی: عواملی همچون تعداد گلبولهای قرمز، تعداد گلبولهای سفید و میزان هماتوکریت که نشانگر تغییرات فیزیولوژیکی موجودات زنده و قابلیت دفاع در مقابل عوامل خارجی میباشند.
سوپراکسید دیسموتاز: آنزیم سوپراکسید دیسموتاز SOD)) یکی از آنزیم‏های کلیدی دفاع آنتی اکسیدانی بدن در برابر آسیب‏های ناشی از رادیکال‏های آزاد است.این آنزیم، واکنش تبدیل دو رادیکال آنیون سوپراکسید به پراکسید هیدروژن و اکسیژن مولکولی را سرعت می بخشد و لذا باعث جمع آوری رادیکال‏های مضر مذکور می شود.بدین ترتیب جانداران هوازی در برابر آسیب‏های ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می شوند(Fridovich, 1974).آنزیم سوپراکسیددیسموتاز در تمام بافت‏های هوازی وجود دارد و جایگاه سلولی آن داخل سیتوزول و میتوکندری است ( et al., 1988 Sun). در تمامی موجودات زنده هوازی، اهمیت دفاع سلول توسط آنزیم سوپر اکسیددیسموتاز در برابر آسیب‏های اکسایشی گونه‏های فعال اکسیژنی نشان داده شده است.اهمیت این آنزیم به حدی است که گونه‏های جهش یافته E.coli که آنزیم سوپراکسیددیسموتاز را ندارند، به شدت نسبت به آسیب‏های اکسایشی حساس هستند(McCord JM, Fridovich I ,. 1969).
گلوتانین پروکسیداز: این آنزیم دارای وزن مولکولی تقریبی ۱۰۰۰۰۰،و شامل چهار زیر واحد و چهار اتم سلنیوم در پروتئین مول است Gordon Bell et al,. 1984)). بدیهی است این آنزیم برای حفاظت از گلبول‏های در برابر آسیب‏های اکسیداتیو است که هیدروپراکسیدها چربی را کاهش می دهد و منجر به این فرضیه شده که این آنزیم آسیب اکسیداتیو ناشی از پراکسیداسیون لیپیدی محافظت از بافت می شودStephensen et al., 2002)).
مالون دی آلدئید: مالون دی آلدئید محصول نهایی پراکسیداسیون لیپیدها است..شواهد نشان می دهد غلظت MDA مرتبط با فرآیندهای سمی ناشی از رادیکال‏های آزاد است (Talas et al., 2009).
لیزوزیم: لیزوزیم در ماهی ها، یک آنزیم با خواص آنتی بیوتیکی است که توسط لوکوسیت ها منتشر می شود،لیزوزیم در پستانداران دارای طیف وسیع تری از فعالیت ها است (Watts et al., 2001). لیزوزیم اغلب به عنوان شاخص عملکرد سیستم ایمنی غیر اختصاصی استفاده می شود، زیرا لیزوزیم میتواند باعث آسیب رساندن به دیواره سلول باکتری شود(Ellis, 1999). عوامل استرس زا می تواند باعث تغییرات در فعالیت لیزوزیم شود(Caruso et al., 2002).
استرس اکسیداتیو: استرس اکسیداتیو در نتیجه عدم تعادل بین تولید رادیکالهای آزاد و اشکال فعال اکسیژن از یک سو و دفاع آنتی اکسیدانی از سوی دیگر مطرح میشود. واکنشهای شیمیایی هوازی در بدن موجب تولید رادیکالهای آزاد شده که مقدار بیش از حد آنها خطرناک میباشد. موانع فیزیکی از جمله دفاعهایی است که در برابر این استرس وجود دارد. این موانع برای محدود نگهداشتن رادیکالهای آزاد در مکانهای تولید درون سلول است. میتوکندری و غشاء اندوپلاسمی از جمله این موانع می‏باشد.آنزیمهایی مانند سوپر اکسید دسموتاز و کاتالاز (که اشکال واکنشی خطرناک اکسیژن را خنثی میکند) و برخی ترکیبات غذایی همچون ویتامین E،‏C،‏ مس و روی نیز میتوانند رادیکال آزاد را با اهدای الکترون به آنها و قطع واکنشهای زنجیره ای اولیه کنترل کنند.
۵-روش شناسی تحقیق:
الف- شرح کامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجراء (شامل مواد، تجهیزات و استانداردهای مورد استفاده در قالب مراحل اجرایی تحقیق به تفکیک):
تذکر: درخصوص تفکیک مراحل اجرایی تحقیق و توضیح آن، از به کار بردن عناوین کلی نظیر، «گردآوری اطلاعات اولیه»، «تهیه نمونه‏های آزمون»، «انجام آزمایش‏ها» و غیره خودداری شده و لازم است در هر مورد توضیحات کامل در رابطه با منابع و مراکز تهیه داده‏ها و ملزومات، نوع فعالیت، مواد، روش‏ها، استانداردها، تجهیزات و مشخصات هر یک ارائه گردد.
نانو ذره منیزیم در این تحقیق به صورت خنثی (Free carrier) از شرکت پیشگامان نانو مواد ایرانیان تهیه میگردند.خصوصیات ترکیب فوق در جدول ۱ ارائه گردیده است. اندازه ذرات از ۲۰ تا ۸۰ نانومتر متغییر بوده و دارای اندازه متوسطی برابر با ۶۹ نانومتر میباشند.

۲-۴-۵) چند مدل نمونه از رویکرد مبتنی بر منابع
عناصر حیاتی رویکرد RBV، منابع کلیدی شرکت و نقش مدیریت در تبدیل این منابع به جایگاه مزیّت رقابتی پایدار است که منجر به عملکرد برتر در بازار می­ شود. یک مدل پایه­ای از مزیّت رقابتی پایدار که این ارتباطات را نشان می­دهد در شکل زیر ارائه شده است. این مدل نشان می­دهد که همه منابع اهمیت یکسانی در دستیابی به مزیّت رقابتی ندارند و مدیریت نقشی حیاتی در دستیابی به این هدف بر عهده دارد. (Fahy, 2000,p102)
انتخاب های استراتژیک مدیریت
شناسایی منابع
ایجاد/ محافظت منابع
گسترش منابع
منابع کلیدی
دارایی های ملموس
قابلیت ها
ارزش
موانع برای کپی برداری

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

قابلیت تملک
ارزش برای مشتریان
عملکرد برتر
عملکرد بازار
عملکرد فروش
عملکرد مالی
دارایی های ناملموس
مزیّت رقابتی پایدار
شکل ۲- ۲۳) مدل مبتنی بر منابع از مزیّت رقابتی پایدار (p102،۲۰۰۰،Fahy)
اسپانوس و لیوکاس^[۲۴۱] در سال ۲۰۰۱ یک مدل مرکب را برای شناسایی تاثیر نسبی عوامل صنعت و شرکت، بر عملکرد شرکت ها ارائه کردند. همان طور که در شکل(۲-۲۳) نشان داده شده، این مدل روابط بین منابع، استراتژی، نیروهای صنعت و عملکرد شرکت هم از نظر عملکرد در بازار و هم از نظر سودآوری را نشان می­دهد. در این مدل سه نوع رابطه تشریح شده است. در نوع اول، اثرات مستقیم استراتژی بر عملکرد شرکت را داریم (مسیر a در شکل). به این معنی که وقتی شرکت برای مشتریان ارزش ایجاد می­ کند (از طریق رهبری هزینه یا تمایز) این کار بر عملکردش تاثیر می­ گذارد. در نوع دوم، اثرات صنعت (مسیر b و c)، مولفه استراتژی رقابتی مدل را تشکیل می­دهد. مدل فرض می­ کند که اثرات مستقیم صنعت بر عملکرد شرکت (مسیر b)، از نوع استراتژی­ های جایگاه­یابی تدافعی ناشی می­ شود که با هدف محافظت از شرکت در برابر نیروهای رقابتی انجام می­ شود. نیروهای صنعت هم به نوبه خود از استراتژی تهاجمی شرکت تاثیر می­گیرند (مسیر c). اثرات غیر مستقیم صنعت (مسیر b*c) هم از اثرات ترکیبی نوع تهاجمی جایگاه­یابی و توازن نسبی نیروهای رقابتی، ناشی می­ شود.
ارتباط نوع سوم، تحت عنوان اثرات دارایی­ ها، به رویکرد مبتنی بر منابع تعلق دارد. در مدل، یک اثر مستقیم بین دارایی­ ها و عملکرد شرکت وجود دارد. این اثر، مستقل از استراتژی، تحت عنوان اثر کارایی (مسیر d)، اثر تملک منابع برتر بر عملکرد شرکت است. مسیر e هم اثر دارایی­ های شرکت بر استراتژی (رهبری هزینه یا تمایز) است. در نهایت هم یک اثر ترکیبی از توانایی شرکت برای توسعه و اصلاح استراتژی­اش وجود دارد که این توانایی ناشی از ارزش منابع در دسترس است (مسیر a*e).
نیروهای صنعت
(موانع ورود، شدت رقابت،…)
تمایز نوآوری
رهبری هزینه
سودآوری
اثرات مستقیم صنعتb:
اثرات استراتژیa:
اثرات مستقیم دارایی های سازمانd:
اثرات غیرمستقیم دارایی های سازمانa*e:
اثرات غیرمستقیم صنعتb*c:
e
عملکرد در بازار
استراتژی
دارایی های سازمان
بازاریابی
فنی
تمایز بازاریابی
سازمانی
c
شکل ۲-۲۴) مدل یکپارچه از رویکرد مبتنی بر منابع و استراتژی رقابتی (p920،۲۰۰۱،Spanos and Lioukas)
۲-۴-۶) تعریف قابلیت های شرکت
قابلیت ­های شرکت، ترکیبی است از مهارت ­ها، دانش و رفتارهایی که در سرتاسر سازمان وجود دارد و در افراد ، سیستم ها، فرایندها، و ساختارها منعکس می شود. در یک تعریف دیگر ، مهارت هایی که شرکت برای تبدیل داده ­ها به ستاده­ها به کار می گیرد تا در قالب فرایندهای سازمانی از ترکیب منابع محسوس و نامحسوس برای بدست آوردن اهداف مورد نظر مانند خدمت به مشتری ، توانمندی های توسعه محصولات برتر ، نوآور بودن خدمات و کالاها استفاده نماید. (P103،۲۰۰۳،Dess & Lumpin) قابلیت سازمان را به عنوان توانایی برای تغییر و پذیرش تحولات مالی، فن آوری و استراتژیکی تعریف می کنند. بدین ترتیب، بهبود قابلیت های سازمان اساسا در گرو ارتقای سرمایه ی انسانی است. درباره ی تعریف قابلیت ها و صلاحیت ها، توافقی وجود ندارد و تمایز قابلیت ها از صلاحیت های بنگاه عموما کار ساده ای نیست.(غلامین، ۱۳۹۰، ص۲۸)
هر قابلیتی دارای ارزش و اهمیت یکسانی نمی باشد. در بسیاری از موارد شرکت ها اقدام به توسعه قابلیت هایی می کنند که دارای ارزش رقابتی اندکی می باشد. در حقیقت محور اصلی دیدگاه مبتنی بر منابع این است که ابتدا تعیین کنیم که کدام یک از منابع ، توانایی و قابلیت های سازمانی دارای ارزش رقابتی می باشند. در ادامه مدلی که نشان دهنده عناصر اصلی تجزیه و تحلیل درون سازمانی که منجر به کسب مزیّت رقابتی می شود ، نشان داده شده است.(شاهرودی و صانعی، ۱۳۹۰، ص۱۱۹)
رقابت پذیری استراتژیک
مزیّت رقابتی
قابلیت های محوری
توانایی ها
منابع:
– ملموس
– ناملموس
ارزشمندی
کمیاب بودن
غیرقابل تقلید
غیر قابل جایگزین

مرحله فازی ‌سازی تبدیل متغیر ورودی به متغیر زبانی مبتنی بر یک تابع عضویت بطوریکه در شکل (۳-۱۹) نشان داده شده است. در این مورد پنج سطح فازی وجود دارد، که اینها NB^[25],NS^[26],ZE^[27],PS^[28],PB^[29] هستند.[۲۵]

فازی ‌سازی تبدیل متغیر ورودی به متغیر زبانی
برای افزایش دقت، تعداد سطوح فازی بیشتری می‌توان استفاده کرد. خطای E و تغییرات خطا ∆E ورودی‌های منطق فازی مبتنی بر کنترل کننده MPPT هستند. E و ∆E می‌تواند بر اساس ترجیحات کاربر محاسبه شود. از آنجایی که dP/dV در MPPT نزدیک به صفر بدست می‌آید، تقریبی ازمعادله(۳-۱۵) را می‌توان استفاده کرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(۳-۱۵)

(۳-۱۶)

متناوبا، خطای سیگنال می‌تواند محاسبه شود بطوریکه:

(۳-۱۷)

به طورکلی، خروجی منطق فازی تغییر در ∆D از مبدل توان است. این تغییر در ∆D، در یک جدول قواعد مانندجدول (۳-۲) می‌تواند جستجو شود. بلافاصله بعد E و ∆E محاسبه شده و به متغیرهای زبانی تبدیل می‌شوند. از ترکیبات مختلف خطا E و تغییرات آن ∆E می‌توان به عنوان متغیر زبانی استفاده کرد و به ∆D تخصیص داده شود. برای یک مبدل بوست جدول (۳-۲) برای این مقصود می‌تواند استفاده شود. برای مثال اگر نقطه‌کار از سمت راست MPP دور باشد و E، NB باشد و ∆E،ZE باشد پس یک کاهش زیاد در ∆D نیاز است تا ولتاژ کاهش یابد. ∆D باید NB شود تا به MPP برسد.
خروجی کنترل کننده فازی تبدیل یک متغیر زبانی به یک متغیر عددی است و یک تابع عضویت بطوریکه درشکل(۳-۱۹) نشان داده شده برای سطح فازی سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بوسیله فازی­سازی، کنترل کننده یک سیگنال خروجی آنالوگ تولید می‌کند که می‌تواند به سیگنال دیجیتال تبدیل شود و مبدل توان سیستم MPPT را کنترل کند.
شکل (۳-۲۰) یک مثال ساده از پیاده‌سازی کنترل منطق فازی مبتنی بر MPPT را نشان می‌دهد. ولتاژ و توان اندازه‌گیری شده، E و ∆E از معادلات (۳-۱۵)و(۳-۱۶) محاسبه می‌شود. سپس این مقدارها بوسیله قوانین فازی جدول (۳-۲) ارزیابی و شبیه‌سازی می‌شود. در مرحله غیر فازی سازی ارزش عددی ∆D از طریق تبدیل ارزش‌های زبانی تعیین می‌شود. در نهایت، از طریق یک مبدل آنالوگ به دیجیتال و یک درایو گیت سیگنال سوئیچینگ لازم، برای تبدیل توان به MPPT استفاده می­ شود.[۲۵]
جدول قواعد فازی

PB

PS

ZE

NS

NB

E

NB

NB

NB

ZE

ZE

نتیجه
با توجه به مباحث مطرح شده میتوان نتیجه گرفت که طبایع چهارگانه در کتب حکماء به وضوح توضیح داده شده و اصول و قواعد این بحث در منابع اصیل وجود دارد و حکماء برای آنها فصول و ابواب مستقلی ترسیم کرده و شاخصه های آن را توضیح دادهاند و طی هزاران سال علماء و حکماء براساس این مبانی مباحثی را در طب و اخلاق مطرح کرده اند که مویدات روایی هم دارد و خلافش در عمل ثابت نشده است و همچنین در همه انسان ها طبایع اربعه باید از حالت اعتدال خارج نشود، بدین معنی که کیفیات چهارگانه یعنی گرمی، سردی، خشکی و تری در جسم (بالنسبه) به یک میزان موجود باشند و کیفیاتی که در یک جسم تحقق یافته‌اند، هیچ‌یک بر دیگری کوچکترین غلبه و برتری نداشته باشند، و الا باعث عدم اعتدال در اخلاق می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل چهارم
نگرشی به تعالی اخلاق
نگرشی به تعالی اخلاق
مقدمه
ضرورت اخلاق و پرداختن به آن، بر کسی پوشیده نیست. پرورش اخلاقی از مهم ترین رسالت پیامبران الهی در طول تاریخ بوده است. بزرگترین بخش معارف اسلامی به تبیین معارف اخلاقی اختصاص یافته است؛ از اینرو، اندیشمندان اولیۀ اسلامی حرکتی ارزشمند برای تبیین محتوای اخلاقی اسلام آغاز کردند؛ اما با گذشت زمان، در مجامع علمی جهان، اخلاق به منزلۀ یک علم از گردونۀ علوم خارج و در سفارشها و پندهای بزرگان خلاصه شد؛ درحالیکه تجربه ثابت کرده است علم و پیشرفت بدون اخلاق و معنویت، بیش از آنکه موجب تعالی بشر باشد، تنزل او را از مقام انسانیت در پی داشته است. رواج انواع ظلم و فساد در کشورهای پیشرفته و استثمار ملتهای مظلوم توسط آنان، شاهد بر این مدعاست.
با توجه به اینکه الفاظ واصطلاحات در هر علمی بذر حقائق را بر ساحت عقل و جان می پاشند و تفهیم و تفهم بدانها صورت میپذیرد, پیش از ورود به هر مبحث، الفاظ و اصطلاحاتی که معنا و مفهوم صحیح و دقیق آنها در تبیین آن مباحث نقش داشته، بیان میداریم تا تقریر و تنقیح مطالب عاری از شبهات باشد.
نخستین اصطلاحی که با آن مواجه هستیم لفظ [ اخلاق] است، گر چه استعمال آن زیاد، و کمتر ذهنی است که آشنائی با مفهوم آن نداشته باشد، در عین حال شکافتن و شکوفا نمودن مفهوم دقیق لغوی و اصطلاحی آن امری است ضروری، چرا که مفهوم عرفی اخلاق، معنائی است مجازی که از آن بیشتر افعال نیک مراد می گردد، حال آنکه اولا اخلاق بر صفات تطبیق مییابد نه برافعال، که در توضیح معنای اصطلاحی به آن اشاره خواهد شد. و ثانیاً اخلاق، صفات نیک و بد هر دو را شامل است. بنابراین، اکنون برآنیم که با بهرهگیری از کتب لغوی واخلاقی، مفهوم صحیح و دقیق اخلاق را روشن کنیم.
معنای لغوی اخلاق
اخلاق جمع مکسر [ خلق] است که به غیر این جمع مکسر دیگری ندارد.
ماده (خ – ل – ق ) دارای دو اصل است: ۱ ملاسه الشیء نرمی و صافی چیزی. ۲ تقدیرالشی: اندازه، هیئت و شکل چیزی.^[۹۷]
لکن از تفحص در کتب لغت روشن میشود که دو لفظ خلق و خلق غالباً بمعنای دوم (تقدیر الشیء) بوده و معنای اول را چندان استعمالی نیست. حال برای توضیح و نیز توجه دادن اذهان به معنای دقیق ماده اخلاق به برخی از آن موارد اشاره میکنیم:
۱- خلقت الادیم للسقاء,اذا قدرته: یعنی چرم را برای آبکشی اندازه گرفتم و ساختم .^[۹۸]
۲- فلان خلیق بکذا و اخلق به، ای ما اخلقه، ای هو ممن یقدر فیه ذالک: اگر گفته میشود فلان شخص به صفتی مخلق است، یعنی او از کسانی است که طبعش بر آن صفت شکل یافته است.
۳- و [ اخلاق] هم که به معنای نصیب است، یعنی نصیب مقدر و مشخص و رجل مختلق ای تام الخلق، یعنی شخصی که شکل و اندازه اش کامل است.
۴- خلق الکذب: و هواختلاقه و تقدیره فی النفس: یعنی دروغی را در نفس خود تراشید.^[۹۹]
۵- « فتبارک الله احسن الخالقین »^[۱۰۰] ای احسن المقدرین.^[۱۰۱]
۶- « هو الذی خلق لکم »^[۱۰۲] اصل الخلق، التقدیر.^[۱۰۳]
۷- خلق و خلق هر دو به یک معناست، لکن خلق به هیئتها و شکلها و صورتهائی اختصاص یافته، که بوسیله چشم قابل دیدن است و خلق به قوی و سجایائی که با بصیرت و دیده دل درک می شود.^[۱۰۴]
با توجه به آنچه در معنای لغوی اخلاق ذکر گردید، روشن میشود: اگر [خلق] در بعضی موارد به سجیه معنا شده، مانند [ قیام اللیل تمسک باخلاق النبیین، ای بسجایا و عاداتهم] ^[۱۰۵] و نیز اینکه میبینیم بعضی دین مروه، عاده، خوی، یا طبیعت را در معنای خلق بیان داشتهاند.^[۱۰۶] بدین اعتبار است که هر یک از اینها خود تقدیر و هیئتی است باطنی چنانکه خلق را نیز همین معناست.
معنای اصطلاحی اخلاق
مرحوم فیض کاشانی (ره) چنین آورده است:« فالخلق عباره عن هیئه للنفس راسخه تصدر عنها الافعال بسهوله و یسر من غیر حاجه الی فکرو رویه».^[۱۰۷]
خلق عبارت است از شکل و صورتی برای نفس انسان که افعال بدون فکر و رویت دران رسوخ کرده و به آسانی از آن صادر میشود.
شکلگیری تعالی اخلاق
پس بنابراین اخلاق، ملکه یا حالت استوار درونی است که ممکن است در فردی به صورت ذاتی و طبیعی وجود داشته باشد و یا وراثت و تمرین و تکرار منشا آن باشد. این صفت راسخ درونی (خلق)، امکان دارد «فضیلت» باشد و منشأ رفتار خوب باشد و یا «رذیلت» باشد و منشأ کردار زشت باشد. حال اگر این ملکه یا حالت استوار درونی رو به سیر صعودی و حد عالی خود پیش برود تعالی اخلاق شکل میگیرد.
همان‌طور که در تعریف لغوی اخلاق گذشت اخلاق بر همه افعال صادره از نفس خواه پسندیده و خواه ناپسند اطلاق میگردد، چنانکه گفته می‌شود، فلان کس «کریم الأخلاق» یا «سَیِّئُ الأخلاق » است. در صورتی که به کارهای نیک اطلاق شود، دال بر ادب است چرا که ادب جز بر خصال نیک اطلاق نشود. آداب از منشئات اخلاق است، در اینجا شایسته است برای بهتر نمایان شدن حقیقت اخلاق خلاصهای از آنچه را که عالم بزرگ اخلاق مولی محسن فیض کاشانی (ره) در این مقام بیان نموده است، بیاوریم. ابتدا ایشان سه معنائی را که در بدو نظر ممکن است در مفهوم خلق تو هم شود متذکر شده و سپس معنی و مفهوم صحیح خلق را بیان داشته که ذیلا تقریر مینمائیم.
اگر در پی بردن به حقیقت خلق، در کار نیک یا بد شخصی دقت کنیم، چهار امر از کار او مورد توجه خواهد بود:
۱- کاری که از او در خارج واقع شده .
۲- قدرتی که بر انجام این کار و نیز عدم آن دارا بوده است.
۳- شناختی که نسبت به فعل از جهت حسن و قبح آن داشته. حال گوئیم مراد از خلق هیچ یک از این سه ( عمل خارجی – قدرت – شناخت ) نیست، بلکه خلق را مراد دیگری است ورای اینها و آن حالت و صفت نفسانیای است که از درون، او را به طرف آن کار کشانده و به انجام آن وادار نموده است. در حالیکه هم بر انجام آن کار میسور بوده و هم برضد آن.^[۱۰۸]
بنابراین از آنچه تاکنون در تعریف اخلاق گفته آمد میتوان چنین نتیجه گرفت که در اصطلاح علماء اخلاق: مجموع آن حالات ثابته و صفات راسخه نفسانی که نفس را بدون نیاز به فکر و سنجش و بدون تحمل تعب و رنج به انجام اعمال و رفتار و امیدارد اخلاق نامید میشود.
با توجه به اینکه نکاتی در حقیقت مفهوم اخلاق آورده شده، لذا در توضیح و تبیین آنها مطالبی را متذکر میشویم:
۱- هیئت نفسانی که خلق نامیده میشود باید راسخ در نفس بوده بطوری که گویا با فطرت انسان عجین گردیده است، از این رو شخصی که در مقطعی از زمان و یا در مکان خاصی به عمل نیک یا بدی مبادرت ورزد، حاکی از خلقی در نفس وی نخواهد بود، چرا که چنین عملی منبعث و برخاسته از هیئت باطنی او نیست، لذا عمل پسندیدهای که به انگیزه ریا، رسیدن به مقام و یا محبوب گردیدن نزد شخصی یا جمعی صورت گیرد، همین حکم را داشته و هیچگونه ارزش اخلاقی نخواهد داشت.
علاوه، فعل را ویژگی دیگری باید باشد تا از خلق باطنی شخص حکایت کند و آن این که هر چند عمل مشکل و سخت باشد ولی از آنجا که از درون به سوی آن کشیده می شود، آنرا به سهولت و با کمال میل انجام دهد و نه تنها رنج نبرد که احساس لذت و مسرت نیز بنماید.
۲- اینکه باید خلق اکتسابی بوده یا طبیعی یا هر دو، علماء اخلاق را به بحثهائی کشانده است وآنچه مورد توجه می باشد، این است که در حقیقت خلقیاتی از ارزش اخلاقی برخوردار بوده و ملاک ارزش خواهد شد که انسان در میان امواج تمایلات با شناخت و اختیار خویش در فروغ تعالیم شرع و با ممارست و تکرار و یا دیگر طرق بتواند، صفتی را خلق خویش گرداند.
۳- از آنجا که گفته شد، مراد از اخلاق مجموع ملکات و صفات باطنی است و با توجه به اینکه آنها ممکن است صفاتی نیکو بوده و یا صفاتی بد، لذا اخلاق بر همه صفات باطنی اطلاق میگردد.
تقسیم خلقهای نفسانی
بنابراین خلقهای نفسانی بر دو گونه است:

1. 1. خلق حسن: و این عبارت است از هیئت نفسانیی که شخص را بر اعمال و رفتاری وادار سازد که عقل پسندیده و شرع آن را نکو شمارد. مرحوم ملاصالح مازندرانی مینویسد :

حسن خلق از اعتدال بین افراط و تفریط در قوه عقلی و شهوانی و قوه غضب حاصل میشود.^[۱۰۹]
در اینجا این نکته را بیفزائیم، که کمال حسن در هر خلقی آن هنگام خواهد بود که هماهنگ با سایر خلقهای نیک دیگر باشد. لذا هر چه دامنه خلقهای حسن در وجود شخص گسترش یابد، بهمان اندازه کمال و نیکوئی هر خلق افزون خواهد گردید.
۲- خلق سییء: اگر هیئت نفسانی بگونهای بود که شخص را بر اعمال ناشایست وادارد، خلق سییء نامیده خواهد شد. بنابر آنچه گذشت، می‌توان گفت:

1. 1. معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق بر خلاف علم اخلاق، ناظر بر سجایای نفسانی است. به عبارت دیگر، علم اخلاق هم اخلاق را در بر می‌گیرد و هم اخلاقیات را.

1. در تعریف عالمان اسلامی، علاوه بر اینکه صفات نفسانی نیک و بد معرفی می‌شود، راه‌های کسب و ازاله آنها نیز ارائه شده است.