خواص مدل‌های ذره مستقل^[۳]، قطره مایع^[۴] و خوشه‌ای^[۵] را دارا می‌باشد. ادامه این فصل به معرفی این مدل‌ها اختصاص یافته است. همچنین در فصل دوم به طور کامل مدل شبکه‌ای FCC را معرفی کرده ایم. معیار سنجش هر مدل شرح کامل خواص هسته‌ای و توافق مناسب با داده‌های تجربی می‌باشد، بنابراین در فصل سوم خواص هسته را از طریق این مدل مطالعه نموده ایم. هدف اصلی معرفی این مدل ایجاد هسته از طریق مدل شبکه‌ای FCC و بررسی کارآمد بودن این مدل در برهم‌کنش یون‌های سنگین می باشد. در نتیجه، بعد معرفی سایر مدل‌ها نظیر مدل دابل-فولدینگ^[۶] و پتانسیل باس^[۷] برای محاسبه پتانسیل هسته‌ای با بهره گرفتن از نیروی برهم‌کنش نوکلئون- نوکلئون M3Y-Paris و توزیع نوکلئون‌ها از طریق این مدل پتانسیل هسته‌ای را محاسبه کرده‌ایم. بنابراین فصل چهارم این تحقیق به بررسی محاسبه پتانسیل هسته‌ای و سطح مقطع همجوشی واکنش‌های ، و نتیجه‌گیری اختصاص یافته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۲ معرفی مدل‌های هسته‌ای

از جمله مدل‌های متداول برای مطالعه ساختار هسته مدل‌های ذره مستقل و مدل دسته‌جمعی^[۸] می‌باشد.

مدل ذره مستقل: در مدل ذره مستقل ذرات در پائین‌ترین مرتبه صورت مستقل در یک پتانسیل مشترک حرکت می‌کنند. مانند مدل لایه‌ای^[۹].

مدل دسته­جمعی: در مدل دسته‌جمعی یا برهم‌کنش قوی، به علت برهم‌کنش‌های کوتاه‌برد و قوی‌بین نوکلئون‌ها، نوکلئون‌ها قویاً به یکدیگر جفت می‌شوند. مانند مدل قطره مایع]۳[.

۱- ۲-۱ مدل قطره مایع

از جمله مدل‌های اولیه برای مطالعه ساختار هسته مدل قطره مایع می‌باشد که توسط بور^[۱۰] وفون وایکسر^[۱۱] از روی قطره‌های مایع پیشنهاد شده است. در این مدل هسته بصورت قطرات مایع باردار تراکم‌ناپذیر با چگالی زیاد درنظر گرفته می‌شود که همچون مولکول‌ها در یک قطره مایع دائماً در حال حرکت کاتوره‌ای می‌باشند و هسته تمامیت خود را با نیروهای مشابه کشش سطحی قطره مایع حفظ می‌کند. این مدل برای بیان روند تغییر انرژی بستگی نسبت به عدد اتمی و واکنش هسته‌ای مفید می‌باشد.

مدل قطره مایع برای این سوال که چرا بعضی از نوکلئیدها مانند با نوترون‌های کند شکافته می‌شوند و برخی دیگر نوترون‌های سریع پاسخ ساده‌ای دارد که علت آن را انرژی فعال‌سازی بیان می‌کند، یعنی حداقل میزان انرژی که هسته بتواند به قدر کافی تغییر شکل دهد. تغییر شکلی که نیروهای رانش الکتریکی بتواند بر نیروهای جاذبه الکتریکی غلبه کند. این مقدار انرژی فعال‌سازی را می‌توان به یاری تئوری ریاضی مدل قطره مایع محاسبه نمود که رابطه تعمیم یافته و کلی انرژی بستگی را می‌دهد. یکی از مهمترین واقعیت‌های موجود در هسته ثابت بودن تقریبی چگالی هسته است. حجم یک هسته با عدد A (تعداد نوکلئون) متناسب می‌باشد و این واقعیتی است که در مورد مایعات نیز صادق می‌باشد.

در شکل (۱-۱) متوسط انرژی بستگی بر حسب نوکلئون رسم شده است. نظم و ثبات انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون بصورت تابعی از عدد جرمی A و ثابت بودن چگالی هسته ای منجر به ارائه فرمول نیمه تجربی جرم و پیشنهاد مدل قطره مایع توسط وایسکر شد.

نخستین واقعیت لازم برای رسیدن به یک فرمول برای جرم، ثابت بودن تقریبی انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون برای ۵۰ است، بنابراین انرژی بستگی متوسط برای یک هسته نامتناهی بدون سطح باید دارای مقدار ثابتی مثل باشد، که همان انرژی بستگی ماده هسته ای است .از آنجایی که تعداد A ذره در هسته وجود دارد سهم حجمی آن ، در انرژی بستگی به صورت زیر می باشد،

نوکلئون های سطحی پیوندهای کمتری دارند و اندازه متناهی یک هسته حقیقی منجر به یک جمله به صورت رابطه زیر در انرژی بستگی می گرددکه متناسب با سطح هسته بوده و انرژی بستگی را کاهش می دهد،

(۱-۲) .

انرژی کولنی ناشی از نیروی دافعه الکتریکی است که بین هر دو پروتون وجود دارد. برای سادگی فرض شده است، پروتون ها به صورت یکنواخت در سراسر کره ای به شعاع توزیع شده اند، با بهره گرفتن از معادله انرژی کولنی، ، سهم کولنی در انرژی بستگی به صورت زیر خواهد شد. از آنجایی که این انرژی باعث کاهش انرژی بستگی هسته ای می شود با علامت منفی در رابطه زیر قرار داده می شود،

)۱-۳) .

انرژی تقارنی از اصل طرد ناشی می شود، زیرا این اصل برای آنکه هسته ای بخواهد نوعی از نوکلئون را بیشتر از نوع دیگر داشته باشد انرژی بیشتری مطالبه می کند، که عبارت تقریبی آن به صورت زیر است،

(۱-۴) .

با ترکیب نمودن روابط فوق انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون رابطه ای که وایسکر پیشنهاد کرد به صورت زیر خواهد شد]۴[،

. (۱-۵)

مقادیر ثابت در این روابط با برارزش انرژی‌های بستگی مشاهده شده در آزمایش‌ها تعیین می‌شود،

(۱-۶)

.

شکل ۱-۱ انرژی بستگی متوسط بر نوکلئون بر حسب عدد جرمی برای هسته‌ها]۴[.

۱-۲-۲ مدل پوسته‌ای

در مدل پوسته‌ای فرض بر این است که پوسته‌ها با پروتون‌ها و نوترون‌هایی که انرژی‌شان بترتیب افزایش می‌یابد پر می‌شود. علی رغم جاذبه شدید بین نوکلئون‌ها که انرژی بستگی را ایجاد می‌کند حرکت نوکلئون‌ها مستقل از یکدیگر بوده و این تناقض ظاهری توسط اثرهای ناشی از طرد پائولی از بین می‌رود زیرا این اصل بشدت امکان برخورد نوکلئون‌ها را محدود می‌سازد.

خواص هسته‌ای متعددی نشان داده است که برای مقادیر خاصی از نوترون و پروتون رفتاری ناپیوسته از هسته بروز می‌کند که منجر به پیشنهاد ساختار پوسته‌ای برای هسته‌ها شد. ناپیوستگی‌ها تماماً وقتی یافت می‌شود که نوترون یا پروتون مقادیر ۲، ۸، ۲۰، ۲۸، ۵۰، ۸۲، ۱۲۶ را داشته باشند. این مقادیر را اعداد جادویی گویند. مطالعات تجربی صورت گرفته بر روی هسته‌های با مقادیر N و Z فوق نشان داده است که این هسته‌ها پایدارترند و انرژی بستگی‌شان نسبت به هسته‌های کاملاً نظیرشان بیشتر می‌باشد.

برخی شواهد تجربی وجود ساختار پوسته‌ای هسته را می‌توان از فراوانی نسبی ویژه هسته‌های زوج- زوج مختلف در شکل (۱-۲) که به صورت تابعی از عدد اتمی A برای ۵۰ رسم شده است بدست آورد. ویژه هسته‌هایی که برای آنها N مساوی ۵۰ و ۸۲ و ۱۲۶ است، سه قله مشخص تشکیل می‌دهند. در حال حاضر این اعداد توسط مدل پوسته‌ای بخوبی توضیح داده شده‌اند.

مدل پوسته‌ای بر اساس مکانیک کوانتومی ساخته و پرداخته شده است و در موارد زیر از جمله بررسی خواص نوکلئیدهایی که موجب گسیل ذرات آلفا، بتا و فوتون‌های گاما می‌شوند و بیان چگونگی میدان الکتریکی و مغناطیسی اطراف هسته‌ها موفق بوده است ولی این مدل برای توضیح عمل شکاف کمکی نمی‌کند]۱،۳[.

شکل۱-۲ فراوانی، H، برای ویژه هسته‌های زوج- زوج مختلف، به‌صورت تابعی از A رسم شده است. فراوانیها نسبت به Si اندازه‌گیری شده‌اند [۱۰^۶H(Si)=]]3[.

۱-۲-۳ مدل خوشه‌ای

مدل خوشه‌ای بر اساس این فرضیه بنا نهاده شده است که می‌توان هسته‌ها را بصورت خوشه‌های کوچک از نوکلئون‌ها که در کنار هم گرد آمده‌اند درنظر گرفت که مهمترین این خوشه‌های نوکلئون‌ها، ذرات آلفا (دوپروتون، دونوترون) می‌باشد. در نتیجه به بررسی مدل ذره آلفا می‌پردازیم. بالا بودن انرژی بستگی ذره ویژگی‌های خاصی را برای هسته‌هایی نظیر و که حاوی تعداد درستی از ذره آلفا هستند بوجود می‌آورد. همان طور که در جدول (۱-۱) مشاهده می­ شود، انرژی بستگی این هسته‌ها مساوی با جمع انرژی بستگی ذرات آلفایشان به اضافه یک سهم کوچک از انرژی بستگی حاصل پیوند بین ذرات آلفا با یکدیگر می‌باشد، که با انتخاب پتانسیل مناسب می‌توان شعاع و انرژی بستگی هسته‌های خوشه آلفا را محاسبه کرد.

جدول ۱-۱ انرژی بستگی هسته‌های خوشه آلفا ]۶[.

هسته‌های و … با تقریب مرتبه اول شامل ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶ ذره آلفا هستند که در پیکربندی هندسی معینی مانند مثلث متساوی‌الاضلاع برای و چهاروجهی و غیره … مانند آنکه در شکل (۱-۴) نمایش داده شده است گرد هم آمده‌اند.

شکل۱-۳ساختار مولکولی ممکن از هسته‌های خوشه آلفا] ۷[.

مدل ذره آلفا برای حالت‌های برانگیخته می‌توانند خیلی سریعتر از آنچه در مدل است عمل کنند و در این حالت این مدل به هسته‌های سبک ۴۰ محدود می‌شود. مفهوم خوشه در هسته‌ها زمانی که تأکید بر جنبه‌های ذره آلفا باشد اهمیت ویژه‌ای دارد، بخصوص زمانی که واکنش‌گذار با واپاشی آلفا مدنظر باشد. تحقیقات فراوان در مورد واکنش‌گذار آلفا نشان داده است که این واکنش‌ها بصورت تبعیض‌آمیزی باندهای چرخشی در هسته‌های سبک را پرتعداد می‌کنند. این موضوع بصورت صریحی گویای این مطلب است که این حالت‌های مغز مرکزی هسته، دارای ساختار آلفا می­باشند.

برغم موفقیت‌های مختلف مدل خوشه­ای از آنجا که تنها برای هسته‌های سبک کاربرد دارد و برای هسته‌های پایداری که ۴۰ بوده و دارای تعداد نامساوی از پروتون‌ها و نوترون می­باشد به طوری که جمع‌ ساده‌ از ذرات آلفا در آن بی‌کاربرد می­باشد منجر بدان شد که این مدل نتوانست به‌عنوان مدلی کلی‌ نظر فیزیکدانان نظری را جلب کند]۵[.

فصل دوم

تئوری شبکه‌ای FCC

۲-۱ تاریخچه‌ مختصری از تئوری ساختار هسته‌ای

هسته‌ها سیستم‌های پیچیده و اسرارآمیزی هستند که توصیف رفتار و خواص آنها خیلی دشوارتر از اجسام ماکروسکوپی است]۱[.

پیچیدگی ساختار هسته ناشی از این حقیقت است که هسته‌ها شامل بخش‌ها و ترکیبات زیادی می‌باشند، در نتیجه مطالعه آنها نیازمند الگوی خاصی می‌باشد. در طی دهه‌ های مختلف دانشمندان نظریه پرداز همواره بر آن بودند که الگوی مناسب و مدلی کارآمد برای مطالعه ساختار هسته ارائه دهند. مدلی که قادر به توصیف تمامی خواص هسته باشد. از جمله مدل هایی که در دوران اولیه مدل‌سازی هسته‌ای معرفی شده بود، مدل قطره مایع می باشد. این مدل قادر به محاسبه خواص برجسته از هسته نظیر اندازه هسته و انرژی بستگی و بخصوص پدیده شکافت هسته‌ای بوده است.

همزمان در طی دهه‌ های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ مدل خوشه‌ای برای محاسبه ثبات غیرمعمول و فراوانی هسته‌هایی نظیر توسعه داده شد و مدل لایه‌ای در سال ۱۹۴۹ پا به عرصه ظهور نهاد. بر خلاف مدل‌های قطره مایع و خوشه‌‌ای اساس مدل لایه‌ای بر مبنای معادله شرودینگر بنا شده بود و بصورت رسمی به مکانیک کوانتومی ساختار اتمی مرتبط بود که مورد استقبال نظریه‌پردازان قرار گرفت. به عنوان یک نتیجه در دهه ۱۹۵۰ مدل لایه‌ای با ‌وجود آنکه با سایر مدل‌ها تطبیق نداشت به‌عنوان یک نمونه اصلی از تئوری ساختار هسته‌ بخش‌های زیادی از کتاب‌های هسته‌‌ای را به خود اختصاص داد.

اگر چه تجزیه و تحلیل تناقض بین مدل‌های مختلف هسته‌ای غیرممکن بود اما استفاده از کشف ویگنردر مورد تقارن هندسی موجود در مدل شبکه‌ای برای مطالعه ساختار هسته‌ افق جدیدی را در برابر اتحاد مدل‌های هسته‌ای گشود. در تصویری که ویگنر از تقارن کوانتومی هسته‌ای ارائه کرد بیان داشت که هسته‌ بصورت یک گاز فرمی نامنظم نمی‌باشد بلکه بصورت شبکه‌ای از نوکلئون‌ها بوده و عددهای کوانتومی نیمی از اعداد صحیح می‌باشند که ترکیبشان یک شبکه با وجه مرکزی ^[۱۲]FCC را شکل می‌دهد که در شکل (۲-۱) قابل مشاهده می‌باشد]۸[.

شکل۲-۱ تقارن‌ هامیلتونی هسته‌ای]۲[.

تقارن‌های عددهای کوانتومی هامیلتونی هسته‌ای می‌تواند بصورت لایه‌ها و پوسته‌های وابسته به یک شبکه بسته ارائه شوند. هندسه لایه‌ها و زیرلایه‌های نوسانگر هماهنگ، به سادگی در ساختارهای سه‌بعدی و نمودارهای فعال کامپیوتری در شکل (۲-۲) قابل مشاهده می‌باشد.

شکل۲-۲ مدل شبکه‌ای FCC برای هسته‌ ]۹[.

۲-۲ تئوری مدل شبکه‌ای FCC

مدل FCC دارای ساختاری مکعب شکل بوده که ۱۴ نوکلئون در آن بصورت ۸ نوکلئون در گوشه‌های مکعب و ۶ نوکلئون بر روی وجه‌های آن بصورت پارامغناطیس قرار دارند.

نحوه آرایش پروتون‌ها و نوترون‌ها در آن بصورت دو لایه نوترون با یک لایه پروتون که بین آنها ساندویچ شده‌اند و یا بالعکس می‌باشد که در شکل (۲-۳) ارائه شده است]۵[.

مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد این آرایش دارای کمترین حالت انرژی در زمانی که است می‌باشد]۱۰[.

همان طور که در شکل (۲-۴) دیده می‌شود، مرتب‌سازی پارامغناطیس نوکلئون‌ها در شبکه به این معنی است که همه چهار همسایه نزدیک با لایه‌های افقی محور مغناطیسی‌شان در خلاف جهت هم است.

نمایش ساختار واحد مکعب شکل، مدل FCC که در شکل (۲-۵) دارای چگالی مرکزی هسته‌ای می‌باشد که شامل از ۸ نوکلئونی که در گوشه‌ها و از نوکلئون‌هایی است که در وجه‌های این مدل واقع می‌باشند.

مهمترین ویژگی مدل FCC بر سایر مدل‌های ارائه شده برای مطالعه ساختار هسته این است که بدون نیاز به چاه پتانسیل چالش‌برانگیز مدل لایه‌ای و حل معادله شرودینگر عددهای کوانتومی را بازتولید می‌کند که در ادامه بر شرح کامل آن می‌پردازیم]۵[.

شکل۲-۳ نمونه‌ای از ساختار مدل شبکه‌ای FCC ]5[.

p-n-p n-p-n

شکل ۲-۴ نحوه آرایش پروتون و نوترون در مدل شبکه‌ای FCC ]5[.

شکل۲-۵ چگالی مرکزی هسته در مدل شبکه‌ای FCC ]5[.

۲-۳ هم‌ارزی بین ویژه حالت‌های معادله شرودینگر و شبکه FCC

از جمله ویژگی‌های اساسی مدل FCC آن است که بدون حل معادله شرودینگر قادر به پیشگویی ترازهای کوانتومی نوکلئون‌ها می‌باشد. در ادامه به طور مختصر این هم‌ارزی را در مدل FCC بیان خواهیم کرد.

الف) ویژه مقدار (n:

این ویژه مقدار نشان‌دهنده انرژی لایه اصلی است که نوکلئون در آن قرار می‌گیرد. در معادله موج شرودینگر عدد n بصورت ۲، ۱، ۰ می‌باشد. در مدل اتمی هسته^[۱۳] اگر مرکز مختصات سیستم را در مرکز چهارضلعی لحاظ کنیم و نوکلئون ها را در شبکه FCC مرتب کنیم در صورتی که باشد دقیقاً تعداد نوکلئون‌ها در هر لایه بسته را مطابق با مدل لایه‌ای تولید می‌کند. در این مدل ارتباط بصورت زیر است،

. (۲-۱)

مختصات سیستم FCC، بصورت اعداد صحیح فرد می باشد که حاصلضرب آنها بر حسب نوع لایه بر اساس پاریته آن لایه، مثبت یا منفی است.

ب) عدد کوانتومی j):

هر مدل هسته‌ای باید توصیفی برای مقادیر j داشته باشد. زیرا j بصورت تجربی قابل اندازه‌گیری است و باید با مقادیری که مدل پیش‌بینی می‌کند یکسان باشد. جالب توجه است که مدل FCC همان الگوی مقادیر j را که مدل ذره مستقل بدست آورده و بر اساس همان هندسه که برای مقادیر n نوکلئون توصیف شده است بازتولید می‌کند. مقادیر j نوکلئون در مدل A.N. بر اساس فاصله نوکلئون‌ها از محور اسپین هسته بصورت زیر است،

. (۲-۲)

بنابراین تکانه j هر نوکلئون وابسته به فاصله نوکلئون از محور اسپین (محور z) هسته است.

ج) عدد کوانتومی m):

در مکانیک کوانتوم عدد کوانتومی m بصورت تکانه زاویه‌ای مداری در راستای یک محور که در مدل شبکه‌ای .A.N محور X است تعریف می‌شود در این مدل اندازه m بر اساس فاصله نوکلئون از محور X میباشد و علامت آن به اسپین نوکلئون بستگی دارد،

. (۲-۳)

د) مقدار اسپین S):

در شبکه FCC اسپین ذاتی نوکلئون‌ها بر اساس جهت اسپین نسبت به محور X تعریف می‌شود صفحات اسپین در مدل A.N. بصورت یک در میان بین اسپین بالا و پائین در راستای محور X تغییر می‌کند،

. (۲-۴)

ز) مقدار ایزواسپین I):

به منظور آنکه مدل A.N. بتواند ترازهای انرژی را برای پروتون و نوترون بازتولید کند پروتون ها نوترون ها باید به طور یک در میان در راستای محور Z قرار گیرند. این ساختار از لحاظ انرژی کمترین مقدار را برای هسته‌ای که دارد، را دارا می‌باشد]۱۱[. (شکل (۲-۶) را ملاحظه کنید.)

شکل۲-۶ نمایش اعداد کوانتومی در مدل شبکه‌ای FCC ]12[.

۲-۴ مدل ذره مستقل و قطره مایع در مدل شبکه‌ای FCC

از دیدگاه تجربی نوکلئون ها ذراتی هستند که دارای شعاع میانگین مربعی در حدود fm1می باشند]۱۳[. بعلاوه آزمایش‌های پراکندگی نوکلئون- نوکلئون نشان داده است که نیروی هسته‌ای دارای گستره‌ای بسیار اندک در حدود (fm2~1) می‌باشد]۸[، (جدول (۲-۱) و شکل (۲-۷) را ملاحظه کنید).

از طرفی زیربنای مدل لایه‌ای مدرن بر اساس وجود نوکلئون‌هایی است که به وسیله یک چاه پتانسیل مرکزی جذب شده‌اند. بنابراین به‌عنوان اولین نتیجه این نوکلئون‌ها با نوکلئون‌های محلی دیگر داخل هسته بر هم‌کنشی انجام نمی‌دهند. این حقایق چنین پیشنهاد می‌کند که جنبه‌های غیرکلاسیک مکانیک کوانتومی به توصیف نوکلئون مجزا محدود ‌شوند، در حالی که مشخصه‌ های هسته‌های چند نوکلئونی به سادگی می‌توانند به‌عنوان مجموع مشخصات نوکلئون‌ها در چارچوب قطره مایع با چگالی زیاد یا مدل‌های خوشه‌ای و شبکه‌ای ارائه شوند. بر اساس فرضیه‌های تجربی شناخته شده از نوکلئون‌ها و نیروهای هسته‌ای وجود یک مدل شبکه‌ای پویا یا مایع چگال نوکلئون از هسته اجتناب‌ناپذیر می‌باشد.

جدول ۲-۱ مقادیر مجذور شعاع میانگین مغناطیسی نوکلئون‌ها]۱۳[.

magnetic RMS radii of nucleous

Particle

fm 012/0 ۰۸۶/۱

Proton

fm 015/0 ۸۷۳/۰

Neutron

(b) (a)

شکل۲-۷ a) ابعاد هسته‌ و نیروی هسته‌ای b) نیروی کوتاه برد هسته‌ای]۱۳[.

مدل شبکه‌ای FCC دارای ویژگی‌های ماکروسکوپی بشرح ذیل می‌باشد:

۱) قطره مایع چگال

۲) نشان‌دهنده ساختار لایه‌ای هسته

۳) دارای ساختار خوشه‌بندی چهارضلعی ذاتی در داخل شبکه بسته‌بندی شده از نوکلئون‌ها

مهمترین جذابیت مدل شبکه‌ای FCC برای مطالعه ساختار هسته برخاسته از اکتشاف ویگنر می‌باشد. او چنین اظهار داشت که تمام تقارن‌های عددهای کوانتومی هسته‌ای که امروزه به‌عنوان مدل ذره مستقل آن را می‌شناسیم به صورت منحصر بفردی در یک شبکه آنتی‌فرومغناطیس FCC با لایه‌های یک در میان ایزواسپین قالب باز تولید می‌باشد.همان طور که در (شکل ۲-۸) نشان داده شده است، این آرایش از ساختار نوکلئون‌ها دارای کمترین چگالی انرژی از ماده هسته‌ای زمانی که است، می‌باشد]۱۰[.

محاسبات کامل مکانیک کوانتومی گویای این نکته است که زمانیکه ماده هسته‌ای جامد تلقی می‌شود مناسب‌ترین پیکربندی که دارای کمینه انرژی می‌باشد یک شبکه پارامغناطیس FCC است که هماهنگ با یافته‌های ویگنر در زمینه حالت‌های انرژی نوکلئونی می‌باشد.

همان طور که در جدول (۲-۲) ارائه شده است، موفقیت‌های مدل ذره مستقل بر اساس تشریح مکانیک کوانتومی همه حالت‌های ممکن نوکلئون‌ بوده که بر اساس معادله شرودینگر اینگونه مطرح می‌شود،

. (۲-۵)

مدل ذره مستقل با توجیه یک ساختار قاطع برای نوکلئون‌های مجزا، محاسبه حالت‌های هسته‌ای را بصورت مجموع مشخصه‌ های نوکلئون‌های مستقلش ممکن ساخته است. این پیش‌بینی‌ها موفقیت‌های نظری مهمی به شمار آمده و نقش چشمگیری را در ارائه مدل ذره مستقل در اوایل دهه ۱۹۵۰ ایفا کرده‌اند]۱۲[. علی‌رغم غیرحسی بودن وضعیت فاز «گازی» هسته‌ای پیشنهاد شده توسط مدل ذره مستقل، توانایی این مدل به این حقیقت وابسته بوده است که حالت انرژی هر نوکلئون مستقل در مدل به وسیله مجموعه منحصر بفردی از عددهای کوانتومی نوکلئون‌ها n, j, m, l, s, i مشخص می‌شود. همان گونه که در تشریح هسته‌ای معادله شرودینگر مشخص شده است، نقص اصلی مدل ذره مستقل فرضیه انتخاب یک پتانسیل مرکزی مناسب برای حل معادله شرودینگر می باشد.در حالی که مهمترین جذابیت مدل شبکه‌ای FCC که نظر فیزیکدانان نظریه پرداز را بخود جلب نمود، این بوده است که این مدل از طریق حفظ خواص ذره مستقل از وضعیت نوکلئون‌های مجزا بدون نیاز به حل معادله شرودینگر و انتخاب چاه پتانسیل چالش‌برانگیز مدل لایه‌ای قادر به بازتولید کلیه خواص منتج از مدل ذره مستقل می‌باشد.

حدود مقادیر عددهای کوانتومی حاصل از معادله (۲-۵) بشرح زیر می‌باشد،

(۲-۶)

(۲-۷)

(۲-۸)

(۲-۹)

. (۲-۱۰)

همراه با معادله شرودینگر معادله (۲-۶) تا (۲-۱۰) بیان مختصری از مکانیک کوانتوم حاصل از مدل ذره مستقل می‌باشند که بر اساس آنها عددهای جادویی مدل لایه‌ای می‌توانند از طریق بررسی پتانسیل مناسب هسته‌‌ای بدست آیند]۱۲[.

به دنبال هدف اتحاد مدل‌های ساختار هسته‌ای، همان طور که در جدول (۲-۲) ارائه شده است، مهمترین مورد در مدل ذره مستقل این است که موجهای برجسته از توابع موج (n_x, n_y, n_z) که موقعیت گروه‌های مجزا مشخص می‌کند در مدل شبکه‌ای FCC قادر به تعریف شدن باشد.

ارتباط بین اعداد کوانتومی و مکان نوکلئون ها در مدل شبکه ای FCC برای هر نوکلئون بر اساس معادلات (۲-۱۱) تا (۲-۱۳) یا برعکس بیان می‌شود. هماهنگی‌های منحصر بفرد مختصات کارتزین برای هر نوکلئون به‌عنوان تعریفی از ویژگی‌های کوانتومی‌شان در معادلات (۲-۱۴) تا (۲-۱۸) به‌کار می‌روند،

(۲-۱۱)

(۲-۱۲)

(۲-۱۳)

(۲-۱۴)

(۲-۱۵)

(۲-۱۶)

(۲-۱۷)

. (۲-۱۸)

نکته بسیار جالب این است که عددهای کوانتومی شناخته شده و اشغال پروتون‌ها و نوترون‌ها در n لایه و j و m زیر لایه‌ها در هر دو مدل یکسان می‌باشد. همان طور در شکل (۲-۸) نشان داده شده است تقارنهای انتزاعی معادله شرودینگر دارای تقارنهای مرتبطی در فضای مختصات می‌باشد به‌ویژه لایه‌های n، j، m دارای تقارن‌های کروی، استوانه‌ای، مخروطی بوده در حالیکه مقادیر s و j لایه‌بندی راست گوشه‌ای را تولید می‌کنند]۵[.

جدول۲-۲ نمایش حالت کوانتمی نوکلئون ها و عدد اشغال در لایه ها]۵[.

شکل ۲-۸ آرایش حالت های کوانتمی در ساختار FCC ]12[.

بررسی تقارن‌های ساختار در شکل (۲-۹) در رابطه با مختصات کارتزین اعتبار این معادلات را برای ساختار واحد مدل شبکه‌ای FCC نشان می‌دهد. تفاوت بین مدل شبکه‌ای FCC و ذره مستقل به طور اولیه به مفاهیم‌شان در رابطه با ساختار محلی داخلی هسته مربوط می‌شود.

مدل IPM اظهار می دارد که زیر ساختار هسته‌ای، حاصل شکاف انرژی در پتانسیل مناسب هسته‌ای موثر بلند برد می‌باشد در حالیکه مدل شبکه‌ای FCC همان ساختار کوانتومی را بصورت قطره مایع چگال که از طریق نیروی هسته‌ای واقعی با گستره کوتاه برد به هم متصل شده‌اند، همراه با زیرساختاری که از طریق واکنش‌های نوکلئون- نوکلئون محلی تعیین شده است درنظر می‌گیرد. در این رابطه مدل شبکه‌ای FCC دارای مشخصاتی شبیه به مدل IPM و LDM می‌باشد اما دارای زیرساختار اضافه‌ای است که در مدل قطره مایع و IPM کشف شده است]۸[.

شکل۲-۹ تقارن‌های مرتبط با مختصات کارتزین در مدل شبکه‌ای FCC ]12[.

۲-۵ خوشه‌های آلفا در شبکه FCC

اگر چه مدل خوشه‌ای آلفا در رابطه تئوری ساختار هسته‌ دارای اهمیت کمتری می‌باشد و موفقیت‌های آن به سادگی در داخل چارچوب فاز مایع LDM و فاز گازی IPM تفسیر نمی‌شود اما این مدل در مدل شبکه‌ای FCC توضیحات ساده‌ای می‌یابد. شکل (۲-۱۰) نشان می‌دهد که چگونه شبکه FCC دارای گروهبندی ذاتی چهارضلعی از نوکلئون‌های داخل شبکه می باشد]۵[.

شکل ۲-۱۰ آرایش خوشه آلفا در مدل شبکه‌ای FCC مربوط به ]۵[.

۲-۶ جمع بندی

مدل شبکه‌ای FCC با بازتولید خواص هسته‌ای مدل های قطره مایع، خوشه‌ای و ذره مستقل منجر بوجود آمدن یک مدل متحد در میان این سه مدل شده است که بصورت خلاصه در زیر آن را مطرح می‌کنیم.

1. بازتولید خواص مدل قطره مایع بخاطر برهم‌کنش نوکلئون- نوکلئون کوتاه برد که بصورت ذاتی در هندسه مدل FCC نهفته است.
2. تولید ترکیب‌های خوشه‌ای یکسان آلفا (یک مجموعه چهار بعدی ذاتی از نوکلئون‌ها در شبکه‌های بسته)
3. همه لایه‌های کوانتومی n و زیر لایه‌های m و j مدل ذره مستقل که بصورت کروی، استوانه‌ای و مخروطی در داخل شبکه FCC با پروتون‌ها و نوترون‌های اشغال شده در هر لایه و زیرلایه که در مدل لایه‌ای با حل معادله شرودینگر تولید شده بود.

ساختارهای پیچیده‌تر FCC بصورت ساده‌ای با بهره گرفتن از نرم‌افزارهای طراحی شده ^[۱۴] NVS توسط کوک^[۱۵] و همکارانش قابل مشاهده می‌باشد که براحتی قادر به پیشگویی خواص هسته‌ای از قبیل شعاع میانگین مربع و انرژی بستگی بوده که در فصل سوم ضمن تشریح کامل آن به مقایسه آن با مدل قطره مایع و داده‌های تجربی و قابلیت بررسی این مدل به عنوان مدلی مناسب برای مطالعه ساختار هسته می‌پردازیم.

فصل سوم

محاسبه خواص ماده هسته‌ای با استفاده مدل شبکه‌ای FCC از طریق کد NVS،

معرفی مدل دابل- فولدینگ و مدل باس

۳-۱ مقدمه

هسته‌ها بصورت ذاتی سیستمی ناشناخته هستند، در نتیجه شناسایی ساختار هسته مبتنی بر درک طبیعت نیروی عمل‌کننده بین نوکلئون‌ها و توصیف خواص هسته استوار است]۱[. از طریق مدل‌های هسته‌ای می‌توان به خواص هسته‌های مرکب دست یافت]۱۴[. اهمیت شناخت خواص هسته‌ای از این منظر مهم است که هر چه درک بهتری از ساختار هسته داشته باشیم به تطابق بهتری با داده‌های تجربی بر هم‌کنش‌ها در مطالعه تئوری بر هم‌کنش‌ها دست خواهیم یافت. بنابراین هر مدلی که در پیش‌بینی خواص ماده هسته‌ای موفق‌تر باشد می‌تواند انتخاب مناسبی برای بررسی برهم‌کنش‌های هسته‌ای باشد. در فصل دوم به تفصیل به معرفی مدل شبکه‌ای FCC و توانایی این مدل به باز تولید تقارن‌های مکانیک کوانتومی معادلات شرودینگر بدون نیاز به چاه پتانسیل چالش‌برانگیز مدل لایه‌ای پرداختیم. لذا در ابتدای این فصل به بررسی پیش‌بینی خواص ماده هسته‌ای مانند شعاع میانگین مربع و انرژی بستگی که مقادیر آن وابسته به توزیع نوکلئون‌هاست با بهره گرفتن از مدل شبکه‌ای FCC از طریق کد محاسباتی NVS و مقایسه آن با داده‌های تجربی می‌پردازیم. از آنجائی که در مطالعه سطح مقطع همجوشی یون‌های سنگین پتانسیل هسته‌ای بین هسته‌های پرتابه و هدف نقش بسزایی دارد، ادامه این فصل به معرفی پتانسیل دابل فولدینگ و پتانسیل باس اختصاص یافته است.

۳-۱-۱ انرژی بستگی

یکی از مهمترین خواص ماده هسته‌ای انرژی بستگی می‌باشد که با دقت بالایی برای گستره وسیعی از هسته‌ها شناخته شده است. اما از آنجایی که نیروی هسته‌ای بخوبی شناخته شده نمی‌باشد در نتیجه انرژی بستگی کل نمی‌تواند بر اساس ویژگی‌ نیروی هسته‌ای شرح داده شود و نیازمند مدل ساده ای برای ارائه می‌باشد. در مدل شبکه‌ای FCC انرژی بستگی کل هسته بصورت زیر تعریف می‌شود]۱۵[،

(۳-۱)

همان طور که در شکل (۳-۱) برای PP₁ تا PN₃نشان داده شده است، در رابطه فوق PP، NN و PN بترتیب مربوط به پیوندهای پروتون- پروتون، نوترون- نوترون و پروتون نوترون است.

همچنین Q مجموع عکس فاصله بین جفت پروتون‌ها بوده است و سایر ضرایب ثابت a تا j از طریق برازش multiple regression بدست آمده است و برای انجام یک برارزش مناسب برای ۱۲۳۶ هسته بکار گرفته شده است.

در جدول (۳-۱) انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون برای گستره‌ای از عناصر لیست شده است و مقادیر آنها با داده‌های تجربی مقایسه شده است. همچنین در شکل (۳-۲) مقایسه انرژی بستگی در مدل شبکه‌ای با نتایج حاصل از داده‌های آزمایشگاهی ارائه شده است]۱۵[.

شکل ۳-۱ نمونه‌ای از برهم کنش همسایه‌های اول- دوم و سوم در مدل شبکه‌ای FCC ]15[.

جدول ۳-۱ مقایسه انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون مربوط به گستره‌ای از هسته‌های کروی در مدل FCC با داده‌های تجربی و قطره مایع]۱۶[.

(Mev)

Nucleus

LDM

FCC

Exp

۲۱۷۵/۵

۰۷۵/۷

۰۷۵/۷

۳۸۸۰/۸

۶۹۰/۸

۵۵۱/۸

۶۳۹۳/۸

۶۴۰/۸

۷۲۲/۸

۶۵۳۰/۸

۵۱۱/۸

۷۷۵/۸

۶۵۳۳/۸

۲۱۵/۸

۷۹۰/۸

۵۵۵۸/۸

۰۷۸/۸

۷۳۱/۸

۵۶۳۷/۸

۷۸۸/۸

۷۱۳/۸

۳۶۴۵/۸

۴۵۵/۸

۶۶۴/۸

۲۶۷۹/۸

۵۹۰/۸

۵۲۳/۸

۲۴۳۲/۸

۴۹۵/۸

۳۷۸/۸

۸۲۵۵/۷

۸۶۱/۷

۳۴۶/۸

۷۴۸۶/۷

۹۹۶/۷

۹۱۵/۷

شکل ۳-۲ مقایسه انرژی بستگی در مدل شبکه‌ای با مقادیر تجربی]۵[.

۳-۱-۲ شعاع میانگین مربع در مدل شبکه FCC

در مدل FCC مقدار میانگین شعاع هسته را می‌توان بصورت زیر تعریف کرد،

. (۳-۲)

بهترین مقدار تجربی بدست آمده برای شعاع میانگین مربع نوکلئون برابر با fm 48/0 است]۱۷[. مقدار شعاع میانگین مربع هر نوکلئون از مرکز شبکه بوسیله روابط زیر برای هر نوکلئون بدست می‌آید. (به عبارت دیگر با داشتن مکان نوکلئونها به صورت روابط (۳-۳) و با بهره گرفتن از معادله بالا می‌توانیم RMS را محاسبه کنیم).

(۳-۳)

شعاع میانگین مربع گستره‌ای از عناصر در جدول (۳-۲) لیست شده است همچنین در شکل (۳-۳) ارزیابی RMS حاصل از مدل FCC با نتایج آزمایشگاهی مشاهده می‌شود.

جدول۳-۲ مقایسه شعاع میانگین مربع در مدل FCC با مدل قطره مایع و داده تجربی]۱۶[.

RMS(fm)

Nucleus

LDM

FCC

Exp

۹۰/۱

۷۴/۱

۶۷/۱

۱۰/۴

۳۹/۳

۴۸/۳

۳۶/۴

۶۵/۳

۵۹/۳

۴۸/۴

۷۷/۳

۶۴/۳

۵۹/۴

۸۴/۳

۷۳/۳

۶۵/۴

۹۱/۳

۸۷/۳

۴۴/۵

۴۱/۴

۳۱/۴

۸۵/۵

۶۷/۴

۶۲/۴

۲۲/۶

۹۸/۴

۸۶/۴

۲۶/۶

۰۱/۵

۹۰/۴

۹۸/۶

۵۰/۵

۴۳/۵

۱۱/۷

۶۵/۵

۵۰/۵

شکل ۳-۳ مقایسه شعاع میانگین مربع در مدل شبکه‌ای با داده تجربی]۵[.

۳-۲ توزیع چگالی نوکلئون‌ها

در محاسبه سطح مقطع بر هم‌کنش‌های هسته‌ای توزیع چگالی پروتون‌ها و نوترون‌ها و ضخامت پوسته هسته‌ای نقش مهمی را ایفا می‌کنند. همان طور که در شکل (۳-۴) مشاهده می شود در مدل شبکه‌ای FCC هر هسته بصورت یک چند وجهی است که در فاصله r ( شعاع کره‌ای که با مرکز سطح چند وجهی در تماس است) چگالی ثابت و از فاصله r تا d (فاصله سطح کره تا گوشه چند وجهی ) پوسته هسته می‌باشد که چگالی سریعاً کاهش می‌یابد]۵[.

شکل۳-۴ نمایش مرکز هسته و پوسته هسته در مدل شبکه ای FCC ]5[.

از مقایسات بین محاسبات پیچیده شعاع میانگین مربع و هاتری‌فوک^[۱۶] با نتایج پراکندگی الکترون‌های فرودی در انرژی‌های مختلف برای بسیاری از هسته‌ها نشان داده شده است که توزیع نوکلئون‌ها در هسته بصورت تابع زیر تغییر می‌کند،

. (۳-۴)

با بهره گرفتن از مدل شبکه‌ای FCC هسته‌های ، ، ، تولید و توزیع نوکلئون‌ها را برای این هسته‌ها محاسبه کرده‌ایم. در شکل‌های (۳-۴) به مقایسه نتایج حاصل از مدل FCC با تابع توزیع چگالی دو پارامتری فرمی رابطه (۳-۴) پرداخته ایم. ضرایب موجود در رابطه از محاسبات هارتری فوک حاصل شده‌اند که مقادیر آنها در جدول (۳-۳) داده شده است. همان طور که در شکل ها دیده می‌شود تابع توزیع نوکلئون‌های حاصل از محاسبات مدل FCC در توافق مناسبی با نتایج هارتری فوک برای تابع توزیع چگالی ماده هسته‌ای می‌باشد.

شکل۳-۵ توزیع چگالی هسته‌ای برای هسته های a) ،b) ،c) ،d) با بهره گرفتن از مدل شبکه‌ای FCC و مقایسه با تابع توزیع دو پارامتری فرمی حاصل از محاسبات HFB ]18[.

جدول ۳-۳ ضرایب موجود در رابطه دو پارامتری فرمی با بهره گرفتن از محاسبات HFB برای هسته‌های ، ، ، ]۱۸[.

ap

[fm]

rp

[fm]

rhop

[fm-3]

an

[fm]

rn

[fm]

rohn

[fm-3]

Nuclei

۴۴۶۹/۰

۶۹۸۶/۲

۰۷۶۵/۰

۴۶۰۲/۰

۶۵۱۹/۲

۰۷۸۹/۰

۴۷۵۰/۰

۱۹۸۴/۳

۰۸۳۶/۰

۴۷۲۶/۰

۱۶۷۱/۳

۰۸۶۰/۰

۴۹۹۱/۰

۹۷۲۵/۴

۰۷۰۶/۰

۵۱۱۹/۰

۰۲۰۱/۵

۰۸۹۰/۰

۴۷۰۱/۰

۶۸۹۲/۶

۰۶۲۴/۰

۵۶۰۶/۰

۷۱۶۲/۶

۰۹۲۹/۰

۳-۳ مدل باس

یکی از مهمترین بخش‌ها در شرح برهم‌کنش هسته‌ای محاسبه پتانسیل هسته- هسته می‌باشد. از آنجایی که بسیاری از جنبه‌های فیزیکی فرایندهای هسته‌ای در برهم‌کنش یون‌های سنگین قابل درک می‌باشد، در سالهای اخیر توجه محققین به این نوع فرایندها جلب شده است]۱۴[.

روش‌ها و متدهای مختلفی برای محاسبه پتانسیل هسته‌ای وجود دارد که در آن میان می‌توان بر مدل های دابل- فولدینگ و باس اشاره کرد که در ادامه به شرح این مدل‌ها می‌پردازیم.

پتانسیل باس، پتانسیلی پدیده شناختی مربوط به برهم‌کنش نوکلئون- نوکلئون که بصورت زیر تعریف می‌شود]۱۹[،

. (۳-۵)

در عبارت بالا ، S توسط روابط زیر ارائه می‌شوند. R₁ ، R₂ مکان نوکلئون ها در هسته های پرتابه و هدف وR برداری است که مراکز جرم هسته ها را بهم متصل می کند.

(۳-۶)

(۳-۷)

به صورت زیر تعریف می شوند، R_si و R_i همچنین

(۳-۸)

(۳-۹) .

۳-۳-۱ مدل دابل- فولدینگ

یکی از روش‌های محاسبه پتانسیل هسته‌ای که مورد توجه فیزیکدانان تئوری قرار گرفته است مدل دابل- فولدینگ می‌باشد. این مدل به علت وابستگی به چگالی هسته‌ای پرتابه و هدف قادر به توجیه اثراتی نظیر تغییر شکل هسته‌ها و پخشیدگی نوکلئون‌ها می‌باشد. مدل دابل- فولدینگ بر اساس پتانسیل نوکلئون- نوکلئون از نوع M3Y وابسته یا مستقل از چگالی به محاسبه پتانسیل هسته‌ای می‌پردازد. از آنجایی که این مدل در توصیف برهم‌کنش‌های هسته‌ای تا حدی موفق بوده است، در این بخش به بررسی محاسباتی این مدل اختصاص یافته است.

از آنجایی که برهم‌کنش بین نوکلئون‌ها از دو بخش تبادلی^[۱۷] و مستقیم^[۱۸] تشکیل شده است پتانسیل هسته‌ای در این مدل به صورت زیر تعریف می‌شود،

. (۳-۱۰)

که در آن بخش‌های تبادلی و مستقیم به صورت زیر می‌باشد،

(۳-۱۱)

.

(۳-۱۲)

همان طور که در شکل (۳-۶) نشان داده شده است، در رابطه فوق مکان نوکلئون‌ها در هسته پرتابه و مکان نوکلئون‌ها در هسته هدف، فاصله بین دو نوکلئون می‌باشد و R برداری است که مراکز جر هسته‌های پرتابه و هدف را بهم متصل می‌کند.

شکل ۳-۶ نمایشی از برخورد دو هسته کروی در مدل دابل- فولدینگ.

عدد موج است که به حرکت نسبی هسته‌های برخوردکننده وابسته بوده و به صورت زیر تعریف می‌شود،

. (۳-۱۳)

در رابطه (۳-۱۳) جرم خالص نوکلئون و جرم کاهش یافته سیستم است و به صورت زیر می‌باشد،

. (۳-۱۴)

انتگرال‌های موجود در بخش تبادلی و مستقیم پتانسیل هسته‌ای از سه بخش زیر تشکیل شده است که در ادامه به شرح اختصاری هر یک از آنها می‌پردازیم.

۱- توابع توزیع چگالی هسته‌ای

۲- بخش مرکزی بر هم‌کنش نوکلئون- نوکلئون

۳- تابع وابسته به انرژی

۳-۳-۱-۱ توابع توزیع چگالی هسته‌ای

در حالت کلی تابع توزیع چگالی هسته‌ای برای هسته‌های کروی و تغییر شکل یافته به صورت زیر تعریف می‌شود،

. (۳-۱۵)

که برای هسته‌های کروی و تغییر شکل یافته، ترتیب با روابط (۳-۱۶)، (۳-۱۷) به صورت زیر داده می‌شود،

(۳-۱۶)

. (۳-۱۷)

بر اساس نتایج حاصل از پراکندگی چگالی اشباع واقع در مرکز هسته دارای مقدار می‌باشد. پارامتر تغییر شکل هسته و زاویه بین راستای محور تقارن هستند تغییر شکل یافته با محور تقارن آزمایشگاهی، فاصله‌ای است که در آن چگالی از مرکز هسته به نصف مقدار اولیه‌اش می رسد و a ثابت پخشیدگی سطحی نوکلئون‌ها در هسته می‌باشد که بر اساس ضخامت پوسته t با رابطه قابل تعریف می‌باشد که در شکل (۳-۷) ارائه شده است.

شکل ۳-۷ توزیع شعاعی چگالی دو پارامتری فرمی]۱[ .

۳-۳-۱-۲ بخش مرکزی بر هم‌کنش نوکلئون- نوکلئون

بخش مرکزی انتگرال دوگانه DF مربوط به برهم‌کنش نوکلئون- نوکلئون که متشکل از بخش‌های وابسته به اسپین ایزواسپین واسپین و ایزواسپین بصورت زیر قابل تعریف است،

. (۳-۱۸)

از آنجایی که عملگر ایزواسپین می‌باشد در هسته‌های پرتابه و هدف اگر تعداد نوترون و پروتون برابر باشد در جمله وابسته به ایزواسپین حذف خواهد شد. از طرفی اسپین کل هسته در هسته‌هایی که تعداد پروتون و نوترون در آنها زوج می‌باشد صفر است در نتیجه اگر یکی از هسته‌ها زوج- زوج باشد آنگاه می‌توان در رابطه فوق از جمله مربوط به اسپین هم صرفنظر نمود.

با حذف جملات مربوط به اسپین و ایزواسپین در بخش مرکزی بر هم‌کنش نوکلئون- نوکلئون رابطه زیر به جمع بر روی جملات یوکاوا بدست می‌آید،

. (۳-۱۹)

ثابت‌های موجود در رابطه (۳-۱۹) از طریق آزمایش‌های پراکندگی برای دو نسخه Paris و Reid بدست می‌آید که در جدول (۳-۴) ارائه شده است.

بخش‌های و به استفاده از ضرایب موجود در جدول برای نسخه Paris بصورت زیر می‌باشد]۲۰،۲۱[،

(۳-۲۰)

. (۳-۲۱)

و در Reid بصورت زیر خواهد بود،

(۳-۲۲)

. (۳-۲۳)

۳-۳-۱-۳ تابع وابسته به انرژی

بخش وابسته به انرژی برهم‌کنشی نوکلئونی به صورت زیر ارائه می‌شود،

. (۳-۲۴)

در رابطه فوق انرژی ذره پرتابه به تعداد نوکلئون‌های هسته می‌باشد و ثابت k برای نسخه‌های Paris و Reid در جدول ( ۳-۴ ) ارائه شده است.

در فصل چهارم به شرح کامل محاسبه پتانسیل هسته‌ای از طریق مدل FCC برای توزیع نوکلئون‌ها و مقایسه با مدل دابل فولدینگ و پتانسیل باس می‌پرازیم.

جدول۳-۴ مقادیر ثابت در روش Reid، Paris ]20[.

فصل چهارم

محاسبات و نتیجه ­گیری

فصل چهارم

محاسبات و نتیجه ­گیری

۴-۱ مقدمه

توسعه در پدیده هجوشی هسته­ای نیازمند پیشرفت در سه بخش مجزای زیر است،

1. داده های آزمایشگاهی
2. فرضیه­هایی در مورد پدیده­شناسی
<

نوشته شود.
بنابراین برای گذار بی دررو باید مساحت پالس بزرگ باشد. بنا به آنچه گفته شد نتیجه می گیریم که برای گذار بی درروی رامان باید سه شرط زیر برقرار باشد:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

حالت اولیه و نهایی در حالت تشدید دو فوتونی باشند.
استفاده از پالس های غیر شهودی که این پالس ها، پالس پمپ و استوکس هستند.
مساحت زیر پالس های یا به عبارتی سطح زیر نمودار پالسی باید بزرگ باشد.
حال مثالی را برای درک و بررسی بهتر این بخش بیان می کنیم.
برای مثال فرض می کنیم که فرکانس های پمپی و استوکس به صورت فرکانس های گاوسی به شکل
(۲-۳۴)

(۲-۳۵)

باشند.
در روابط بالا ماکزیمم مقدار دامنه، مدت زمان تأخیری بین دو پالس و پهنای پالس ها در نظر گرفته شده است. همان طور که در روابط بالا نیز مشاهده می کنیم فرکانس استوکس بر فرکانس پالس پمپ تقدم دارد. نمودار جمعیت برحسب زمان و نیز پالس بر حسب زمان برای فرکانس های داده شده در حالت تشدید کامل یعنی در شکل ۲-۵ و ۲-۶ رسم شده است. با توجه به شکل، فرکانس استوکس قبل از فرکانس پمپ اعمال شده و قبل از آن نیز ناپدید می شود.
از طرفی نمودار جمعیت بر حسب زمان نشان می دهد که جمعیت به طور کامل از حالت اولیه به حالت نهایی انتقال پیدا کرده است. حالت میانی در طول فرایند گذار تقریباً جمعیت دار نمی شود. این مثال یک نمونه کلی از گذار بی درروی تحریکی رامان ( استیرپ) است.

شکل ۲-۵ نمودار فرکانس های رابی پاس های لیزری بر حسب زمان

شکل ۲-۶ نمودار جمعیت بر حسب زمان تراز های سیستم سه ترازی
پارامتر های به کار رفته و . در سرتاسر تحول زمانی
سیستم صفر است.
۲-۶ گذار بی دررو در یک سیستم پنج ترازی
در بخش های قبلی این فصل، گذار بی درروی تحریکی رامان استیرپ را برای حالت سه ترازی بررسی کردیم .اکنون با توجه به اینکه در فصل های بعدی به تله اندازی جمعیت همدوس و شفافیت القا شده الکترومغناطیسی در یک اتم پنج ترازی خواهیم پرداخت، که در آن ها نیز از سیستم اعمال میدان استیرپ استفاده می شود. لذا در این بخش گذار بی دررو و هامیلتونی اتم پنج ترازی مانند را بیان می کنیم. نمای کلی و شماتیک یک اتم پنج ترازی در شکل زیر نشان داده شده است.

شکل ۲-۷ اندرکنش یک اتم پنج ترازی مانند در اندرکنش با چهار میدان لیزری
نکته جالب توجه این است که در اتم پنج ترازی نیز همچون اتم سه ترازی گونه مطابق شکل ۲-۷ ابتدا پالس لیزری و در پایان پالس نوشته شده است.در اعمال میدان ها پالس بر پالس لیزری تقدم دارد.
در سیستم پنج ترازی نشان داده شده فوق، معمولاً پالس های ابتدایی و انتهایی را پالس های پمپ و استوکس می نامند.
بنابراین در تقریب موج چرخان ، بنا به روابط و معادلات بیان شده در فصل ۱ هامیلتونی چنین سیستمی به صورت

(۳-۳۶)
خواهد بود. هامیلتونی فوق باید در معادله شرودینگر صدق کند به عبارتی در معادله زیر
(۳-۳۷)

در معادله شرودینگر بردار ، یک بردار ستونی است که در واقع همان دامنه احتملات می باشد.
فصل ۳
نظریه شفافیت القا شده ی الکترومغناطیسی
۳-۱ تعریف و عملکرد ^۱
شفافیت القا شده ی الکترومغناطیسی یا همان اصطلاح یکی از پدیده های اپتیک کوانتومی است که اخیراً مطالعات گسترده ای را به خود اختصاص داده است]۴ [. این اثر برای اولین بار توسط استفان هریس مورد بررسی قرار گرفت. در واقع روشی برای حذف اثر یک محیط بر روی پرتو در حال انتشار الکترومغناطیسی است. پدیده روشی است که ممکن است یرای ایجاد جمعیت های اتمی همدوس مورد استفاده قرار گیرد. در این پدیده دو میدان لیزری پروب و پمپ جهت برانگیختگی گذار های اتمی مجاز بکار گرفته می شود. به این طریق که ابتدا پالس لیزری پروب ( ضعیف ) اعمال می شود . در اثر این میدان یک پروفایل جذب تشدیدی به عنوان تابعی از چگالی انتقال یافته میدان پروب بوجود می آید. میدان پمپ در مرحله بعدی به گذار اتمی منتخب اعمال می شود. در واقع این میدان می خواهد جذب ناشی از میدان پروب را از بین ببرد. ( جذب پالس پروب را حذف کند). با افزایش قدرت پالس لیزری پمپ، جذب ناشی از پالس پروب تا اندازه ای کاهش می یابد. به محض از بین رفتن جذب ، پدیده اتفاق می افتد. اساس فیزیکی اثر ، تله اندازی جمعیت همدوس است. در اینجا نیز همانند گذار بی درروی رامان دامنه های احتمال گذار ها نقش اساسی را ایفا می کنند.
در عبارت های مکانیک کوانتومی، آنچه که اتفاق می افتد این است که دامنه احتمال حالت توسط دو عبارت با بزرگی های یکسان و علامت های مختلف به دست می آید. یک عبارت تشکیل دهنده متناسب با دامنه احتمال حالت پایه است. عبارت دیگر به صورت یک فاز مخالف است و با دامنه احتمال حالت متناسب است .
.Electromagnetically induced transparency ۱

2-4-5-2-1-4-3- شاخص رضایت مشتری در اروپا (ESCI) ^[284]
فقدان اطلاعات معتبر که به صورت منظم در طی زمان نمایانگر استنباط مشتریان از عملکرد کیفی سازمان ها در اغلب بخش های اقتصادی قاره اروپا می شد از یک سو و تجارب همراه با موفقیت کشورهای آمریکا و سوئد در طراحی مدل شاخص رضایت مشتری از سوی دیگر، همچنین الزامات مدل تعالی ای.اف.کی.ام^[285] سبب شد تا سازمان های اروپایی همچون موسسه کیفیت اروپا و سازمان مدیریت کیفیت اروپا تحت حمایت اتحادیه اروپایی اقدام به ایجاد شاخص رضایت مشتری در اروپا بنمایند. این مدل،(شکل شماره2-35) که یک مدل ساختاری است شامل تعدادی متغیر پنهان
می باشد و رضایت مشتری را همراه با وفاداری مشتری در نظر گرفته است. همانگونه که ملاحظه
می شود محرک های رضایت مشتری دراین مدل عبارتند از تصویر درک شده شرکت، انتظارات مشتری، کیفیت ادراک شده و ارزش درک شده.
کیفیت درک شده را می توان در دو بخش مورد برسی قرار داد: کیفیت درک شده از سخت افزار که به معنای بخشی از کیفیت است که مربوط به ویژگی محصول یا خدمت است و دیگری عبارتست از کیفیت درک شده از نرم افزار که منظور از آن بخشی از کیفیت است که نمایانگر عناصر تعاملی در خدمت ارائه شده است مثل پرسنل و یا ویژگی های محیط ارائه خدمت. البته باید به این نکته توجه داشت که در واقعیت ممکن است روابط بیشتری بین متغیرها وجود داشته باشد که در اینجا دیده نشده است. در این مدل 7 متغیر وجود دارد که هر یک از آن ها توسط 2 تا 6 متغیر دیگری که از طریق ممیزی و پرسش از مشتریان اندازه گیری می شود، توصیف می شوند.
شکل 2-35- شاخص رضایتمندی مشتری در اروپا
منبع: تقی زاده(1390)
2-4-5-2-1-4-4- شاخص رضایت مشتری در سوئیس^[286](SWCSI)
ایجاد یک شاخص ملی برای رضایت مشتری در کشور سوئیس، در سال 1996 طی یک پروژه تحقیقاتی در دانشکده امور بازاریابی و کسب وکار بازل سوئیس آغاز گردید. مطالعات برای تحقق چند هدف عمده صورت پذیرفت:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • ترویج آگاهی عمومی نسبت به ضرورت برقراری نظام مدیریت کیفیت در سازمان ها، تبلیغ فرهنگ
    مشتری گرایی در سطح ملی و توسعه علاقه و انگیزه سازمان ها جهت بهبود کیفیت محصولات و خدمات به مشتریان

• • بررسی و مقایسه رضایت مشتری در موقعیت ها و سطوح مختلف اقتصادی

• • توسعه یک مدل ساخت یافته و بهبود آن در مقایسه با مدل های کشور سوئد و آمریکا برای اندازه گیری رضایت مشتری

• • بررسی تمایل مشتریان برای تکمیل پرسش نامه هایی با حجم زیاد و همچنین ارزیابی سیستم مصاحبه تلفنی در قیاس با سایر متدهای نظرسنجی مشتریان

مهمترین اصلاحاتی که در این مدل صورت گرفته، معرفی یک متغیر پنهان جدید به نام گفتمان(مکالمه) مشتری^[287] و توسعه مدل در محاسبه متغیر وفاداری مشتری می باشد که شکل2-36 گویای آن است. متغیر مکالمه مشتری نیز به وسیله سه شاخص معین اندازه گیری می شود:

1. 1. تمایل برای برقراری تماس کلامی یا ارتباط با سازمان تولیدی- خدماتی

1. 1. سهولت در گفت و گو با مشتری

1. 1. رضایت از طریق گفت و گو

همچنین تمایل برای توصیه محصول یا خدت به دیگران، تمایل برای خرید مجدد محصول یا خدمت و تمایل برای تغییر عرضه کننده تولیدی و یا ارائه کننده خدمات، شاخص هایی هستند که به وسیله آنها متغیر وفاداری اندازه گیری می شود.
شکل2-36- مدل رضایتمندی مشتری در سوئیس
منبع: تقی زاده(1390)
2-4-5-2-1-4-5- شاخص رضایت مشتری در مالزی(MCSI)^[288]
شاخص رضایت مشتری در مالزی یک شاخص ملی اقتصادی است که نمایانگر ارزیابی مشتریان از کیفیت خدمات ارائه شده توسط سازمان ها و موسسات دولتی مالزی می باشد. این شاخص در سال 2000 میلادی بنیان نهاده شد. مدل رضایتمندی مشتری در مالزی با تأمین اطلاعات مناسب از مشتریان، راه را برای تصمیم گیری های استراتژیک در سازمان ها، در این کشور هموار ساخته است. این شاخص ملی در کنار سایر شاخص های اقتصادی همچون شاخص قیمت مصرف کنندگان^[289] و شاخص تولید ناخالص ملی^[290]، به عنوان یکی از معیارهای مهم ارزیابی سازمان ها در این کشور شناخته شده است.
همان طور که در شکل2-37 آمده، این مدل شامل 6 متغیر می باشد. عوامل رضایت مشتری شامل «کیفیت درک شده»، «انتظارات مشتری» و «ارزش درک شده» بوده و پیامدهای رضایت مشتری شامل دو متغیر «تصویر درک شده از محصول یا خدمت» و «وفاداری» می باشند.(تقی زاده، 1390)
شکل 2-37- مدل رضایتمندی مشتری در مالزی
منبع: تقی زاده(1390)
2-4-5-2-1-4-5- شاخص رضایت مشتری در ترکیه(TCSI)^[291]
اولین مطالعات در این خصوص در سال 2004 توسط ترکیلماز و اوزکان^[292] انجام شد و سپس مدل مذکور توسط آیدین و اوزر^[293] در سال 2005 گسترش و بهبود یافت. آنها با توجه به مدل های سوئد، آمریکا و اروپا مدلی را مبتنی بر 8 متغیر ارائه نمودند که 5 متغیر آن از مدل هایی که قبلاً ذکر شد، برگرفته شده است، ضمن اینکه3 متغیر جدید را نیز در بر دارد. متغیرهای جدید عبارتند از کنترل شکایات و انتقادات، اعتماد، اطمینان و هزینه تغییر.
تحقیقات نشان داده است که کنترل و مدیریت شکایات در حفظ و بقاء مشتریان بسیار تأثیرگذارند. این موضوع منجر به درک ضعف محصولات و خدمات و بهبود مستمر آن ها می گردد. هزینه تغییر نیز یانر این موضوع است که ادراک مشتریان از قیمت و کیفیت محصولات و خدمات تا چه حد می تواند در تغییر موضع و مراجعه آن ها به سایرمارک های جایگزین تأثیرگذار باشد. (تقی زاده، 1390)
شکل 2-38- مدل رضایتمندی مشتری درترکیه
منبع: تقی زاده(1390)
2-4-5-2-1–47- شاخص رضایت مشتری در ایران(ISCI)^[294]
در چند سال اخیرتحقیقات زیادی در خصوص تدوین یک شاخص ملی در ایران صورت گرفته است ، که یکی از مدل های ارائه شده در تحقیق تقی زاده(1390) در ادامه آمده است. در این مدل کیفیت درک شده، قیمت درک شده و رسیدگی به شکایات به عنوان محرک های رضایت مشتری در نظر گرفته شده اند. میان رضایت مشتری و اعتماد رابطه مثبتی وجود دارد که در شاخص رضایت مشتری ترکیه اثبات شده است. از آنجا که اعتماد عامل مهمی برای افزایش وفاداری مشتری است و اعتماد نیز، هم محرکی برای تعهد و هم محرکی برای ارتباطات موفقیت آمیز بوده است، در نتیجه تعهد هم محرکی برای وفاداری محسوب می شود. در این مدل دو نوع تعهد عاطفی و تعهد هنجاری مورد توجه قرار گرفته است. تعهد عاطفی بدین معناست که مشتری به دلیل لذت بردن از ارتباط با شرکت، دوست داشتن آن و احساس تعلق به شرکت ارتباط خود را با آن حفظ می کند( پیوستگی به واسطه ارتباط و تعلق). تعهد هنجاری نیز به این معناست که مشتریان فقط به خاطر اینکه احساس می کنند بایستی در شرکت بمانند رابطه شان را ا شرکت حفظ می کنند( پیوستگی بواسطه نوعی الزام). لذا تعهد عاطفی و هنجاری هر دو از اعتماد تأثیر مثبتی را پذیرفته و بر وفاداری اثری ثبت می گذارند . در این مدل رابطه مثبت میان رضایت مشتری با تصویر شرکت و به تبع آن رابطه مثبت بین تصویر شرکت و وفاداری مشتری، روابط مثبت بین رضایت مشتری و هزینه های جایگزین( هزینه های جایگزین نمودن محصول یک عرضه کننده با عرضه کننده دیگر برای مشتریان) و رابطه میان
هزینه های جایگزینی با وفاداری مشتری و در نهایت روابط مثبت بین اعتماد و هزینه های جایگزینی و همچنین رابطه بین تصویر شرکت هزینه های جایگزینی همانند مدل های ارائه شده در کشورهای دیگر به اثبات رسیده است که تعامل موارد بررسی شده در نهایت منجر به شکل گیری شاخص رضایتمندی مشتریان گردیده است.(تقی زاده، 1390)
تعهد عاطفی
تعهد هنجاری
اعتماد
شکل 2-39- مدل رضایتمندی مشتری در ایران
منبع: تقی زاده(1390)
2-4-5-2-2- روش های حادثه مدار
روش های حادثه مدار روش های کیفی هستند که بر اساس کشف سطح رضایتمندی مشتریان از طریق تجارب مشتریان در رابطه با محصولات و خدمات شرکت به اجرا گذاشته می شوند. این تجارب به «رویارویی با واقعیت» مشهورند. «رویارویی با واقعیت» ها معرف هرگونه تماس بین کارکنان و مشتریان سازمان است که در برگیرنده هرنوع تماس معمول یا غیرمعمول و شخصی یا غیرشخصی مشتریان با شرکت است. اساس روش حادثه مدار شناسایی هویت و« نقشه کلی^[295]» است. این روش ها به وسیله استایوس^[296] به عنوان تجزیه تحلیل نقطه تماس بررسی شده اند. این تجزیه تحلیل در سه گام شناسایی نقاط تماس مشتریان، سنجش کیفی تجارب مشتریان و سنجش کمی مشکلات نقطه تماس صورت می گیرد و هدف آن شناسایی و ارزیابی «رویارویی با واقعیت ها» است.(استایوس، 1995)
در گام اول از روش نقشه کلی برای شناسایی تماس هایی که مشتریان با شرکت دارند استفاده
می شود. در این روش کل فرآیندهای تجاری مورد تجزیه تحلیل قرار می گیرد. روش نقشه کلی تشریح گام هایی است که فرایند ارائه خدمات یا محصول را شامل می شود. گام دوم تجزیه و تحلیل اتفاقاتی است که در تماس ها رخ می دهد یا بررسی اینست که چگونه مشتریان آن فعالیت ها را تجربه
کرده اند. در این رابطه باید بین فعالیت های معمول و غیر معمول تمایز قائل شد. بدین منظور برای سنجش کیفی تجارب معمولی مشتریان از مشاهده و روش حوادث ترتیبی^[297] و برای سنجش کیفی تجارب غیرمعمول مشتریان، از دو روش «فن حادثه مهم(CIT)^[298]» و «تجزیه تحلیل شکایات» استفاده می شود. در نهایت در گام سوم به منظور افزایش رضایتمندی مشتری لازم است رابطه بین فراوانی شکایات و فراوانی مسائل و مشکلات شناسایی شود و مورد تجزیه تحلیل قرار گیرد. بدین منظور از دو روش «تجزیه تحلیل ارتباط/ فراوانی مشکلات» و «تجزیه تحلیل ارتباط/ فراوانی شکایات» استفاده
می شود.
2-4-5-3- مدل رضایت مشتری کانو^[299]

نوع III

نوع IV

فولیکول های تخمدان ( نوع I و II) فولیکول های مجرایی ( نوع III و IV)
۳-۸- روش کار
تعداد۴۲ حلقه افعی قفقازی ماده که از دو منطقه لار دماوند و طالقان جمع آوری شده بودند، از تیر-آبان ماه ۱۳۹۲، مورد بررسی قرار گرفتند. در شروع کار ابتدا جانور توسط تکنسین از ویواریوم مربوطه در محل نگهداری خارج و بعد از تعیین جنسیت (به روشی که در صفحات قبل اشاره شد) و اطمینان از ماده بودن آن، به اتاق کار منتقل می شود و در محل حفره چشم الکل ۹۵ درصد تزریق و کشته می­ شود.

تصویر ۳- ۹ : تزریق الکل به حفره چشمی
دمای اتاق کار در۲ ±۲۲ درجه سانتی گراد بود. بعد ازکشتن مار و قبل از کالبد گشایی ابتدا جانور با ترازوی ساعتی (با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان) وزن شد، سپس آن را روی تخته تشریح، از دو طرف با سوزن ته گرد ثابت کردیم.
تصویر ۳- ۱۰: ترازوی ساعتی با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان(توزین مار)
طول بدن (از پوزه تا منفذ کلوآک) و طول دم( از کلوآک تا انتهای دم) با متر اندازه گیری و ثبت شد. در مرحله بعدی با قیچی از محل کلوآک تا وسط شکم برش داده شده و پوست را در دو طرف بدن ثابت کردیم، چربی ها را از بدن خارج می کنیم.

تصویر ۳- ۱۱ : کالبد گشایی افعی ماده قفقازی
در مرحله بعد مجرا به همراه تخمدان به منظور مشاهده و مطالعه به وسیله قیچی و پنس از بدن خارج گردید و برای جلوگیری از خشک شدن، آن را درون پتری دیش حاوی سرم فیزیولوژی قرار داده شد و پس از اندازگیری طول مجرا، قسمت­ های مختلف مجرا در زیر استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن و وجود اسپرم در مجرا بررسی شد سپس تعداد فولیکول ها شمارش طول آنها اندازه گیری شد و در مراحل آخر تخمدان ها با ترازوی دیجیتال (مدل FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن) وزن گردید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تصویر۳-۱۲ : جمع­آوری تخمدان، مجرا و فولیکول­ها

تصویر ۳- ۱۳: ترازوی دیجیتال FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن(توزین تخمدان)

تصویر ۳- ۱۴ : استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن
۳-۹- آنالیز آماری
در این بررسی پارامترهای مورفومتریک به صورت میانگین(SD±) بیان شدو برای آنالیز آماری از t Test Unpaired توسط نرم افزارGrapad QuickCalcs استفاده شد.

فصل چهارم
نتایج
۴-نتایج
حداکثر میانگین وزن حیوان(g5/199/76) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن حیوان(g6/85/37) در آبان ماه ، حداکثر میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm1/31/44) در تیر ماه و حداقل میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm4/41/40) در آبان ماه، حداکثر میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm9/01/5) درتیر ماه و حداقل میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm3/14/4) در مهر ماه، حداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm6/369/172) در مرداد ماه و قطر(mm4/24/8) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm1/455/85) در آبان ماه و قطر(mm8/03/2) درآبان ماه وحداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/306/130) در تیر ماه و قطر(mm2/28) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/358/78) درآبان ماه و قطر(mm5/05/2) درآبان ماه، حداکثر میانگین وزن تخمدان راست(g09/033/0) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن تخمدان راست (g08/015/0) در آبان ماه و حداکثر میانگین وزن تخمدان چپ(g12/033/0) درتیر ماه وحداقل میانگین وزن تخمدان چپ(g07/019/0)درمرداد ماه، حداکثر میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm9/114/54) در مرداد ماه و عرض(mm5/11/5) درمهر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm2/188/37) درمهر ماه و عرض(mm15/3) درآبان ماه و حداکثر میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/81/41) درتیر ماه و عرض(mm2/12/5) در تیر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/83/23) درآبان ماه و عرض(mm6/09/3) درشهریور ماه، حداکثر میانگین حجم تخمدان راست(mm³2/3465/648)درتیرماه و حداقل میانگین حجم تخمدان راست(mm³8/3205/502) در آبان ماه و حداکثر میانگین حجم تخمدان چپ(mm³2/2817/670) درتیر ماه و حداقل میانگین حجم تخمدان چپ(mm³1/4895/117) درآبان ماه.

میانگین پارامترهای مورفومتریک جانور، ابعاد و وزن تخمدان، ابعاد مجرا، و طول(نوع) و تعداد فولیکول ها، در ماه های مختلف در جداول ۴-۱ تا ۴-۵ و نمودارهای ۴-۱ تا۱۰-۴ نشان داده شده است.
جدول ۴-۱: میانگین اندازه پارامترهای مورفومتریک افعی قفقازی ماده در ماه های مختلف

پارامتر
ماه

• ماليات:انگيزه­هاي مالياتي همواره برروي چگونگي محاسبه سود خالص تأثير داشته اند. بنابراين شركت­ها به منظور كاهش ارزش فعلي ماليات­هاي پرداختي، تمايل به تعويق در شناسايي درآمدها(سودها) و تعجيل درشناسايي هزينه ها(زيان­ها) دارند.

• نهادهاي تدوين كننده استاندارد و تنظيم كننده قوانين و مقررات:هزينه­هاي سياسي بيش ازواقع نشان دادن دارايي­ها و سود نسبت به هزينه­هاي كمتر از واقع نشان دادن آنها براي تدوين كنندگان و دولتمردان بيشتراست . و همين امر به بكارگيري حسابداري محافظه­كارانه منجرمي شود.

2-2-2-3- استانداردهاي حسابداري ايران ومحافظه­كاري
دراستانداردهاي حسابداري ايران نيز كاربرد ويژگي محافظه­كاري به طور كامل مشهود است. به گونه­اي كه برطبق اين استانداردها شرط اصلي شناسايي درآمد، محتمل بودن جريان منافع اقتصادي آتي مرتبط با معامله به درون واحد تجاري است، بنابراين تا زمان حصول اطمينان از نزديك شدن درآمد به جريان هاي نقدي، نبايد اقدام به شناسايي آن نمود. اين درحالي است كه اگر واحد تجاري متحمل مخارجي شود كه در ارتباط با منافع اقتصادي آتي آن ابهام قابل ملاحظه­اي وجود داشته باشد، آنگاه بايد مخارج مزبور را در دوره وقوع هزينه نمايد. به عبارت ديگر، استاندارد براي شناسايي درآمد و دارايي معيارهاي سختگيرانه­تري نسبت به هزينه وبدهي تدوين نموده است. نمونه­هايي ازكاربرد حسابداري، محافظه­كاري دراستانداردها عبارتنداز: بند 24 استاندارد حسابداري شماره9 (پیمان­های بلند مدت)- بند 40 استاندارد حسابداري شماره 11(دارایی های ثابت مشهود)- بند4 استاندارد حسابداری شماره 8 (حسابداري موجودي مواد و كالا)- بندهاي 29، 31 و 34 استاندارد حسابداري شماره15(حسابداری سرمايه گذاري­ها) و بندهای 33 ،40 و 44(استاندارد حسابداري شماره17) بنابراين، بر مبناي استانداردهاي موجود، انتظار داريم كه اقلام صورت­هاي مالي شركت­ها به نحومحافظه­كارانه شناسايي وگزارش شود(رحمانی وهمکاران، 1390).
2-2-2-4- دلايل انتقاد از وجود پديده محافظه­كاري
در گزارشگري ­مالي پژوهشگراني كه مخالف كاربرد محافظه­كاري در گزارشگري مالي هستند، دلايل زير را مطرح نموده ­اند:1. محافظه­كاري، ابزار مديريت سود: پژوهش­هاي مختلف نشان داده­اند كه گزارشگري محافظه­كارانه مي­تواند به عنوان ابزاري جهت مدير يت سود به كاربرده شود( دیمیتریوس و همکاران، 2009)^[40].

• تأكيد بيشتر بر قابليت اتكا در برابر تأكيد كمتر بر مربوط بودن به عنوان دو ويژگي كيفي اطلاعات: محافظه­كاري در بهترين حالت، يك روش ضعيف برخورد با پديده عدم اطمينان در محاسبه سود است و در بدترين حالت به نابودي كامل داده­هاي حسابداري منجر مي شود(هندریکسن،1992)^[41]. افزايش محافظه­كاري بيانگر آن است كه استانداردگذاران تمركز كمتري بر ارزشيابي دارند و اين تفاوت رفتار در شناخت سود در مقابل زيان، به كمترنشان دادن خالص دارايي­ها منجرمي شود.

• عدم شناخت مبالغ با اهميت دارايي وشناخت آنها به عنوان هزينه: برخي ازپژوهش­هاي دانشگاهي عنوان نموده ­اند كه افزايش محافظه­كاري مي­تواند دليلي براي كاهش محتواي اطلاعاتي گزارش­هاي مالي باشد (کالینز،1997)^[42]. تعديل صورت­هاي مالي با سرمايه­اي نمودن دارايي­هاي نامشهود با اهميتي كه به علت وجود پديده عدم اطمينان هزينه مي­شوند، اطلاعات مربوطي را براي سرمايه گذاران فراهم مي­آورد.

2-2-2-5- محافظه­كاری مشروط^[43] و نامشروط^[44]
همانطور كه گفته شد، باسو (1997) محافظه­كاری رابه صورت زیر تعریف کرده است:
محافظه­كاری عبارتست از تاییدپذیری متفاوت لازم برای شناسایی درآمدها و هزینه­ها، كه منجر به كم نمایی سود و دارایی­ ها می­­شود. این تعریف بیانگر محافظه­كاری مشروط است .در پژوهش­های اخیر، محافظه­كاری به دو نوع تقسیم شده اند:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نوع نخست، محافظه­كاری پیش­رویدادی^[45] است، که محافظه­كاری مستقل ازاخبار^[46] است که محافظه­كاری نامشروط نیز خوانده شده­است. محافظه­كاری پیش­رویدادی از به­ کارگیری آن دسته از استانداردهای حسابداری ناشی می­ شود که سود را به گونه_­های مستقل از اخبار اقتصادی جاری، می­کاهند. برای مثال، شناسایی بدون درنگ مخارج تبلیغات و تحقیق­و­توسعه به عنوان هزینه، حتی درصورتی که جریان­های نقدی آتی مورد انتظار آنها مثبت باشد. نوع دیگر محافظه­كاری، محافظه­كاری پس­رویدادی^[47] است که محافظه­كاری وابسته به اخبار، محافظه­كاری مشروط و عدم تقارن زمانی سود^[48] نیز خوانده شده است. محافظه­كاری
پس­­رویدادی به مفهوم شناسایی به موقع تر اخبار بد نسبت به اخبار خوب در سود است. برای مثال،
قاعده­اقل بهای­­تمام شده یا ارزش بازار، حذف سرقفلی در پی انجام آزمون کاهش ارزش و شناسایی نامتقارن زیان­­های احتمالی در مقابل سودهای احتمالی، ازاین نوع هستند. به طورکلی، اصول حسابداری شناسایی کاهش یا اخبار بد درباره موجودی کالا، سرقفلی و زیان­های احتمالی را ایجاب، اما شناسایی افزایش ناشی از اخبار خوب را منع می کنند(پایو همکاران، 2005). محافظه­­كاری مشروط برای اولین بار توسط باسو(1997) به عنوان جنبه­ای مهم از محافظه­كاری مطرح شد. انگیزه اصلی برای محافظه­كاری نامشروط، سختی ارزیابی دارایی­ ها وبدهی­ها است. انگیزه اصلی برای محافظه كاری مشروط، خنثی کردن انگیزه­ های مدیران برای گزارشگری اطلاعات حسابداری دارای جانبداری روبه بالا در موقعی که رویدادهای نامناسب اتفاق افتاده، می باشد. انگیزه­ های مشابهی نیز برای این دو نوع محافظه­كاری وجود دارد، برای مثال، تابع نامتقارن زیان سرمایه گذاران، موجب می شود اثر منافعی که آنها ازسود کسب می­ کنند کمتر از آسیب­هایی باشد که از زیانی با اهمیت مشابه، می بینند. این دو، مفاهیم مشابهی نیز دارند که مهم­تر از همه، فزونی ارزش بازار خالص دارایی­ ها به ارزش دفتری آنها است (بیور و رایان، 2004).
بیور و رایان اظهارکرده­اند که محافظه­كاری پیش رویدادی در دوره­ های قبلی، پیش انجام محافظه­كاری پس رویدادی دوره­ های بعدی است. یعنی، اگر شرکتی در هزینه کردن مخارجی در یک دوره محافظه­كاری پیش رویدادی داشته باشد، درترازنامه­اش چیزی به حساب دارایی منظور نشده تا در آینده، درپاسخ به اخبار بد کاهش دهد. به بیان ساده، اگر محافظه­كاری پیش رویدادی منجربه عدم شناسایی یک دارایی در دوره­ های گذشته شده باشد، اخبار بد ناشی ازکاهش ارزش این دارایی نمی تواند در سود دوره جاری شناسایی شود در مقابل، فرض کنید شرکتی دارای محافظه­كاری پیش رویدادی نیست و مخارجی را در یک دوره به عنوان دارایی ثبت نماید، پس اگر در یکی از دوره­ های آتی، اخبار بدی درباره منافع این دارایی ایجاد شود، انتظار بر این است که در آن دوره، بر مبنای حسابداری کاهش ارزش دارایی، محافظه­كاری پس رویدادی مشاهده شود (پای وهمکاران، 2005 ). هیات استانداردهای حسابداری مالی محافظه­كاری را گونه ­ای از جانبداری می­داند كه با دیگر خصوصیات مطلوب گزارشگری مالی از جمله ارائه منصفانه^[49]، بیطرفی^[50] و قابلیت مقایسه^[51] در تضاد است. آشكارترین جانبداری قابل مشاهده در صورت­های مالی، كم نمایی خالص دارایی­ ها نسبت به ارزش بازار آنها است. در بسیاری از موارد، قاعده اقل بهای تمام شده یا ارزش بازار به عنوان مثالی ازمحافظه­كاری نقل شده است. مفهوم این قاعده، تلاش برای محدود كردن هزینه­ های اضافی(علاوه بر زیان کاهش ارزش، ناشی از عدم شناسایی این زیان) است. معمولاً چنین تفسیر می­ شود كه این قاعده كاهش دارایی­ ها به ارزش اقل بهای تمام شده یا بازار را الزامی می­كند و مبلغ كاهش، به همین اندازه محدود
می­ شود. ازاین رو، به کارگیری این قاعده تلاشی است برای محدود کردن جانبداری که با محافظه­كاری همراه است(پرایس،2005،).
2-2-2-6- معيارهاي ارزيابي محافظه­كاري
پژوهشگران ازسه نوع معيار، به منظور ارزيابي محافظه­كاري استفاده مي كنند :

• معيارهاي خالص دارايي­ها^[52]

• معيارهاي سود و اقلام تعهدي^[53]

• معيارهاي رابطه سود و بازده سهام^[54]

تمام اين معيارها با تكيه بر اثرعدم تقارن محافظه­كاري در شناسايي سود­ها و زيان­ها مي­باشند(واتز، 2003).
2-2-2-6-1 معیارهای خالص دارايي­ها
اگرچه ارزش­هاي بازار دارايي­ها و بدهي­ها كه خالص دارايي­ها را تشكيل مي­دهند، در هر دوره تغيير مي­كنند، اما همه اين تغييرات درحساب­ها وگزارش­هاي مالي منعكس نمي­شود .براساس محافظه­كاري، افزايش در ارزش دارايي­هايي(سودهايي) كه به اندازه كافي تاييد پذير نباشند، ثبت نمي شود، درحالي كه كاهش درارزش دارايي­ ها(سودها) با همان درجه از تاييدپذيري، ثبت مي­گردد. در نتيجه خالص دارايي­ها كمتر از ارزش بازارشان ارائه مي­شوند. پژوهشگران براي برآورد اين ارائه كمتر از واقع، از مدل­هاي ارزيابي سهام واحدهاي تجاري و يا نسبت ارزش دفتري خالص دارايي­ها به ارزش سهام(نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار)^[55]استفاده مي­كنند. مدل­ هاي ارزيابي فلتهام و اولسن (1995) معمولاً براي برآورد ارزيابي كمتر از واقع خالص دارايي­ها به كار برده مي شود. اين مدل­ها شامل پارامترهايي است كه درجه­اي از ارائه كمتر از واقع دارايي­هاي عملياتي را بر پايه اين فرض كه استهلاك حسابداري^[56] بيشتر از استهلاك اقتصادي^[57] است، منعكس مي­كند (واتز، 2003). فلتهام و اولسون(1995)محافظه­كاري را به صورت زيرتعريف مي­كنند.
(2-1)
E_t: اميد رياضي يا ميانگين
P_t: ارزش بازار سهام درتاريخt
BV_t: ارزش دفتري سهام درتاريخ t
بر اساس اين مدل، محافظه­كاري بيانگر وجود تداوم در تفاوت بين ارزش بازار سهام و ارزش دفتري آن است. تفاوت بين ارزش دفتري و ارزش بازار سهام را معمولاً سرقفلي مي­نامند. سه منبع مهم براي سرقفلي وجود دارد كه عبارتنداز، نخست، ارائه كمتر از واقع ارزش­خالص دارايي­هاي موجود، دوم، وجود پروژه­هاي داراي خالص ارزش فعلي مثبت و سوم، وجود اختيارات واقعي يا فعالیتهاي سودآور آتي كه شركت ممكن است از آنها برخوردار شود(پرایس، 2005).
بيور و رايان (2000)، با بهره گرفتن از نسبت­هاي ارزش دفتري به ارزش بازار و بر اساس اين نظريه كه، حسابداري محافظه­كارانه مورد استفاده شركت ها، خالص دارايي­هاي كمتر و نسبت­هاي ارزش دفتري به ارزش بازار پايين تري را گزارش مي­كند، به اندازه­گيري محافظه­كاري پرداختند. آنها دو منبع را براي نوسان نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار مشخص كردند واين دو منبع را تحت عنوان “جانبداري و تأخير زماني در ارزش دفتري^[58]” معرفي كردند. جزء جانبداري^[59] را به عنوان جزء پايدار^[60] و مرتبط با معيارهاي محافظه­كاري نشان دادند و از جزء تأخير زماني^[61]به عنوان جزء ناپايدار^[62] كه با معيارهاي محافظه­كاري مرتبط نيست، ياد كردند(بیور و رایان، 2004).
2-2-2-6-2- معيارهاي سود و اقلام تعهدي
محافظه­كاري بيانگر اين است كه سودها پايدارتر از زيان­ها هستند، زيرا صورت­هاي مالي افزايش­هاي تاييد ناپذير در ارزش دارايي­ها (سودها) را در زمان وقوع شناسايي نمي­كنند، بلكه طي دوره­هاي آتي وبه هنگام ورود جريان­هاي نقدي ناشي ازاين افزايش­ها شناسايي مي­كنند. براي مثال، اگرارزش یک دارايي افزايش يابد از آنجايي كه انتظار مي­رود جريان­هاي نقدي آتي افزايش يابد، بنابراين سود را طي سال­هاي آتي و به ازاي ورود جريان­هاي نقدي مربوطه شناسايي مي­كنند . اين بدين معني است كه سودها گرايش به پايداري وتداوم دارند. درمقابل زيان­هايي كه درجه تأييدپذيري آنها باسودهاي غيرقابل تاييد يكسان است، درست در زماني كه به وقوع مي­پيوندند، بدون توجه به اينكه كاهش درجريان­هاي نقدي آنها طي دوره­هاي آتي تحمل شوند، شناسايي مي گردند. از آنجايي كه به طور متوسط، اين زيان­ها در دوره­هاي آتي قابل برگشت نيستند، پايداري^[63] و تداوم اين كاهش سودها احتمالاً كمتر از افزايش سودها است، از اين رو اين كاهش سودها ناپايدار هستند. اين پايداري يا ناپايداري­ها و تغييرات سود، معياري را براي محافظه­كاري فراهم مي­آورند و اين رفتار نامتقارن محافظه­كاري درقبال سودها و زيان­ها عدم تقارني را در اقلام تعهدي بوجود مي­آورند. گيولي و هاين(2000)^[64] معتقند كه محافظه­كاري باعث كاهش سودانباشته گزارش شده در طول زمان مي­شود. آنها بيان مي­كنند كه اندازه اقلام تعهدي انباشته شده در طول زمان، يكي از معيارهاي محافظه­كاري است. شركت­هايي كه در مرحله ثبات قرار دارند و هيچگونه رشدي ندارند و همچنين از نظر استفاده از روش­هاي گوناگون حسابداري نيز بي­تفاوت هستند، سودهاي­شان به جريان­هاي نقدي نزديك مي­شود و اقلام تعهدي ادواري آنها نيز به سمت صفرميل مي كند. ثبات اقلام تعهدي منفي(ازقبيل منظور نمودن انواع ذخاير) درميان شركت­ها و در طول يك دوره بلندمدت، نشانه­اي از وجود محافظه­كاري است، نرخ انباشتگي اقلام تعهدي منفي شاخصي از تغيير درميزان محافظه­كاري درطول زمان است(گیولی و هاین، 2000).
2-2-2-6-3- معيارهاي رابطه سود و بازده سهام
قيمت­هاي بازار سهام تغييرات ارزش دارايي را در زماني كه آن تغييرات رخ داده­اند، نشان می­ دهند، صرف نظر از اینکه تغييرات فوق شامل زيان­ها يا سودهايي در ارزش دارايي باشند. لذا بازده سهام همواره به هنگام هستند. با توجه به پيش­بيني محافظه­كاري، مبناي شناسايي زيان­هاي حسابداري بسيار به هنگام­تر ازسودها است، بدين ترتيب انتظار بر اين است كه زيان­هاي حسابداري بيشتر از سودهاي حسابداري با بازده­هاي سهام تقارن زماني^[65]داشته باشند(واتز، 2003). باسو(1997) با بهره گرفتن از اين مباني معياري را تحت عنوان “عدم تقارن زماني^[66]” براي محافظه­كاري معرفي مي كند.
عدم تقارن زماني سود، براساس رابطه سود-بازده سهام به عنوان يكي از معيارهاي محافظه­كاري شناخته شده است. باسو (1997) محافظه­كاري را در نتيجه انعكاس سريع تر اخبار بد به اخبارخوب^[67]در سود تفسير می­ کند. اين تفسير، بيانگر تفاوت سيستماتيك بين اخبار خوب و بد از دو جنبه پايداري و به هنگامي در سود است. باسو براي اندازه­گيري اخبار، از بازده­هاي سهام استفاده كرد و با بهره گرفتن از رگرسيون سود و بازده سهام، دريافت كه پاسخ سود نسبت به اخبار بد^[68] (بازده منفي سهام) به­هنگام تر از پاسخ سود نسبت به اخبار خوب (بازده مثبت سهام) است. او همچنين در بررسي­هاي خود نشان داد كه پايداري تغييرات منفي سود، كمتر از تغييرات مثبت آن است. بدين صورت او معياري را براي اندازه­گيري محافظه­كاري معرفي كرد، كه ديدگاه سود و زياني داشته و آن را عدم تقارن زماني سود^[69] ناميد. باسو براي توجيه اين معيار سود و زياني خود به بولتن تحقيقات حسابداري شماره(2)^[70]، انجمن حسابداران رسمي آمريكا(1939)^[71] استناد كرد، در اين بولتن اشاره شده بود كه محافظه­كاري در صورت سود و زيان از اهميت بيشتري نسبت به محافظه­كاري در ترازنامه برخوردار است.
تسريع در شناسايي زيان­ها در مقايسه با به تعويق انداختن شناسايي سود، مطابق با اصطلاح محافظه­كاري است. باسو (1997) پيش­بيني كرده بود كه رابطه سود–بازده جاري، نسبتاً قويتر از رابطه جريان نقدي–بازده جاري، به ازاي اخبار بد در مقايسه با اخبار خوب است. بنابراين جريان­هاي نقدي جاري، هم به ازاي اخبار بد و هم اخبار خوب، رابطه ضعيف­تري با بازده­هاي جاري دارند و اين درحالي است كه به احتمال بيشتر، اقلام تعهدي در شناسايي اخباربد جاري و انعكاس آنها در سود جاري نقش دارند.
2-2-2-7- روش­ها و مدل­هاي استفاده شده براي اندازه­گيري محافظه­کاري
به­تازگي پژوهش­هايي در خصوص کمّی کردن ويژگي­هاي کيفي و سنجش تأثير آنها بر تصميم­هاي استفاده کنندگان صورت­هاي مالي انجام شده­است. محافظه­کاري نيز از اين قاعده مستثني نيست. پس از واتز (1993)، باسو (1997) پيش­گام انجام تحقيقات در مورد محافظه­کاري در دهه اخير بوده و اولين پژوهش مطرح در اين مورد را به انجام رسانده که حاصل آن، ارائه­ مدلي براي بررسي ميزان محافظه­کاري اعمال شده در تهيه صورت هاي مالي بوده است. مدلي که او به کار برد، داراي دو متغير اصلي است. اين متغيرها عبارتند از سود حسابداري و بازده سهام. در پژوهش­های حسابداري با رويکرد بازار سرمايه، استفاده­ فراواني از اين متغيرها مي­شود و اغلب، بازده متغير وابسته و سود حسابداري، متغير مستقل است. با اين حال، باسو (1997) رويه خاص خود را به­کار برده و سود حسابداري را متغير وابسته قلمداد کرده است. ديگان(2006)^[72] اشاره مي­کند که در برخي پژوهش­ها با رويکرد بازار سرمايه، اين رويه معمول است.
سود، برآوردي است که حسابداري از تغيير ثروت سهامداران طي سال مالي به عمل مي­آورد. در حالي که بازده، برآوردي است که بازار از ميزان تغيير ثروت سهامداران طي سالي مالي به دست مي­دهد. از اين منظر، هرچند سود و بازده، هر دو معياري براي سنجش يک موضوع مشابه، يعني ميزان تغيير در ثروت سهامداران هستند، اما تفاوت­هايي نيز بين آنها وجود دارد. يک تفاوت مهم، نحوه برخورد آنها با آثار رويدادهايي است که دامنه­ تأثير آنها دوره­هاي آينده را نيز در بر مي­گيرد (گريگوريو و اسکرات، 2007)^[73]. همان­طور که در فرضيه بازار کارا مطرح مي­شود، قيمت و بازده سهام منعکس کننده تمام اخبار و اطلاعات موجود است. به بيان ديگر، بازده سهام منعکس­کننده هم اخبار خوب و هم اخبار ناخوشايند مي­باشد. تمام اخبار و اطلاعات موجود بدون اين که تفاوتي بين آنها وجود داشته باشد، در بازده سهام منعکس مي­شوند. اين در حالي است که در محاسبه و گزارش سود حسابداري، درجات بالاتري از قابليت اتکا براي شناسايي سودها و اخبار خوشايند، در برابر زيان­ها و اخبار ناخوشايند لازم است(باسو، 1997). تفاوتي که بين سود و بازده از لحاظ انعکاس آثار رويدادهاي مختلف به شرح پيش­گفته وجود دارد، زمينه­ مناسبي را براي سنجش محافظه­کاري فراهم مي­آورد. زيان­ها و اخبار ناخوشايند، هم در سود و هم در بازده دوره­ جاري منعکس مي­شوند، در حالي­که برخي افزايش­ها در ارزش دارايي­ها و برخي درآمدها بدون انعکاس در سود حسابداري، فقط در بازده منعکس مي­شوند. سود حسابداري، شناسايي اين درآمدها يا افزايش­ها را به دوره­هاي آينده موکول مي­کند، در حالي که بازده سهام آثار آنها را در دوره­ جاري لحاظ مي­دارد. براي مثال، اگر يک واحد تجاري پروژه­اي را با ارزش فعلي خالص مثبت آغاز نمايد، قيمت و بازده سهام واحد تجاري به سبب اجراي اين پروژه افزايش خواهد يافت، زيرا بازار مطلع شده که ارزش واحد تجاري افزايش يافته است. اما سود حسابداري، هيچ­گاه ارزش فعلي خالص مثبت اين دوره را منعکس نمي­سازد (مهرانی و محمدآباد، 1388).
در مدل باسو (1997)، محافظه­کاري به معناي شناسايي و انعکاس سريع­تر اخبار ناخوشايند (کاهش ارزش دارايي­ها) نسبت به اخبار خوشايند (افزايش ارزش دارايي­ها و درآمدها) مي­باشد. او بازده سهام را به عنوان شاخصي براي تعيين نوع اخبار موجود پيرامون واحد تجاري به کار برد، زيرا بازده سهام، اطلاعاتي را که بازار دريافت کرده، منعکس مي­سازد و اين اطلاعات نه تنها از محل سود حسابداري، بلکه از منابع مختلفي تأمين مي­شود.
با توجه به توضيحات فوق، مي­توان انتظار داشت که بين سود حسابداري و بازده­هاي منفي در قياس با بازده هاي مثبت، ارتباط قوي­تري وجود داشته باشد. زيرا سود حسابداري هم­زمان با بازده­هاي منفي، اخبار ناخوشايند را منعکس مي­سازد، ولي برخلاف بازده­هاي مثبت، شناسايي و انعکاس اخبار خوشايند را تا حدي به دوره­هاي آينده موکول مي­کند. باسو (1997) براي آزمون اين فرضيه، مدل ذيل را به کار برد:
(2-2) E = سود قبل از اقلام غيرمترقبه
P = ارزش بازار سرمايه در ابتداي دوره
R = بازده سالانه سهام
D = اگر بازده سالانه منفي باشد، مقدار آن برابر يک و در غير اين صورت، صفر منظور مي­شود
اگر مقدار صفر براي آن منظور شود، رابطه (2-2) معادل خواهد بود با: