کنایه؛
فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا-وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ کنایه ازنوع تعریض(غیرصریح)ومکنیّ عنه آن توجه دادن به ادای حق الله و آگاهی ازاسباب وعلل دوام ویا زوال نعمت است.( عرفان؛۱۳۵۸ :۲/ ۲۲-۱۹)

۴-۰۶۳ نهج البلاغه-حکمت ۲۴۷

* وَقالَ عَلَیهِ ٱلسَّلامُ:ٱلْکَرَمُ أَعْطَفُ^[۱۲۳] مِنَ ٱلرَّحِمِ^[۱۲۴]ِ *
و درود خدا بر او، فرمود: بخشش بیش از خویشاوندى محبّت آورد.

موضوع:(اقتصادى، اجتماعى)ره‏آورد سخاوت

ظاهراًمنظوربیان برتری میان دو مهرورزی است که یکی از آن دوناشی از بزرگواری،ودیگری بخاطرپیوند خویشاوندی و رحم است،وحکم به این که اولی برتراست…( کمره ای ؛۱۳۵۶: ۲۱/ ۳۱۵)

وجوه بیانی وسیمای ادبی حکمت؛

الف. تشبیه؛
ٱلْکَرَمُ؛بخشش »مشبه مفرد مطلق عقلی به أَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ؛محبت آورتر،مفردمقیدعقلی تشبیه شده است نوع تشبیه بلیغ ووجه شبه درآن برقراری پیوند و رابطه است. (عرفان ؛۱۳۵۸ :۲/ ۲۲-۱۶)
ب.کنایه؛
مجموع عبارت کنایه ازنوع تعریض(غیرصریح)است ومکنیّ عنه آن تشویق به فضیلت کرم می باشد.(همان منبع: ۲۱۵-۲۱۱)

۴-۰۶۴ نهج البلاغه-حکمت ۲۴۸

* وَقالَ عَلَیهِ ٱلسَّلامُ: مَنْ ظَنَّ بِِکَ خَیْراً فَصَدِّقْ ظَنَّهُ *
و درود خدا بر او، فرمود: چون کسى به تو گمان نیک برد، خوشبینى او را تصدیق کن.
موضوع: (اخلاق اجتماعى) تقویت خوشبینى‏ها
امام(ع) جلب اعتماد و حسن ظن نسبت به مردم را به عنوان یکی از موفقیت هاونشانه های خوشبختی ورسیدن به کمال دراموردنیا و آخرت معرفی می نماید( همان منبع: ۳۱۶)
وجوه بیانی و سیمای ادبی حکمت؛
الف.کنایه؛
« فَصَدِّقْ ظَنَّهُ »کنایه تعریض است و مکنیّ عنه تلاش برای مطابقت حسن ظن با واقعیت و مطابقت آن با حقیقت است.( عرفان ؛۱۳۵۸ :۲/ ۲۱۵-۲۱۱)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یعنى: مطابق گمان و نظر خیر او رفتار کن و تصدیق یک گمان، عبارت از مطابقت واقع و نفس الامرى که گمان وقوع آن مى‏رود، با واقع شدن و انجام گرفتن آن است و این عبارت امام (ع) وادار ساختن و ترغیب بر کار نیک است.(بحرانی ؛۱۳۷۳: ۵ / ۶۱۹)

۴-۰۶۵ نهج البلاغه-حکمت ۲۵۲

*وَقالَ عَلَیهِ ٱلسَّلامُ:فَرَضَ^[۱۲۵] اللَّهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْکِ وَ الصَّلَاهَ تَنْزِیهاً عَنِ الْکِبْرِوَ الزَّکَاهَ تَسْبِیباًلِلرِّزْقِ -وَ الصِّیَامَ ابْتِلَاءً^[۱۲۶]لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ- وَ الْحَجَّ تَقْرِبَهًلِلدِّینِ- وَ الْجِهَادَ عِزّاًلِلْإِسْلَامِ- وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَهًلِلْعَوَامِّ- وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ- وَ صِلَهَ الرَّحِمِ مَنْمَاهً^[۱۲۷] لِلْعَدَدِ- وَ الْقِصَاصَ حَقْناً^[۱۲۸] لِلدِّمَاءِ- وَ إِقَامَهَ الْحُدُودِ إِعْظَاماً لِلْمَحَارِمِ- وَ تَرْکَ شُرْبِ الْخَمْرِ تَحْصِیناً لِلْعَقْلِ- وَ مُجَانَبَهَ السَّرِقَهِ إِیجَاباً لِلْعِفَّهِ- وَ تَرْکَ الزِّنَا تَحْصِیناً لِلنَّسَبِ- وَ تَرْکَ اللِّوَاطِ تَکْثِیراً لِلنَّسْلِ- وَ الشَّهَادَاتِ اسْتِظْهَاراً عَلَى الْمُجَاحَدَاتِ^[۱۲۹]– وَ تَرْکَ الْکَذِبِ تَشْرِیفاً لِلصِّدْقِ- وَ السَّلَامَ أَمَاناً مِنَ الْمَخَاوِفِ- وَ الْأَمَانَهَ نِظَاماً لِلْأُمَّهِ- وَ الطَّاعَهَ تَعْظِیماً لِلْإِمَامَهِ *
و درود خدا بر او، فرمود: خدا «ایمان» را براى پاکسازى دل از شرک،
و «نماز» را براى پاک بودن از کبر و خودپسندى،
و «زکات» را عامل فزونى روزى،
و «روزه» را براى آزمودن اخلاص بندگان،
و «حج» را براى نزدیکى و همبستگى مسلمانان،
و «جهاد» را براى عزّت اسلام،
و «امر به معروف» را براى اصلاح توده‏هاى ناآگاه،
و «نهى از منکر» را براى بازداشتن بى‏خردان
از زشتى‏ها، «صله رحم» را براى فراوانى خویشاوندان،
و «قصاص» را براى پاسدارى از خون‏ها،
و اجراى «حدود» را براى بزرگداشت محرّمات الهى،
و ترک «مى‏گسارى» را براى سلامت عقل،
و دورى از «دزدى» را براى تحقّق عفّت،
و ترک «زنا» را براى سلامت نسل آدمى،
و ترک «لواط» را براى فزونى فرزندان،
و «گواهى دادن» را براى به دست آوردن حقوق انکار شده،
و ترک «دروغ» را براى حرمت نگهداشتن راستى،
و «سلام» کردن را براى امنیّت از ترس‏ها،
و «امامت» را براى سازمان یافتن امور امّت،
و «فرمانبردارى از امام» را براى بزرگداشت مقام رهبرى، واجب کرد.

موضوع: (اخلاقى، اجتماعى، اعتقادى) فلسفه احکام الهى

امام (ع) به واجبات الهى اشاره کرده، و بر علّتهاى نهانى هر یک توجّه داده است، تا بهتر در دلها جا بیفتد، و نوزده مورد از امور واجب را بیان داشته است