چرخه نقدینگی نیز فاصله زمانی وجوه نقد برای خرید موجودی برای استفاده در فرایند تولید و زمانی که وجوه نقد از طریق فروش محصول نهایی به شرکت بازمی‌گردد را شامل می‌شود. این شاخص از طریق رابطه ۴ محاسبه می‌گردد .لازم به ذکر است که شاخص چرخه نقدینگی اگرچه در این مقاله به عنوان شاخص مدیریت سرمایه در گردش در نظر گرفته‌شده است ولی می‌تواند به عنوان یک شاخص عملکرد نیز در نظر گرفته شود . جانسون و سوئنن نیز در بررسی شاخص‌های شرکت‌های موفق، چرخه نقدینگی را به عنوان یک معیار عملکرد در نظر گرفته‌اند. (فتحی، ۱۳۸۸)

(۲-۱-۱۰)

مدت زمان پرداخت حسابهای پرداختنی- تعداد روزهای نگهداری موجودی + مدت زمان وصول مطالبات = چرخه نقدینگی

چرخه وجه نقد یا دوره گردش وجه نقد عبارت است از دوره‌ای که در طی ان از شرکت پول خارج می‌شود(پرداخت وجوه بابت بدهی که از خرید نسیه مواد اولیه ایجادشده ) تا زمانی که پول به شرکت برمی‌گردد (دریافت از بدهکاران بابت وصول بهای کالای فروش رفته ) یعنی شرکت مواد اولیه خریداری کند (نسیه) پس از مدتی وجوه آن پرداخت می‌شود. مواد اولیه مذبور به کالا تولیدشده ،کالای تولیدشده مدتی در انبار می‌ماند و سپس فروخته خواهد شد و پس از مدتی مطالبات مذبور وصول می‌گردد .در شکل ۲-۱-۴ دوره گردش وجه نقد که فاصله زمانی بین پرداخت بدهی تا وصول مطالبات را مشخص می‌سازد . (تهرانی،۱۳۸۵)

●

●

●

●

●

●

دوران تولید و نگهداری کالا

گردش وجه نقد

پرداخت بدهی

خرید مواد اولیه

وصول مطالبات

فروش کالا

شکل ۲-۱-۴ : دوره گردش وجه نقد(تهرانی،۱۳۸۵)

دوره گردش وجوه نقد را می‌تواند به صورت زیر فرموله کرد :

(۲-۱-۱۱):

= دوره گردش وجه نقد

تولید کالا مستلزم مصرف سرمایه در گردش است شرکت‌ها برای تولید کالا مجبورند ابتدا مواد اولیه بخرند ، سپس آن‌ ها را تغییر شکل داده به صورت کالای ساخته‌شده دراورند. آنگاه با فروش موجودی کالای ساخته‌شده ،حساب‌های دریافتنی یا اسناد دریافتنی افزایش می‌یابد و با وصول مطالبات ، دوره گردش وجه نقد به پایان می‌رسد .ازآنجاکه برای خرید مواد اولیه و پرداخت دستمزد کارگران بلافاصله وجوه نقد پرداخت نمی‌شود ، مقداری از سرمایه در گردش از محل پرداختنی و سایر هزینه های پرداختنی تأمین می‌گردد.

تقریباً همه شرکت‌ها فعالیتی مستمر و دائم دارند و برای مراحل تولید ،سرمایه در گردش لازم است .چرخش وجه نقد از زمانی که شرکت بابت مواد اولیه پول پرداخت می‌کند شروع می‌شود و تا هنگامی که مطالبات ناشی از فروش کالا را دریافت می‌کند ادامه می‌یابد . طول دوره گردش وجه نقد به شیوه زیر محاسبه می‌شود :متوسط دوره‌ای که این پول به صورت موجودی کالا است ،به‌اضافه متوسط زمان وصول مطالبات ، منهای مهلت پرداخت حساب‌های پرداختنی .برای محاسبه متوسط دوره‌ای که پول به صورت موجودی کالا است ، عدد ۳۶۰ را بر نسبت گردش موجودی کالا تقسیم می‌کنیم.چرخش وجه نقد نشان‌دهنده دوره یا مدت‌زمانی است که وجوه نقد به مصرف فرایند عملیاتی شرکت برای تولید یک‌قلم محصول رسید . کوتاه کردن این دوره به مفهوم این است که برای حجم معینی از تولید ، مقدار کمتری وجه نقد به مصرف می‌رسد )سرمایه در گردش موردنیاز است و این‌رو نیاز به سرمایه کمتر خواهد شد ( می‌تواند با کوتاه‌تر کردن متوسط دوره‌ای که پول به صورت موجودی کالا است یا با کوتاه کردن متوسط دوره وصول مطالبات یا از طریق طولانی‌تر کردن مهلت پرداخت حساب‌های پرداختنی ، چرخش وجه نقد را کوتاه‌تر کرد .در دو فصل بعد ، ‌در مورد این مطالب بحث خواهیم کرد.

طول زمان چرخش وجه نقد فقط یکی از عوامل تعیین‌کننده سرمایه در گردش خالص موردنیاز است .حتی اگر طول زمان چرخش وجه نقد و هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده آن ثابت بمانند ، بازهم عامل اصلی ، حجم تولید است که تعیین‌کننده مقدار سرمایه‌ای است که باید به هر یک از مراحل دوره گردش اختصاص یابد و آن‌هم درگرو پیش‌بینی حجم فروش برای آینده نزدیک است.(نوو،۱۳۸۵)

۲-۱-۱۴ استراتژی‌های مدیریت سرمایه در گردش

سیاست‌های سرمایه در گردش شامل برخی اصول و برنامه هایی است که شامل اقداماتی در خصوص دارایی‌ها و بدهی‌های جاری می‌شود (فتحی ،۱۳۸۸)

مدیران می‌توانند با انتخاب استراتژی مختلف میزان نقدینگی شرکت را تحت تأثیر قرار دهند .معیار تفاوت این استراتژی‌ها ریسک و بازده است . یعنی ‌در زمینه دارایی جاری می‌توان استراتژی محافظه‌کارانه یا جسورانه را به کاربست و ‌در زمینه بدهی جاری نیز می‌توان یکی از دو استراتژی محافظه‌کارانه یا جسورانه را انتخاب نمود. استراتژی‌های سرمایه در گردش به دو قسمت تقسیم می‌شوند : استراتژی‌های محافظه‌کارانه و استراتژی‌های جسورانه .(تهرانی، ۱۳۸۵)

اهمیت روزافزون سرمایه در گردش در تداوم فعالیت‌های واحدهای انتفاعی موجب گردیده که راهبردهای مختلفی برای مدیریت سرمایه در گردش مدنظر قرار گیرد .واحدهای انتفاعی با به‌کارگیری راهبردهای گوناگون در رابطه با مدیریت سرمایه در گردش می‌توانند میزان نقدینگی شرکت را تحت تأثیر قرار دهند.این راهبردها میزان خطر و بازده آن‌ ها را مشخص می‌کند . به‌طورکلی مدیران اداره واحدهای انتفاعی یا خطرپذیر هستند و یا اینکه خطر گریز هستند که به تعبیری محافظه‌کارانه عمل می‌نمایند .( رهنمای رودپشتی و همکاران ، ۱۳۸۵ )

بسیاری از نویسندگان و محققین به سه نوع سیاست سرمایه در گردش ‌اشاره کرده‌اند: جسورانه، متعادل و محافظه‌کارانه . تفاوت اساسی این سیاست‌ها در میزان سرمایه در گردش خالص است که برابر با تفاضل دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری می‌باشد.(انصاری ،۱۳۹۲)

سیاست مدیریت سرمایه در گردش که آن را به‌اختصار ، سیاست سرمایه در گردش نیز می‌نامند شامل برخی اصول و برنامه هایی است که شامل اقداماتی در خصوص دارایی‌ها و بدهی‌های جاری می‌شود .بسیاری از نویسندگان و محققین به سه نوع سیاست سرمایه در گردش ‌اشاره کرده‌اند :جسورانه (تهاجمی)، متعادل و محافظه‌کارانه ، تفاوت اساسی این سیاست‌ها در میزان سرمایه در گردش خالص است که برابر تفاضل دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری است.(عربصالحی ،۱۳۹۰ )

در اجرای این سیاست سعی می‌شود ریسک ناشی از ناتوانی بازپرداخت بدهی‌های سررسید شده به پایین‌ترین حد خود برسد. مدیر در این نوع راهبرد می‌کوشد تا مقدار دارایی‌های جاری را در سطح بالایی نگه دارد .در مقابل مدیر سرمایه در گردش با راهبرد جسورانه می‌کوشد با داشتن کمترین میزان دارایی جاری از بدهی‌های جاری بیشترین استفاده را ببرد .در اجرای این راهبرد ریسک نقدینگی بسیار بالا خواهد بود . از سوی دیگر چون حجم دارایی‌های جاری به پایین‌ترین حد خود می‌رسد، نرخ بازده سرمایه‌گذاری بسیار بالا خواهد بود. (فتحی ،۱۳۸۸)