در صورتی که مادر زنده نباشد ویا اینکه قدرت انفاق نداشته باشد بر عهده اجداد وجدات مادر وجدات پدری است.
در صورتی که اجداد وجدات مزبورازنظر درجه خویشاوندی مساوی باشند نفقه را بطور مساوی باید پرداخت نمایند.
پرداخت مخارج نگهداری، در صورتی که کودک خود دارای مالی باشد، فرضا کسی مالی را به کودک بخشیده یا به وی ارثی رسیده باشد، بر عهده خود کودک است زیرا ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی مقرر می دارد: “کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسیله معیشت خود را فراهم سازد.” بنابراین طفلی که پدرش فوت کرده و به او ارثی رسیده است و یا کودکی که مادرش خانه ای به او بخشیده است و این خانه در اجاره بوده و هر ماهه مبلغی مال الاجاره به حساب شخصی کودک واریز می شود، این کودک دیگر فاقد مال محسوب نمی گردد و هزینه نگاهداری مستقیما ازاموالش پرداخت خواهد شد. یاد آوری می شود که اگر پدر طفل فوت کرده باشد، در صورتی جد و یا اجداد پدری ملزم به انفاق طفل هستند که از پدر مالی به ارث به کودک نرسیده باشد.

در هر صورت در مواردی که پرداخت نفقه اولاد بر پدر یا جد پدری یا مادر یا جد مادری وامثال آن ها واجب می شود، اگر از پرداخت نفقه خود داری کنند، به موجب ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی قابل تعقیب کیفری هستند و در صورت اثبات جرم به تحمل حبس از سه ماه و یک روز تا ۵ماه حبس به تشخیص قاضی محکوم می شوند.
ب : نفقۀ مادر
نفقه مادر وپدر نیز طبق اصل «الاقرب فالاقرب» به عهده اولاد و اولاد اولاد می باشد. هرگاه شخصی در خطّ عمودی صعودی و هم در خط عمودی نزولی، اقارب قرار گرفته باشد که از حیث لزوم انفاق مساوی باشند، اقارب مزبور باید نفقه را به حصه مساوی بپردازند. «بنابراین اگر کسی که مستحّق نفقه است هم پدر و مادر و هم اولاد بلافصل، داشته باشد که امکان پرداخت نفقه را دارند، مخارج را باید پدر و اولاد او به نحو مساوی بپردازند. ولی مادر وظیفه ای در پرداخت نفقه نخواهد داشت، ولی اگر شخص مستحق نفقه، مادر و اولاد داشته باشد که هر دو قادر به انفاق باشند هر دو به نحو مساوی وظیفه انفاق به او را خواهند داشت.^[۱۴۷]
درخصوص نفقه والدین باید دانست که نفقه پدرومادربراولادآنها واجب است،خواه فرزند پسرباشدخواه دختر و خواه هم پسر و هم دختر. که البته دروجوب انفاق واجب است والدین فقیرباشند وفرزندان توان پرداخت نفقۀ آنها راداشته باشند که دراین صورت اگرهمه فرزندان غنی باشند،نفقه والدین به نحومشترک ومساوی بین آنها تقسیم می شودواگر تنها یک نفرغنی باشد،پرداخت نفقه به عهده اوست،امّااگر یکی ازفرزندان یاشخص متبرعّی نفقه والدین را پرداخت قهراًوجوب پرداخت نفقه ازدیگران ساقط است،حال اگر فرزندان آنها تمکّن پرداخت نفقه را ندارند یا فوت کرده اند یا در دسترس نیستند و یا به هر دلیل نمی پردازند ، نفقه آنها به عهده اولاد اولاد آنهاست،حال اگر کسی مادرش وفرزندش وجود داشته باشند،وتمکّن مالی هم داشته باشند واوفقیرباشد،نفقه مشترکاًبه عهده مادروفرزنداوخواهدبود. وکلاًملاک درقرابت،الاقرب فالاقرب براساس طبقات ارث خواهد بود،حال اگرهریکی ازکسانی که وظیفه درپرداخت نفقه به والدین دارند،ازاین تکلیف خوداری کنند،براساس مادّه۶۴۲قانون مجازات اسلامی قابل تعقیب کیفری ومجازات مربوطه هستند.