۲-۶-۳- توازن بین معیارهای مالی و غیر مالی
بسیاری از مدیران تمایل دارند، که بر حسب داده های عددی تصمیم گیری کنند. آنها پیشرفت را در معیارهای مالی خلاصه می کنند و اعتقاد دارند، که عملکرد مالی، انگیزه تمام افراد در شرکت را به گونه برابر افزایش می دهد(Nair,2004:p.16). شاید در نظر گرفتن اهداف مالی به تنهایی، مانع از تبدیل اهداف مالی کلی شرکت به اهداف کوچکتری می شود، که کارکنان در شرکت می توانند با اطمینان دنبال کنند. طبق سلسله مراتب نیازهای مازلو، عملکرد انسان ترکیب پیچیده ای از تمایلات و انتظارات اساسی و پیشرفته است. این سلسله مراتب در شرکت نیز وجود دارد. زمانیکه استراتژی شرکت طراحی می شود(چه باید انجام شود و چگونه)، باید ترکیب بین اهداف مالی و غیر مالی مورد توجه قرار گیرد. با در نظر گرفتن سهم اهداف مالی و غیر مالی در استراتژی شرکت، توازن به وجود می آید. همان طور که می دانیم، انسان ها فقط به وسیله پول ارضاء نمی شوند، ولی رسیدن به اهداف غیر مالی هم معمولاً منجر به کسب پول می شود. یک تصور غلط این است، که اهداف غیر مالی، در ماهیت به صورت کمی نیستند. اهداف غیر مالی می توانند اندازه‌گیری شوند. حتی « احساس » نیز با سطحی از خطا قابل اندازه گیری است(Ibid,pp.16-17).
۲-۶-۴- توازن بین اهداف بخش های مختلف شرکت و اهداف کلی شرکت
سازمان ها در پی بهترین ساختار تجاری برای رسیدن به اهداف مالی هستند. برخی اعتقاد دارند، که بخش های تجاری مستقل (غیر متمرکز)، بهترند و برخی دیگر ساختارهای سازمانی با کنترل متمرکز را بهتر می دانند. برخی اعتقاد دارند، که فعالیت های کلیدی پشتیبانی، مانند منابع انسانی و تکنولوژی اطلاعات، باید به صورت متمرکز باشند، تا صرفه جوئی های مقیاس(تولید انبوه) و استفاده بهینه از منابع را ممکن سازند. این در حالی است، که برخی دیگر اعتقاد دارند، هر کس باید در قبال منابع تحت کنترل خود پاسخگو باشد. این اختلاف نظرها قرن ها است، که ادامه دارد و طرفداران روش های گوناگون می توانند شواهد و دلایلی در رابطه با هریک از این روش ها را ارائه کنند. اصول تجاری باید به صورت ساختاری طراحی شود. ارزیابی متوازن می تواند به عنوان یک اصل تجاری قوی در هر ساختار سازمانی برای اجرای استراتژی و مشخص کردن اهداف استراتژیک به کار رود(Ibid,p.17).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۶-۵- توازن بین اولویت های مالی و عملیاتی
از زمانی که تجارت بوجود آمد، فعالیت های مالی به عنوان محاسبات کم ارزش توصیف شده بود و فعالیت های عملیاتی در حقیقت مربوط به ساخت محصول یا ارائه خدمات بود. در طی قرن ها، روش های مالی برای تطبیق با سیر تکاملی رویه های تجاری تغییر کرده است، ولی چالشی، که هنوز هم وجود دارد، این است، که اعداد و ارقام مالی، آنچه که واقعاً در واحد تجاری اتفاق افتاده است را، منعکس نمی کند. بنابراین ارزیابی و اداره استراتژی واحد تجاری با دشواری صورت می گیرد. تغییرات در ویژگی دارایی های واحد تجاری، این چالش را بیشتر کرده است. در گذشته، دارایی های شرکت در ترازنامه منعکس می شد، ولی در حال حاضر ۸۵ درصد دارایی ها در شرکت ها نامشهود هستند(Ibid,p.18).
بنابراین، در زمانی که دارایی های نامشهود، آینده شرکت ها را رقم می زنند، صورت های مالی تنها دارایی های مشهود را منعکس می کنند. در یک شرکت، توانایی ها و شایستگی ها می تواند منجر به نتایج مالی شود، ولی این توانایی ها و شایستگی ها در گزارش های مالی منعکس نخواهد شد(Ibid,pp.18-19).

معیارهای ارزیابی متوازن
هر واحد یا سازمان تجاری، معیارهای ارزیابی متوازن خاص خود را برای انعکاس اهداف و استراتژی اش توسعه می دهد. البته احتمال می رود، برخی از این معیارها در تمام واحدها یا زیر مجموعه ها عمومی باشند. سایر معیارها می توانند خاص هر واحد تجاری باشند(Kaplan and Norton,1996:p.44).
به طور کلی معیارها باید دارای ویژگی های زیر باشند (میچالسکا، ۲۰۰۵: ۷۵۴):
با اهداف استراتژیک شرکت در ارتباط باشند.
کنترل کننده: این امر تاثیر گذاری بر ارزش معیارها را ممکن می سازد.
در قالب فعالیت ها هدایت شوند: پیشگامی(ابتکارات) در توسعه اثر بخشی را عهده دار شوند.
ساده: قواعد محاسبه آن آسان و قابل فهم باشد.
مطمئن: قابل دستکاری نباشد.
قابل تعمیم باشد: در سطوح مختلف سازمان بتوان آن را تفسیر کرد.
قابل اندازه گیری: بدون صرف هزینه بتوان آن را در قالب اعداد نشان داد.
۲-۷-۱- معیارها در منظر مالی
معیارهای مالی به آسانی اثرات اقتصادی فعالیت ها را اندازه گیری می کنند. آنها نشان می دهند، که چگونه، پیاده سازی و تشخیص استراتژی در اصلاح نتایج اقتصادی شرکت ها نقش دارد(Michalska,2005:p.754). مطمئناً هیچ سازمانی بدون معیارهای مالی وجود ندارد. معیارهای سنتی همیشه وجود داشته اند. اما ارتباط بین اهداف، اقدامات ابتدایی، اهداف کمی و معیارها چیزی است، که به تازگی بوسیله ی ارزیابی متوازن آموخته شده است. به طور سنتی معیارها برای سازمانهای انتفاعی جهت ارائه منظر مالی شامل مراحل زیر هستند(Nair,2004:pp.51-52): درآمد، حاشیه سود، حاشیه فروش، بهای تمام شده، بهای تمام شده کالای فروخته شده، بهای تمام شده خدمات هزینه، ریسک تعدیل یافته بازده سرمایه، رتبه اعتباری، رتبه بندی بدهی، درآمد هر کارمند، بازدهx ( مثل حقوق صاحبان سهام، سرمایه گذاری، داراییها)، جریان وجه نقد، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام ، درآمد قبل از کسر بهره، مالیات و استهلاک. عایدات گروه های دولتی یا غیر انتفاعی می توانند از معیارهای دیگری به شرح زیر باشد(Ibid): کسری بودجه، اهداف کمی مربوط به هزینه، تخصیص از اهدا کنندگان، تخصیص از قانون گذاران( مجلس)، بهای تمام شده خدمات، مالیات بخشها.
۳
۲-۷-۲- معیارها در منظر مشتری
در منظر مشتری، شرکت ها، مشتریان و بخش های بازار باید شناسایی شوند. ارزیابی متوازن این امکان را برای شرکت ها فراهم می سازد، که بتوانند معیارهای کاملی را برای تحقیق ارائه خدمات به مشتریان و بخش های بازار تنظیم کنند. همچنین در اغلب اوقات، ارزیابی متوازن بطور دقیق ارزش ارائه شده به مشتریان و بخش های بازار را تعیین می کند(Michalska,2005:p.754). اگر رسالت، ارزشها و دورنما را قلب سازمان در نظر بگیریم، آنگاه مشتریان جریان خونی هستند، که از ارزش سازمان محافظت می کنند. چگونگی جذب و نگهداری مشتری از فعالیت های اصلی شرکت است. اما معیارهای منظر مشتری اهدافی است، که با آنها به مشتری دست می یابیم، وی را نگه می داریم و بر تعداد مشتریان می افزاییم. برای درکی بهتر این معیارها باید ابتدا موارد زیر را دریابیم(الهیاری،۱۳۸۷: ۵۶):
مشتری(مشتریان)ایده آل ما کیست ؟
آیا این مشتریان می توانند با توجه به صنایع، سلایق ، تجربیات، سن، نمایندگی ها، کارکرد، فرایند تجاری و غیره مجزا شوند؟
چه کسی بر رفتارشان تاثیر می گذارد؟
چرا آنها مراجعه می کنند- ارزش واقعی و دریافتی یا منفعت آنها از این مراجعه چیست؟
مشتریان چه زمانی مراجعه می کنند؟
چه کالا یا خدمتی دریافت می کنند؟
به چه نحو مراجعه می کنند، آیا برای نحوه مراجعه آموزش داده شده اند؟
ارزیابی نهایی موفقیت سازمان انتفاعی هم، این است، که « آیا چیزی فروخته ای؟ » اگر بازار مثبت باشد و خرید صورت گیرد، دیگر اشتباهات مورد توجه قرار نمی گیرد.
۲-۷-۳- معیارها در منظر داخلی
منظر داخلی به کل اهداف نهایی و اقدامات مقدماتی که حول فرآیندهای داخلی و قابلیت های سازمان است، مربوط می باشد. بنا براین هر معیار، از بهره وری مهندسی گرفته تا قابلیت تولید، در این محدوده قرار می گیرد و باید معیارهای عمومی را که هنوز بر دیگر معیارها غالبند، شناسایی کرد(Nair,2004:p.52):
– ثبت اختراع در مهندسی
– معیارهای چرخه عمر محصول
– زمان متوسط ضایع شده محصول
– مشخصات مربوط به پیش نمونه
– تعداد اشتباهات مشخص شده
– میانگین ضایعات
– هزینه برمبنای فعالیت مربوط به فعالیت هاو بازده های مهم
– گردش موجودی ها
– تعداد محصولات جدید در خط تولید
– هزینه تحقیق و توسعه برای محصولات جدید خط تولید
– تعداد برگشتی ها
– نسبت درصد ادعاها(شرکت بیمه).
سایر معیارها شامل درصد ضایعات و هزینه ضمانت محصول، توانایی تولیدی شرکت، تعداد محصولات یا خدمات، زمان توسعه محصولات جدید، ایجاد فرایندهای جدید تولید و ارائه خدمات بعد از فروش به مشتریان می باشد.
۲-۷-۴- معیارها در منظر یادگیری و رشد

شکل ۱-۹- نمایش ساده‌ای از روش اصلاح لایه به لایه [۱۰۰]
مخالف پلی–ال-گلوتامیک^[۵۵] و پلی–ال-لیزین^[۵۶] و سپس قرار دادن نانو ذرات نیمه‌هادی با بار منفی بر روی سطح طلا به همراه قرار دادن کاتالیزور بر روی آن صورت گرفته است [۱۰۱،۱۰۲](شکل ۱-۱۰).
شکل ۱-۱۰- نمایش نمایی از اصلاح لایه به لایه به همراه قرار دادن کاتالیزور بر روی آن [۱۰۳]
در یک تحقیق جالب دیگر [۱۰۴] از ترکیب پلی-ال- لیزین و نانو ذرات طلا برای اصلاح لایه به لایه سطح الکترود طلای اصلاح شده با تک لایه خودسامان استفاده شده است (شکل۱-۱۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۱-۱۱- سطح طلای اصلاح شده با تک لایه خودسامان و سپس اصلاح لایه به لایه با پلیمر هادی و نانوذرات طلا [۱۰۵]
کاربرد نانو ذرات اکسید فلزی در تهیه زیست‌حسگرها
اکسیدها و اکسی- هیدروکسی‌های فلزی کاربردهای بسیار زیادی در زمینه‌های مختلف مثل پوشش‌های حفاظتی برای جلوگیری از خوردگی فلزات، زمینه‌های الکتروشیمیایی، الکترونیک، ساخت مواد مغناطیسی، زیست‌حسگرها، مبدل‌های نوری، باتری‌های لیتیومی و سایر زمینه‌های فناوری دارند [۱۰۶-۱۱۰].
اکسیدهای فلزی در سال‌های اخیر بیشترین کاربردها را در زمینه‌های الکتروکاتالیز و حسگرهای pH داشته‌اند^,. نانو ذرات اکسید فلزی به دلیل روش تهیه آسان و ارزان، پایداری بسیار زیاد، خواص هدایتی مناسب، مقاومت الکتریکی کم و خواص الکتروشیمیایی در ساخت حسگرهای گازی و الکتروشیمیایی کاربرد زیادی دارند [۱۱۳]. علاوه براین نانو ذرات اکسید فلزی به دلیل هدایت الکتریکی بالا، سطح موثر زیاد، پنجره پتانسیل مناسب، پایداری شیمیایی و فیزیکی و سازگاری با زیست‌مولکول‌ها، بستر بسیار مناسبی برای تثبیت مولکول‌های ردوکس و زیست‌مولکول‌ها بشمار می‌آیند. یکی از چالش‌های اساسی در ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها، تثبیت مولکول‌ها و زیست‌مولکول‌ها در سطح بسترهای مناسب و بهره‌گیری از خواص کاتالیزوری آن‌ها است. در سال‌های اخیر تحقیقات زیادی برای تثبیت مولکول‌های آلی ردوکس در سطح نانو ذرات اکسید فلزی و ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها صورت گرفته است [۱۱۴،۱۱۵].
۱-۵-۱- نانو ذرّات مغناطیسی آهن ‌اکسید^[۵۷]
نانوذرات مغناطیسی یک طبقه از نانوذرات هستند که می‌توانند تحت تأثیر میدان مغناطیسی قرار گیرند. این نانو ذرات عمدتاً از یک عنصر مغناطیسی آهن، نیکل، کبالت و ترکیبات شیمیایی آن‌ها درست شده‌اند. این ذرات توجه و علاقه زیادی را در دهه‌ های اخیر به خود جلب کرده‌اند و در زمینه‌های مختلف نظیر سیال‌های مغناطیسی [۱۱۶] کاتالیزورها [۱۱۷] زیست‌فناوری و زیست‌پزشکی [۱۱۸] ، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی [۱۱۹] ، ذخیره سازی اطلاعات [۱۲۰] و زمینه‌های محیط زیستی [۱۲۱،۱۲۲] به کار گرفته شده است. خواص فیزیکی و شیمیایی نانو ذرات مغناطیسی عمدتاً به روش سنتز آن‌ها و ساختار شیمیایی آن‌ها بستگی دارد در اکثر مواقع اندازه ذرات از ۱ تا ۱۰۰ نانومتر تغییر می‌کند و می‌توانند خاصیت سوپر پارامغناطیس از خود نشان بدهند [۱۲۳]. در بیشتر کاربردهای ذکر شده زمانی‌که اندازه نانو ذرات از یک حدی کوچکتر می‌شونداین نانو ذرات بهترین عملکرد را نشان می‌دهند . در این ابعاد هر نانو ذره یک تک مغناطیس می‌شود و زمانی‌که دما نیز از یک دمای اصطلاحاً مسدود کننده بالاتر باشد خاصیت سوپر پارامغناطیس مشاهده می‌شود. در این حالت نانو ذرات هر یک ثابت ممان مغناطیسی خیلی بالایی از خود نشان می‌دهند و پاسخ آن نسبت به میدان مغناطیسی بسیار سریع است و با حذف میدان سریعاً به صفر می رسد. این خاصیت باعث می‌شود نانو ذرات دارای خاصیت سوپر پارامغناطیس جذابیت بالایی را برای بسیاری از کاربردهای زیست‌پزشکی داشته باشند.
در بسیاری از نانو ذرّات مغناطیسی، قدرت مغناطیسی بالا، اندازه‌ی کوچکتر از nm 100 و توزیع اندازه‌ی محدود نانو ذرّات مورد نیاز است. همچنین در این کاربردها نیاز به یک پوشش سطحی خاص که غیر سمّی بوده و پایداری خوب و سطح فعّالی داشته باشد نیز مورد نیاز است.
۱-۵-۲- روش‌های مختلف سنتز نانو ذرات مغناطیسی آهن‌ اکسید
به دلیل وابستگی زیاد خواص نانو بلور‌ها به ابعاد آن‌ها، ساخت ذرّاتی با اندازه‌ی یکنواخت مهمترین عامل در سنتز این ذرّات محسوب می‌شود. تا به امروز روش‌های مختلفی از جمله روش‌های سل-ژل، پلی-ال^[۵۸]، میکروامولسیون‌ها^[۵۹]، شیمی صوتی^[۶۰] و هم‌رسوبی^[۶۱] جهت تهیه‌ی نانو ذرّات مغناطیسی آهن اکسید توسعه داده شده‌اند. از آنجا که در این تحقیق از روش هم‌رسوبی جهت تهیه‌ی نانو ذرّات مغناطیسی آهن اکسید استفاده شده است، در ادامه این روش توضیح داده می‌شود.
۱-۵-۲-۱- روش هم‌رسوبی [۱۲۴]
این روش ساده‌ترین و پربازده‌ترین روش آماده سازی نانو ذرّات مغناطیسی آهن اکسید است که از مخلوط کردن نمک‌های آهن II و III در محیط‌های آبی حاصل می‌شود. بر اساس واکنش ۱-۳ و بر اساس اطلاعات ترمودینامیکی رسوب‌گیری کامل Fe₃O₄ بین pH 0/8 تا ۰/۱۴ با نسبت استوکیومتری ۱:۲ از Fe²⁺/Fe³⁺ و در محیط عاری از اکسیژن برای جلوگیری از اکسایش Fe₃O₄ مورد انتظار است. اکسیژن زدایی محلول نه تنها مانع از اکسید شدن ذرّات می‌شود بلکه باعث کاهش اندازه‌ی ذرّات نیز خواهدشد.
Fe²⁺ + ۲Fe³⁺ + ۸OH ^– Fe₃O₄ + ۴H₂O (1-3)
به هر حال مگنتیت(Fe₃O₄) پایدار نبوده و طبق واکنش (۱-۴) در حضور اکسیژن به فرم مگمتیت(γ-Fe₂O₃) تبدیل می‌شود:
۲Fe₃O₄ + ۱/۲ O₂ ۳(γ-Fe₂O₃)(1-4)
همچنین طبق واکنش (۱-۵) در محیط‌های اسیدی نیز امکان تبدیل مگنتیت به مگمتیت وجود دارد:
Fe₃O₄ + ۲H⁺ γ-Fe₂O₃ + Fe²⁺ + H₂O (1-5)
تأثیر عوامل مختلف روی سنتز نانو ذرّات با بهره گرفتن از این روش مورد بررسی قرار گرفته است. نسبت مولی Fe³⁺/Fe²⁺ و غلظت آهن دو عامل موثر است. از طرف دیگر اندازه‌ی متوسط نانو ذرّات مغناطیسی آهن‌اکسید به طور زیادی به قدرت یونی و اسیدیته محیط رسوب‌دهی وابسته است. این دو عامل ساختار شیمیایی سطح بلور و در نتیجه بار سطحی الکترواستاتیک ذرّات را تعیین می‌کنند.
۱-۵-۳- ویژگی‌های سطحی نانو ذرّات آهن اکسید
روش‌های مختلفی برای شناسایی ویژگی‌های نانو ذرّات به کار برده شده است. اندازه‌ی هسته‌های مغناطیسی را می‌توان به وسیله‌ی تصویر میکروسکوپی الکترونی عبوری^[۶۲] تعیین کرد [۱۲۵]. همچنین با بهره گرفتن از این تصاویر می‌توان اطّلاعاتی در مورد توزیع اندازه و شکل ذرّات بدست آورد.
طیف پراش اشعه‌ی ایکس^[۶۳] برای شناسایی ساختار بلوری ذرّات به کار برده می‌شود. در یک الگوی پراش می‌توان نسبت آهن اکسید تشکیل شده را در یک مخلوط با مقایسه‌ی شدّت دماغه‌های حاصل و دماغه‌های مرجع تعیین کرد. علاوه بر این اندازه‌ی ذرّات را با بهره گرفتن از معادله‌ی شرر^[۶۴] می‌توان محاسبه کرد [۱۲۶]. همچنین با بهره گرفتن از طیف FT-IR نیز می‌توان تشکیل آهن اکسید را نشان داد [۱۲۷].
مشتقات اکسازین‌ها و فنوتیازین‌ها و کاربرد آن‌ها در ساخت و تهیه زیست‌حسگرها
مشتقات اکسازین‌ها و فنوتیازین‌ها، به دلیل کارایی بالا در فرایندهای نقل و انتقال الکترونی و قیمت کم به طور گسترده ای در ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها به عنوان حدواسط انتقال الکترون به کار رفته‌اند [۱۲۸-۱۳۱]. به این دلیل‌که این حدواسط‌های رنگی باعث آلوده شدن سطح الکترودهای مرجع و کار می‌شوند، استفاده از آن‌ها در داخل محلول مناسب نیست. از این‌رو، یکی از چالش‌های اساسی در ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها با بهره گرفتن از این حدواسط‌ها، تثبیت آن‌ها در سطح بسترهای مناسب است.
حدواسط‌های رنگی بسیار زیادی نظیر متیلن بلو^[۶۵] [۱۳۲]، متیلن گرین^[۶۶] [۱۳۳]، مدولا بلو^۳ [۱۳۴] آزور I و ^[۶۷]B [135،۱۳۶]، ارتوفنیلندیمین^[۶۸] [۱۳۷]، نوترال رد^[۶۹] [۱۳۸]، تولوئیدین بلو^[۷۰] [۱۳۹] و سایر ترکیبات آزین [۴۲] در سطح الکترود مستقر و برای ساخت حسگرهای مختلف به کار رفته‌اند. روش‌های معمول به کار رفته برای تثبیت این حدواسط‌های رنگی در سطح شامل جذب فیزیکی، اتصال کوالانسی، الکتروپلی­مریزاسیون و بدام افتادن در داخل بستر الکترودهایی مانند خمیر کربن است [۱۴۰-۱۴۵]. اگرچه گزارش‌های زیادی مبنی بر تثبیت حدواسط‌های رنگی در سطح الکترودهای مختلف گزارش شده است، اما در بسیاری از موارد این حدواسط‌های رفتار الکتروشیمیایی شبه برگشت پذیر و حتی ضعیفی را از خود نشان داده‌اند. علاوه بر این، به این دلیل‌که این حدواسط‌ها در آب محلول هستند در بسیاری از موارد به دلیل جذب ضعیف و نامناسب بودن بستر هنگام استفاده در محلول‌های آبی از سطح الکترود کنده شده و به داخل محلول نشت می‌کنند و سیگنال ناپایداری را ایجاد می‌کنند. بنابراین، یکی از چالش‌های اساسی در به کار گیری این حدواسط‌ها در ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها تهیه و ساخت بسترهای مناسب برای این حدواسط‌ها است. در سال‌های اخیر استفاده از نانو ذرات برای تثبیت این حدواسط‌ها گسترش پیدا کرده است [۱۴۶،۱۴۷]. در ادامه به معرفی مختصری از رنگ‌های نیل بلو، تیونین و تولوئیدین بلو که در این پایان نامه استفاده شده ‌پرداخته می‌شود.
۱-۶-۱- ساختار و رفتار الکتروشیمیایی تیونین
از جمله شناساگرهای اکسایش-کاهش محلول در آب تیونین است. همان‌طور که در شکل ۱-۱۲ نشان داده شده است، این مادّه دارای ساختاری مسطح با دو گروه آمینی متقارن در دو طرف می‌باشد.گروه‌های آمینی، گروه‌های فعّالی بوده و می‌توان از طریق آن‌ها تیونین را به مولکول‌های دیگر اتّصال داد. همچنین تیونین را می‌توان طی فرایند الکتروپلیمریزاسیون به شکل پلی‌تیونین تبدیل کرد. هم شکل مونومر وهم شکل پلیمر ‌تیونین فعّالیّت الکتروکاتالیتیکی بسیار خوبی دارند [۱۴۸].
ازکاربردهای تیونین و پلی‌تیونین به عنوان واسطه‌ی انتقال الکترون می‌توان به این موارد اشاره‌کرد: حسگرهای زیستی آمپرومتری ‌دو‌آنزیمی برای اندازه‌گیری کولین با بهره گرفتن از پلی‌تیونین [۱۴۹]، حسگرهای زیستی و الکتروشیمیایی H₂O₂ بر اساس پلی‌تیونین و یا تثبیت کووالانسی تیونین [۱۵۰-۱۵۳]، احیای الکتروکاتالیتیکی کروم (VI)توسط تیونین [۱۵۴]، حسگرهای زیستی ساخته‌شده مبتنی بر برهمکنش DNA با تیونین برای اندازه‌گیری H₂O₂ [۱۵۵]، احیای الکتروکاتالیتیکی H₂O₂ و اکسیژن روی سطح تیونین قرار‌گرفته در نانو لوله‌های

شکل ۱-۱۲- ساختار تیونین [۱۴۸].
چند دیواره‌ای کربنی [۱۵۶]، اندازه‌گیری آمپرومتری کلسترول در الکترود طلای اصلاح ‌شده با کلسترول‌اکسیداز وکلسترول‌ استراز با کاربرد تیونین به عنوان واسطه [۱۵۷].
همان طور که ذکر شد، رفتار الکتروشیمیایی تیونین به عنوان یک کاتالیزور برگشتی در کاربردهای مختلف و طی روش‌های اصلاح متنوّعی مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین، می‌توان از آن به عنوان گزینه‌ی مناسبی برای مطالعه‌ی عملکرد روش‌های جدید تثبیت گونه‌های مختلف روی سطح الکترود استفاده کرد.
۱-۶-۲- ساختار و رفتار الکتروشیمیایی نیل بلو
نیل بلو از جمله رنگ‌های فنوکسازین است که خواص کاتالیتیکی بسیار خوبی دارد و به عنوان حد واسط در اکسیداسیون کاتالیتیکی NADH [158-160]، ال-سیستئین [۱۶۱] و نیتریت [۱۶۲] و کاهش الکتروکاتالیتیکی هیدروژن پراکسید [۱۵۸]، اکسیژن [۱۶۳] و هموگلوبین [۱۶۴] به‌کار گرفته شده است. روش‌های مختلفی نظیر جذب سطحی [۱۵۹]، الکتروپلیمرشدن [۱۶۲و۱۶۳]، اتصال کوالانسی [۱۶۴] و قرار دادن روی نانولوله‌های کربنی [۱۵۸-۱۶۰] جهت تهیه الکترود اصلاح شده با نیل بلو استفاده شده‌اند. الکتروشیمی نیل بلو به خوبی مطالعه شده است و کاربرد آن به عنوان کاتالیزور اکسایش-کاهش به خوبی شناخته شده است. بنابراین، نیل بلو می‌تواند انتخاب مناسبی برای بررسی تثبیت حدواسط‌های اکسایش-کاهش بر روی سطح الکترود باشد. ساختار آن بسیار مشابه تیونین می‌باشد (شکل۱-۱۳).
شکل ۱-۱۳- ساختار نیل‌بلو
۱-۶-۳- ساختار و رفتار الکتروشیمیایی تولوئیدین ‌بلو
تولوئیدین ‌بلو از دیگر رنگ‌های فنوکسازین است که خواص کاتالیتیکی بسیار خوبی دارد و به طور موثری به عنوان حد واسط در اکسایش و یا کاهش الکتروکاتالیتیکی بسیاری از ترکیبات نام برده شده در مورد تیونین و نیل بلو کاربرد دارد. ساختار این ترکیب نیز شباهت زیادی به ساختار تیونین دارد با این تفاوت که یکی از گروه‌های آمین آن با گروه دی متیل آمین جایگزین شده است (شکل ۱-۱۴).
شکل ۱-۱۴- ساختار تولوئیدین بلو
دور نمایی از تحقیقات صورت گرفته در این پایان نامه
۱-۷-۱- اصلاح کوالانسی مرحله به مرحله سطح الکترود کربن شیشه‌ای با رنگ‌های فنوکسازین و بررسی خواص الکتروشیمیایی و الکتروکاتالیزوری آن‌ها
همان‌طور که در بالا اشاره شد. یکی از چالش‌های اساسی در ساخت حسگرها و زیست‌حسگرها، تثبیت مولکول‌ها و زیست‌مولکول‌ها در سطح بسترهای مناسب و بهره‌گیری از خواص کاتالیزوری آن‌ها است. در این راستا تثبیت کوالانسی این حدواسط‌ها به روش اصلاح با نمک‌های دی‌آزونیوم بسیار موثر به نظر می‌رسد. به رقم مزیت‌های بسیاری که روش اصلاح با نمک‌های دی‌آزونیوم دارد به این دلیل‌که این واکنش از یک مسیر رادیکالی پیش می‌رود، امکان انجام واکنش‌های جانبی و تولید چند لایه به جای تک لایه وجود دارد. برای بدست آوردن سطح تکرار پذیر، حداقل ۴ عامل پتانسیل اعمال شده، زمان الکترولیز، غلظت نمک دی‌آزونیوم و نوع الکترود باید بهینه و کنترل شود که این کار خسته کننده و زمان‌بر است. علاوه بر این، تهیه نمک دی‌آزونیوم از ترکیبات آلی نیاز به استفاده از معرف‌های شیمیایی قوی دارد که می‌تواند منجر به تغییر خواص ملکول‌های زیستی شود. بنابراین، طراحی روشی که بتواند ملکول‌های زیستی را به طور محکم و تکرار پذیر و بدون از دست رفتن خواص اولیه به سطح پیوند دهد مورد توجه قرار گرفته است. در این جا یک راه‌کار جدید برای اصلاح کوالانسی مرحله به مرحله سطح کربن شیشه‌ای جهت تثبیت حدواسط‌های اکسایش-کاهش رنگ‌های فنوکسازین ارائه شده است. برای این منظور یک روش ۴ مرحله‌ای برای اصلاح سطح الکترود طراحی شد. ابتدا سطح الکترود کربن شیشه‌ای توسط ترکیب ۴-نیتروبنزن دی‌آزونیوم تترافلوروبورات اصلاح شد. گروه نیترو حاصله به روش الکتروشیمیایی کاهیده شد. سپس از گلوتارآلدهید و بنزن دی‌آلدهید به عنوان اتصال‌دهنده عرضی استفاده ‌شد. این مواد از یک طرف با گروه‌های آمین متّصل شده به سطح واکنش می‌دهند. از طرف دیگر می‌توانند باعث اتّصال گروه‌های حاوی آمین (مانند ترکیبات تیونین، نیل بلو و تولوئیدین بلو) به سطح مورد نظر شوند. نهایتا الکترود اصلاح شده با گلوتارآلدهید و یا بنزن دی‌آلدهید در محلول رنگ‌های فنوکسازین نام برده شده قرار گرفت و حد واسط‌های رنگی نام برده شده به صورت موثری بر روی سطح تثبیت شدند. هر یک از مراحل فوق با بهره گرفتن از روش‌های ولتامتری چرخه‌ای در محلول فروسیانید و روش اندازه‌گیری مقاومت ظاهری دنبال شد. همچنین مراحل مختلف تثبیت بهینه‌سازی شد. سپس رفتار الکتروشیمیایی این سه رنگ پس از تثبیت بررسی شد و مشاهده گردید که این ترکیبات خواص الکتروشیمی خود را پس از اتصال به سطح حفظ می‌کنند.
در یک تحقیق دیگر اثر عامل اتصال دهنده بنزن دی‌آلدهید و گلوتارآلدهید برای تثبیت حد واسط‌های نام برده شده بررسی شد.
در مرحله بعدی تحقیق پلیمریزاسیون رنگ‌های نیل بلو و تولوئیدین بلو اتصال یافته به سطح مورد توجه قرار گرفت و خواص لایه پلیمری ایجاد شده بررسی شد. به این صورت یک لایه پلیمری با اتصال قوی کوالانسی بر روی سطح پوشش داده شد.

آموزش

توصیف­گرهای شغل محور ( عوامل شغلی )

الزامات شغلی

فعالیت­های کاری

شرایط کاری

شرایط سازمانی

اطلاعات خاص شغلی

وظایف

ابزارها و فناوری ها

ویژگی­های نیروی کار

ویژگی­های بازار نیروی کار

دورنمای شغلی

۱۷- مدل ارزیابی­های نوین منابع انسانی در ایران خودرو
در بینش استراتژیک ایران خودرو به منابع انسانی، شایستگی­های نیروی انسانی، عاملی ارزش آفرین شناخته شده و بر تحقق چرخه شایسته سالاری (شایسته شناسی، شایسته­گزینی و شایسته اداری) تاکید بسیاری شده است.
تحقق فردی و جمعی این اهداف، مستلزم رفع نیازمندی­ها و رعایت الزاماتی بود که از ابتدا در اندیشه مدیریت کلان منابع انسانی شرکت ایران خودرو قرار داشت.
در این زمینه، ایجاد گروهی محقق و صاحب نظر، متشکل از اساتید، مشاوران و تیمی از کارشناسان توانمند و مطلع در مورد ارزیابی شایستگی­های منابع انسانی، به یکی از الزامات اجرایی مدیریت خدمات مدیران، تبدیل شد. این گروه تحقیق، با دیدی جامع نگر و به روش مقایسه­ ای و تطبیقی، عملکرد شرکت­های داخلی و شرکت­های برتر جهان را مورد مطالعه و بررسی قرار داد و پس از حدود ۱۸۰۰ نفر/ساعت مطالعه مستمر، رویکرد ارزیابی ۳۶۰ درجه و فرایندهای مرتبط با آن را برای سنجش شایستگی­های منابع انسانی برگزید. سپس برای اطمینان بیشتر از اعتبار ارکان ارزیابی ۳۶۰ درجه، ابتدا در شرکت ساپکو به صورت پایلوت، به مرحله اجرا درآورد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با اجرای موفق پایلوت، ارزیابی ۳۶۰ درجه از نیمه اول سال ۱۳۸۰ در گروه آغاز شد و نتایج مثبت آن در سال ۸۱ به صورت فهرستی جامع در خصوص شایستگی­های کلیدی و عمومی استعدادیابی، پرورش و توسعه منابع انسانی سطوح مدیریت به دست آمد. با عملیاتی شدن فرایند ارزیابی ۳۶۰ درجه بر محور انتخاب شایستگی­های رفتاری و عملکردی سطوح مدیریت، مشخص شد که ایران خودرو، سازمانی آغازگر و موفق در ارزیابی­های نوین منابع انسانی در سطح گروه صنعتی ایران خودرو و کشور بوده است.
چگونگی شکل گیری ارزیابی ۳۶۰ درجه در شرکت ایران خودرو
یکی از ماموریت­های مدیریت خدمات مدیران در سال ۱۳۷۹، شناسایی و توسعه نیروهای مستعد مدیریت با تاکید بر کشف شایستگی­های بالقوه و بالفعل آنها به منظور به گزینی و توسعه آنان بود. اتخاذ چنین سیاستی، تدبیری آینده ساز در همگرایی رشد و توسعه منابع انسانی به موازات دیگر منابع نظیر: رشد ساختارهای سرمایه ای، تکنولوژی، فرایندهای نوین ساخت، دگرگونی دیدگاه مشتری و بازار، تلقی می­شد. این رویکرد، با جدیت پیگیری شد و راهبرد شناسایی استعدادهای بالقوه و قابلیت های موثر عملکردی و رفتاری افراد را در چارچوب فرایند ارزیابی ۳۶۰ درجه، از یک جانبه گرایی قبلی به قضاوت و تشخیص چند جانبه سوق داد.
در واقع، قضاوت و سنجش شایستگی­های افراد و میزان تطبیق آن با انتظارات سازمان و نیازهای شغلی از یک سو و برونداد آثار این ارزیابی در فرایند یک دوره کاری افراد از دیگر سو، می­بایستی به گونه ­ای مورد توجه و رسیدگی قرار می­گرفت که نتایج آن به هر نحو ممکن، دقت عمل در روش، سهولت درک و قضاوت در ارزیابی معیارها، حس اعتماد و تفاهم ذینفعان و دست اندرکاران، ایجاد اطمینان و انگیزه در ارزیابی شونده، شفافیت در دسترسی به نقاط قوت و بهبود افراد و کاربردی بودن نتایج آن برای ارتقا و توسعه منابع انسانی را در پی داشته باشد.
برای تحقق این نتایج، می­بایستی ترتیبی اتخاذ می­شد تا ضمن در نظر گرفتن آثار اجرای آزمایش موضوع و توصیه های گروه مشاور، از همفکری و مشارکت ذینفعان سازمان در قالب گروه ­های کار مشارکتی (اعم از معاونین، مدیران، روسا، سرپرستان و حتی برخی مشتریان و افراد ارزیابی شونده) برای طراحی و تدوین شایستگی­های مورد سنجش در ارزیابی ۳۶۰ درجه، بهره­ گیری شود. لذا در این سال در مدیریت خدمات مدیران شرکت ایران خودرو تیمی تشکیل شد تا ابتدا وضعیت سازمان­های موجود را در ارتباط با ارزیابی بررسی کند و از طریق بهینه کاوی بتواند به الگویی جدید دست یابد. تیم مورد نظر، شامل اساتید دانشگاه و کارشناسان و مشاوران داخل و خارج شرکت بود که به بررسی روش­های مختلف ارزیابی در سازمان­های مختلف پرداخت. سوال اصلی گروه این بود که یک مدیر با شرایطی که امروزه شرکت ایران خودرو با آن مواجه است، می­بایستی دارای چه شایستگی­هایی باشد تا بتواند در تحقق اهداف شرکت، سهم مناسبی داشته باشد.
منبع دیگری که با هدف شناسایی شایستگی­های مدیریتی، مورد مذاکره و نظرسنجی قرار گرفت، مدیران ارشد شرکت بودند. در این مرحله، از مدیران ارشد خواسته شد تا نظرات خود را در مورد شایستگی­های لازم برای یک مدیر در سطح شرکت ایران خودرو، بیان کنند.
از سوی دیگر، مدل شایستگی­های مدیریتی شرکت های: تاتا، فورد، زیراکس و دیگر شرکت­های معتبر نیز مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه، مشخص شدن این نکته بود که آنان چه شایستگی­هایی را برای ارزیابی مورد استفاده قرار می­ دهند و چگونه آنها را می­سنجند. با توجه به این منابع، شایستگی­ها و ویژگی­های لازم برای ارزیابی مدیران شرکت ایران خودرو تدوین شد. سپس برای سنجش این ویژگی­ها و شایستگی­های مورد نظر از مناظر مختلف (ازدیدگاه مقام مافوق فرد ، زیردستان ، همکاران و مشتریان)، فرم مشرکی طراحی شد تا بتواند اطلاعات مورد نیاز در خصوص فرد ارزیابی شونده را گردآوری کند. در این فرم، ارزیابی شایستگی­های مختلف با بهره گرفتن از طیفی ده گزینه­ای انجام می­ شود. در پایان فرم ارزیابی نیز قسمتی اختصاص یافته است که افراد می­توانند به صورت آزاد، نظرات خود را در مورد نقاط قوت و فرصت بهبود ارزیابی شونده و همچنین پیشنهادات خود را در مورد بهبود سیستم ارزیابی ۳۶۰ درجه درج کنند.
پس از طراحی فرم، این سوال مطرح شد که آیا ارزیابی تمامی مناظر ارزیابی کننده (خودارزیابی، مقام مافوق، زیردستان، مشتریان و همکاران) دارای وزنی یکسان است؟ پس از بررسی مشخص شد که نظر مافوق و نظر شخص ارزیابی شونده، نباید با هم برابر باشند. همین طور وزن مربوط به نظرات زیردستان و مشتریان با وزن نظرات همکاران و افراد مافوق نمی­تواند یکسان باشد. لذا پس از بررسی­های کارشناسی، برای هر یک از این مناظر، وزنی خاص تعریف شد. پس از این مرحله، ابزار ارزیابی و روش­های تحلیل آن آماده شده و زمان اجرای عملی این روش جدید ارزیابی فرا رسیده بود، اما همانند همه طرح­های جدید، ابتدا می­بایستی به صورت آزمایشی اجرا شود. لذا طرح آزمایشی ارزیابی ۳۶۰ درجه ابتدا در شرکت ساپکو و برای ۱۶ تن از مدیران آن انجام گرفت. قبل از اجرای آزمایشی، جلسات آموزشی لازم برگزار شد و معایب سیستم­های قبلی و فواید سیستم جدید معرفی و آموزش­های لازم به افراد داده شد. در جلسات بعد نیز از مدیران مورد ارزیابی این شرکت خواسته شد تا دو کار اساسی انجام دهند:
فرم مناظر ارزیابی ۳۶۰ درجه را تکمیل کنند. در این فرم، آنها می­بایستی مقام مافوق، زیردستان و مشتریان داخلی و خارجی خود را معرفی می­کردند.
فرم ارزیابی را در مورد خودشان تکمیل کنند. این کار، همان وجه خودارزیابی مورد نظر در ارزیابی ۳۶۰ درجه بود.
پس از جمع آوری فرم خودارزیابی و فرم مناظر، کار ارزیابی وارد مرحله اجرایی شد. در این مرحله، فرمی برای مقام مافوق ارسال شده و از او خواسته شد تا در ارتباط با فرد ارزیابی شونده، با توجه به مولفه­های ارزیابی، اظهار نظر کند. همچنین، فرم ارزیابی برای تمامی زیردستان، مشتریان داخلی و خارجی فرد و همکاران وی ارسال شد و از آنها خواسته شد تا نسبت به فرد ارزیابی شونده، نظرات خود را ابراز نموده و به ارزیابی او بپردازند.

• • توجه به مردم و مشارکت آنها در بهسازی و نوسازی شهری

نئوکلاسیک یا خردگرایی

–

• توجه زیاد به گذشته بدین معنا که تاریخ فرهنگ و تمدن هر قوم نه به صورت تقلید از موارد گذشته بلکه بر اساس شرایط زمانی و مکانی به صورت جدید و امروزی، ظاهر می شود

مأخذ: نگارنده
۲-۲-۲٫ نظریه های شهرسازی مشارکتی
نظریه های متعددی در زمینه برنامه ریزی مشارکتی و شهرسازی مشارکتی از نیمه دوم دهه ۱۹۶۰ به این سو مطرح گردیده است. ۵ نظریه اصلی، در این جا تشریح می گردد:
۲-۲-۲-۱٫ جیمز میجلی^[۳۵]
میجلی بر مبنای پاسخ دولت ها به مشارکت، آن را به چهار نوع تقسیم می کند:
۱٫شیوه های ضد مشارکتی^[۳۶]: طرفداران این طرز تفکر معتقد به سرکوب مشارکت توده ها هستند.
حکومت ها اجازه مداخله و مشارکت همگانی در تدوین سیاست ها را که ممکن است با اهداف کلان اجتماعی و اقتصادی آن ها تعارض پیدا کند نمی دهند.

• شیوه های مشارکت هدایت شده^[۳۷]: در این شیوه، دولت از مشارکت اجتماعات محلی با انگیزه های پنهانی حمایت می کند. مشارکت اجتماع محلی، در این شیوه، به منظور کنترل سیاسی – اجتماعی، با علم به این که مشارکت، اجرای طرح را تسهیل می کند، به کار می رود. در مجموع دولت ها با بهره گیری از شیوه ی مشارکت هدایت شده اهداف زیر را دنبال می کنند:

• • استفاده ابزاری از مشارکت، برای اجرای طرح های عمرانی

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• کنترل جنبش ها و اجتماعات محلی

• استفاده از جاذبه ی مشارکت برای کسب مشروعیت سیاسی – اجتماعی

• شیوه مشارکت فزاینده^[۳۸]: در این شیوه، دولت در برخورد با مشارکت، به شکلی دوگانه عمل می کند. به این ترتیب که در موضع گیری های رسمی از آن حمایت می کند، اما عملاً در مسیر تحقق پیشنهادهای مشارکتی اقدام موثری انجام نمی دهد.

• شیوه های مشارکت واقعی^[۳۹]: در این شیوه دولت، به طور کامل از مشارکت اجتماعی حمایت می کند و از طریق ایجاد ساز و کارهایی برای ورود موثر اجتماعات در تمامی زمینه ها تلاش می کند. در این شیوه مشارکتی، دولت علاوه بر ایجاد نهادهای اصیل محلی، متعهد به فعالیت های مشارکتی از طریق آموزش و تقویت اجتماعات محلی، تدارک مواد و دیگر اشکال کمک و نیز ایجاد هماهنگی در تصمیمات مرکزی، منطقه ای و محلی می باشد (حبیبی و سعیدی رضوانی، ۱۳۸۴: ۱۶).

۲-۲-۲-۲٫ شری ارنشتاین^[۴۰]
در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی، نقش مشارکت شهروندان در جوامع، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. ارنشتاین در مقاله ای که برای اولین بار در ۱۹۶۹ منتشر شد، مفهوم مشارکت را به نحوی روشن سطح بندی و تبیین نمود. مقاله وی بعدها به طور مکرر مورد استفاده صاحبنظران بعدی قرار گرفت و مبنایی برای طرح نظریه های مشارکت شد. ارنشتاین مشارکت شهروندان را با تعبیر قدرت شهروندی به کار گرفت و برای توضیح آن، از استعاره نردبان مشارکت^[۴۱] استفاده کرد. نردبان مشارکت ارنشتاین دارای پله های زیر است:
۸) کنترل شهروندی citizen control
۷) قدرت تفویض شده delegated power درجاتی از قدرت شهروندان
۶) شراکت partnership
۵) تسکین بخشیدن placation
۴) مشاوره consultation درجاتی از مساوات طلبی نمایشی
۳) اطلاع رسانی informing
۲) درمان therap
هیچ قدرتی وجود ندارد
۱) دستکاری و ظاهر فریبی manipulation
در پایین ترین سطح نردبان، ارنشتاین هیچ قدرتی برای شهروندان متصور نیست. به عبارت دیگر، عدم مشارکت در دو رده خود را نشان می دهد که وی آنها را ظاهر فریبی و درمان می نامد. بر اساس نظر ارنشتاین، بعضی از سازمان های دولتی، شکل های ساختگی از مشارکت را تدارک دیده اند که هدف واقعی آن ها، آموزش شهروندان برای قبول کارهایی است که از قبل تکلیفش روشن شده است.
در پلکان بعدی، شکل دیگری از عدم مشارکت معرفی می شود که درمان نام گرفته است. این نوع عدم مشارکت، هم غیرصادقانه و هم خودخواهانه است. در اینجا هدف پیدا کردن راه چاره هایی برای رد کردن دیدگاه ها و رفتارهایی است که یک موسسه خودش با آن موافق نیست، اما در زیر پوشش نظر خواهی از شهروندان چنین چیزی را اعلام می کند.

آیه مذکور به «حکم» بودن قرآن اشاره دارد.
وَ لَدَیْنا کِتابٌ یَنْطِقُ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ^[۱۸۷]
هذا کِتابُنا یَنْطِقُ عَلَیْکُمْ بِالْحَقِّ^[۱۸۸]
دو آیه فوق به ناطق بودن قرآن اشاره دارند.
إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ ^[۱۸۹] این آیه نیز فصل بودن آن­را بیان می­ کند.
یَقُولُ: «یَرِثُنی وَ یَرِثُ مِنْ الِ‏یَعْقُوبَ»، وَ یَقُولُ: «وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ» این فراز از بیانات حضرت صدیقه کبری در فرازهای پیشین نیز تکرار شده بود که استنادهای آن نیز در قسمت قبلی بیان گردید.
حضرت فاطمه در مقابل عدم پذیرش غاصبان حق فرمودند: «بَیَّنَ عَزَّ وَ جَلَّ فیما وَزَّعَ مِنَ الْاَقْساطِ، وَ شَرَعَ مِنَ الْفَرائِضِ وَالْمیراثِ، وَ اَباحَ مِنْ حَظِّ الذَّکَرانِ وَ الْاِناثِ، ما اَزاحَ بِهِ عِلَّهَ الْمُبْطِلینَ وَ اَزالَ التَّظَنّی وَ الشُّبَهاتِ فِی الْغابِرینَ، کَلاَّ بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ اَنْفُسُکُمْ اَمْراً، فَصَبْرٌ جَمیلٌ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ عَلى ما تَصِفُونَ.»
که از آیه هجده سوره مبارکه یوسف اقتباس فرموده­اند که اقتباسی بدون تغییر است:
وَ جاؤُ عَلى‏ قَمیصِهِ بِدَمٍ کَذِبٍ قالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمیلٌ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ عَلى‏ ما تَصِفُونَ^[۱۹۰]

فصل سوم: خداوند و صفات او در خطبه فدکیه

۱٫۳٫ شکروثنای الهی
۱٫۳٫ توحید وصفات پروردگار
۳٫۳٫ هدف آفرینش
مقدمه
چنان­که قبلاً نیز بیان شد ظاهراً خلیفه و غاصبین در راستای اجرای اهداف خود مبنی بر غصب خلافت از امیرمؤمنان، به هجوم برخانه حضرت علی وحضرت فاطمه جهت اخذ بیعت اجباری، کفایت نکرده و در جهت تکمیل این برنامه و تضعیف اهل بیت تصمیم به غصب اموال امیرالمؤمنین و حضرت زهرا – که بر اساس دستور الهیوَ آتِ ذَا الْقُرْبى‏ حَقَّه^[۱۹۱] فدک حق مسلم حضرت فاطمه بود- می­گیرند.
حضرت صدیقه طاهره با اطلاع از این جریان و برای باز پس­گیری فدک و در حقیقت بیان حقانیت حضرت امیرالمؤمنین و آشکار کردن چهره واقعی غاصبان خلافت، شخصاً وارد عرصه شده به مسجدپیامبر می­روند و در بین مهاجرین و انصار خطبه­ای غرا سرشار از معارف الهی ایراد می­فرمایند.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

انشاء این خطبه در کمال فصاحت و بلاغت که متضمن مبانی و معانی بلند می­باشد با توجه به شرایط پس از رحلت پیامبراکرم که مصیبت عظمی برای حضرت فاطمه به شمار می­رود از معجزات آن حضرت است و کمال ادبى، علمى، فلسفى، عرفان الهى و بیان احکام و به طور کلى برنامه دین در این خطبه بیان­گر این مطلب است که ایراد کننده­ آن کسى جز معصوم و پرورش یافته­ مکتب وحى نمی­تواند باشد .
این سخنرانى بلیغ، فصیح ومسجع و موزون که از «توحید» آغاز و به «توحید» ختم مى­شود توافق آشکاری با قرآن کریم دارد، به گونه ­ای که به جرأت می­توان ادعا کرد هماهنگی و نزدیکی این کلام با کلام الهی، به قدری زیاد است که آیات قرآن کریم که در ضمن خطبه تلاوت شده، از سخن حضرت زهرا جز با تسلط و آگاهی شنونده و خواننده به آیات الهی، قابل تمیز نیست.
حضرتدر این محاجّه، با بهره‏گیرى هوشمندانه و استوار از آیات قرآن کریم، تفسیرى مستندو محکم از آیات قرآن را به نمایش مى‏گذارند که نشان‏دهنده­ اوج اشراف و آگاهى ایشان از رموز آیات است؛ ولذا خطبه را از صبغه سیاسى به درس معرفتى و کلاس تفسیرى و ادبى مبدل مى‏نماید که مفسّر آن در نهایت درجه فهم و ادراک مبانى آیات الهى و فصاحت و بلاغت در گفتار و سخن‏سرایى است.
حضرت زهرادر خطبه کلام علاوه بر حمد و ثنای الهى و تبیین علت و نیز تأثیر حمدو ثنا، با شهادت بر وحدانیت خدای متعال به بیان توحید پرداخته­اند. در این فصل از نوشتار به مبحث توحید، در خطبه­ فدکیه می­پردازیم.

۱٫۳٫ شکروثنای الهی

حضرت فاطمهبعداز حضور در پایگاه توحید ‌(مسجدالنبی) سخن خویش را با زیباترین ستایش­ها از خداوند متعال آغاز نمودند. دراین بخش به فرازهای مربوط به شکر وثنای الهی که حضرت در قالب خطبه کلام ایراد فرمودند می­پردازیم.
پس از آرامش مجلس، حضرت چنین کلام خود را آغاز فرمودند:
«فَقَالَتْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَنْعَمَ وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَى مَا أَلْهَمَ وَ الثَّنَاءُ بِمَا قَدَّمَ مِنْ عُمُومِ نِعَمٍ ابْتَدَأَهَا وَ سُبُوغِ آلَاءٍ أَسْدَاهَاوَ تَمَامِ مِنَنٍ أَوْلَاهَا جَمَّ عَنِ الْإِحْصَاءِ عَدَدُهَا وَ نَأَى عَنِ الْجَزَاءِ أَمَدُهَا وَ تَفَاوَتَ عَنِ الْإِدْرَاکِ أَبَدُهَا وَ نَدَبَهُمْ لِاسْتِزَادَتِهَا بِالشُّکْرِ لِاتِّصَالِهَا وَ اسْتَحْمَدَ إِلَى الْخَلَائِقِ بِإِجْزَالِهَا وَ ثَنَّى بِالنَّدْبِ إِلَى أَمْثَالِهَا ^[۱۹۲]»
«خداوند را بر نعمت­هایی که عطا فرموده می ستایم، و بر الهامش سپاس می کنم، و بر نعمت­های گسترده­ای که ابتداءً عنایت نموده و نعمت­های فراوانی که عطا فرموده و تفضّلات پی درپی که مرحمت کرده ثنا می­نمایم. نعمت­های بی پایانی که از حدّ شمارش بیرون است، و قدرت بر شکر همه آن­ها نیست، و نهایت آن قابل درک نخواهد بود. نعمت­هایی که خداوند برای ازدیاد و دوام آن­ها ما را دعوت به شکرگذاری نموده، و بندگانش را بر فرستادن آن­ها مطیع خود گردانیده، و برای کامل نمودن بخشش­هایش از آنان حمد و ستایش خود را خواسته، و در کنار آن به طلب چنین نعمت­هایی امر فرموده است.»

۱٫۱٫۳٫ «الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَنْعَمَ وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَى مَا أَلْهَمَ وَ الثَّنَاءُ بِمَا قَدَّمَ»

۱٫۱٫۲٫۳٫ حمد در لغت و اصطلاح:
در تعریف لغوی «حمد»آمده است: «هو الثناء باللسان على الجمیل الاختیارى نعمه کان او غیرها على سبیل التعظیم^[۱۹۳]. حمد عبارتست از ستایش به زبان در مقابل یک وصف نیکوى اختیارى یعنى صاحب آن در کسب آن مختار باشد چه آن صفت نعمت باشد و چه غیر نعمت، نسبت به حامد و باید در حمد قصد تعظیم باشد نه تحقیر و استهزاء». همچنین «حمد» نقیض «ذم» نیز معنا شده که می ­تواند عمل با دست (یدی) وغیر دست (غیر یدی)^[۱۹۴] باشد. راغب درباره حمد می­نویسد:
«الْحَمْدُ للّه تعالى: الثناء علیه بالفضیله، وهوأخصّ من المدح و أعمّ من الشکر. یعنى ثنا و ستایش بر اساس فضیلت براى‏ خداى تعالى است . واژه «حَمْد» اخص از« مدح» و از آن بالاتر، و از واژه «شکر» نیز فراگیرتر است ^[۱۹۵].»
واژه «حمد» در اصطلاح با شکر در لغت به یک معنى آمده که عبارت است ازاین­که بنده تمام آن­چه را که خدا برایش آفریده در مسیرى و براى هدفى که آفریده شده بکار برد. مثلاً چشم را آفریده براى دیدن و لکن نه تمام دیدنی­ها گوش را آفریده براى شنیدن و لکن نه هر نوع شنیدنى و … حمد همیشه از سوى مخلوق نسبت به خالق است^[۱۹۶].
آیت الله جوادی آملی در تعریف «حمد» می­فرماید:
«حمد در مقابل قدح و ذمّ، و به معنای ستایش در برابر کمال و کار اختیاری زیباست ؛ خواه اثر آن کمال به غیر نیز برسد یا نه و در صورت وصول به غیر، خواه دریافت کننده همان شخص حامد باشد یا غیر او و چه از صاحبان اندیشه باشد یا از غیر ذوی العقول.
حمد خدای سبحان نیز در برابر اسمای حسنای جمالی یا جلالی اوست؛ خواه این اسماء کمالاتی باشد که اثر آن به غیر نیز می‏رسد، همانند خالقیّت و رازقیّت یا به غیر نمی‏رسد، مانند تجرّد از ماده و ماهیّت و چه به لحاظ کلمات تکوینی او : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض^[۱۹۷] و چه به لحاظ کلمات تدوینی‏اش: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی أَنْزَلَ عَلى‏ عَبْدِهِ الْکِتاب^{[۱۹۸][۱۹۹]} »
­ تعبیری جامع درباره حمد از امام صادق بیان شده است. حضرت می­فرمایند:
«مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَى عَبْدٍ بِنِعْمَهٍ صَغُرَتْ‏ أَوْ کَبُرَتْ‏ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ إِلَّا أَدَّى شُکْرَهَا^[۲۰۰].»
۲٫۱٫۱٫۳٫ فرق حمد و مدح
مشهور این است که حمد و مدح همتا و همانند است (الحمد و المدح أخوان^[۲۰۱]). همان گونه که دو واژه مقابل این دو، قدح و هجو، نیز همتا و همانند است. ولی این دو واژه که دو ریشه متفاوت دارد، دارای دو معنای مختلف است و از این رو از نظر کاربرد و مورد استعمال نیز یکسان نیست؛ حمد تنها در برابر صاحب کمالی است که دارای عقل و اندیشه باشد، ولی مدح (قول حاکی از عظمت حال ممدوح) که در مقابل ذمّ است، درباره غیر عاقل نیز به کار می‏رود؛ مثلاً درباره گوهری زیبا و ارزشمند می‏توان گفت ممدوح است، ولی نمی‏توان گفت محمود است^[۲۰۲] :«یُقال مدحت اللؤلؤ علی صفائه ولا یقال حمدته علی صفائه ».
آیت الله جوادی آملی وجوه دیگری از تفاوت «حمد» و «مدح» رابیان کرده می­­نویسند:
«در مفهوم حمد، «وصولِ اثرِ کمال محمود به غیر» نهفته است و به اصطلاح ، حمد آن است که نه تنها از فضایل، بلکه از فواضل نیز باشد، برخلاف مدح که از این جهت نیز اعمّ است. این سخن تام نیست؛ زیرا در قرآن کریم و برخی ادعیه، خدای سبحان بر کمالاتی که اثر آن به غیر نمی‏رسد نیز حمد شده است؛ مانند: اوّلیت، آخریّت، تجرّد و…:
قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِی الْمُلْکِ …^[۲۰۳] « و بگو: «ستایش خدایى را که نه فرزندى گرفته و نه در جهاندارى شریکى دارد» و… .
و معلوم است که بی‏آغاز بودن در اوّلیت و بی‏انجام بودن در آخریّت، تجرّد، نداشتن فرزند و ولیّ و شریک و مانند آن از کمالاتی نیست که اثر آن به دیگری برسد.
برخی نیز گفته‏اند: حمد تنها در ستایش به حق به کار می‏رود، اما مدح در ستایشهای باطل نیز به کار می‏رود ؛ مانند: «أُحثُوا فى وجوه المدّاحین التراب» این فرق نیز تامّ نیست؛ زیرا حمد در مورد ستایش باطل نیز به کار رفته است؛ مانند: یُحِبُّونَ أَنْ یُحْمَدُوا بِما لَمْ یَفْعَلُوا^[۲۰۴]« دوست دارند به آنچه نکرده‏اند مورد ستایش قرار گیرند» و… . »^[۲۰۵]
تفاوت دیگری که برای «حمد»و «مدح» بیان شده، شایستگی برای ستودن است که حمد را از ثنا ومدح جدا می­نماید، زیرا مدح به زبان وقتی تحقق پیدا می­ کند که بذل و بخششی به وجود آید وبخشنده سزاوار ستودن شود اما حمد این تقابل و شرط در برابرنعمت قراردادن را ندارد^[۲۰۶].
در باب عظمت «اَلْحَمْدُ لِلَّه» از امام صادق روایت شده که فرمودند: پدرم (امام باقر ) فرمود:
« اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فَلَمْ یَزِدْ ثُمَّ قَالَ مَا تَرَکْتُ وَ لَا بَقِیتُ شَیْئاً جَعَلْتُ کُلَّ أَنْوَاعِ‏ الْمَحَامِدِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا مِنْ حَمْدٍ إِلَّا وَ هُوَ دَاخِلٌ فِیمَا قُلْت‏^[۲۰۷].»
در­باره ارتباط حمدونعمت­های الهی امیرالمؤمنین علی می­فرمایند:«الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاصِلِ الْحَمْدَ بِالنِّعَمِ‏ وَ النِّعَمَ بِالشُّکْر^[۲۰۸].»
۳٫۱٫۱٫۳٫ «أَنْعَم»
«إِنْعَام‏» از باب إفعال به­معنى نعمت دادن می­باشد. مادّه «ن ع م» مشتقات فراوانی دارد که به اصل واحدی باز می‏گردد و معنای آن اصلِ واحد، خوشگواریِ زندگی و نیکو بودنِ حال طیب‏العیش و حسن الحال است و در مقابل آن «بُؤس» است که به معنای مطلق شدّت و تنگناست^[۲۰۹].
راغب می­گوید: نِعْمَه به­معنى نیکوئى و حالت نیکوست^[۲۱۰]. نِعْمه بروزن فِعْله (این وزن یعنى- فِعْلَه- بیانگر حالتى است که انسان بر آن حالت است مثل- جلسه- حالتى از نشستن انسان است) اسم نوع است و بر نوع خاصی از نعمت دلالت می‏کند و مصادیق آن فراوان و گوناگون است. اطلاق انعام در صورتى است که نعمت داده شده از جنس انسان باشد، زیرا در حیوان نمی­گویند: «أنعم على فرسه^[۲۱۱]».آیت الله جوادی آملی در معنای «انعام» می­نویسند:
« «اِنعام» که به معنای ایصال نعمت به غیر است، تنها در مواردی به کار می‏رود که دریافت‏کننده نعمت با شعور باشد؛ با این که آنچه به موجود فاقد شعور می‏رسد و ملایم طبع آن است نیز نعمت است. سرّ این اختصاص آن است که موجودِ متنعّمِ با شعور قدرت تشخیص امور سودمند از زیانبار را دارد و غیر او فاقد چنین تمیز و تشخیصی است.^[۲۱۲] »
در اصطلاح آن­چه برای حواس ظاهری یا باطنی و قوای ادراکی یا تحریکی انسان، گوارا و ملایم باشد «نعمت» نامیده می‏شود.^[۲۱۳]