افرادی که سابقه ترومای اخیر داشته‌اند؛ افرادی که تحت اعمال جراحی یا وسیله گذاری قرار می‌گیرند؛ افرادی که به جادوگری و شعبده‌بازی علاقمندند، سوء مصرف الکل یا مواد مخدر دارند، و یا در فعالیت‌های مجرمانه شرکت می‌کنند؛ قربانیان تجاوز بدنی یا حمله‌های تروریستی؛ و در نهایت کارکنان نظامی (۲).
در ناحیه سر و گردن، اجسام خارجی اغلب به علت وقایع مختلف نظیر تصادفات ترافیکی ، انفجارها،زخم‌های ناشی از شلیک گلوله و یا در اثر مداخلات درمانی در ناحیه ماگزیلوفاسیال ایجادمی‌گردند، و مسئول ۸/۳ % از یافته‌های آسیب شناختی در این ناحیه هستند (۳).
بسته به نوع تروما ، ترکیب و نوع جسم خارجی و مکان آنمی‌تواند متنوع باشد، برای مثال از تکه‌های چوب در کره چشم گرفته تا مواد قالب‌گیری در سینوس ماگزیلا یا تکه‌هایی از دندان در چشم (۴, ۵). در دندان‌پزشکی و در استخوان‌های فک، اجسام خارجی اغلب تکه‌هایی از آمالگام یا وسایل اندودونتیک هستند. اجسام شایع معمول در بافت نرم سر و گردن، شامل باریکه‌های چوب، قطعات شیشه، اجسام فلزی وذرات سنگ وشن هستند(۶).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عوارض جسم خارجی در بدن عبارتند از: درد، ناراحتی، تورم و تندرنس؛ ایجاد سلولیت و آبسه؛ مهاجرت جسم خارجی به مناطق دوردست و آسیب بالقوه عروقی یا عصبی ناشی از آن (۲). عفونت، التهاب و درد از مشکلات بالقوه بعد از اثر جسم خارجی می‌باشند.واکنش‌های التهابی و تشکیل گرانولوم می‌تواند ترمیم زخم را معیوب سازد. به علاوه، جسم خارجی می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند آبسه‌های اینتراکرانیال گردد. برای جلوگیری از ایجاد عوارض، باید در زمان مناسب جسم خارجی را تشخیص داده و آن را خارج کرد (۶, ۷).
اجسام خارجی سطحی به طور معمول به آسانی قابل برداشتن هستند، اما اجسام خارجی نفوذی به سختی برداشته می‌شوند.تعیین این که آیا جسم خارجی نزدیک ساختارهای زنده و حیاتی هست یا نه، و میزان خطر عمل جراحی برداشتن جسم خارجی برای بیمار، ضروری است (۸).
تشخیص و تعیین مکان جسم خارجی بر اساس شرح‌حال بیمار، معاینه بالینی و تصویربرداری صورت می‌گیرد(۳) . اشیای فلزی به جز آلومینیوم رادیواپاک هستند. همچنین، استخوان اکثر حیوانات و همه اجسام خارجی شیشه‌ای در رادیوگرافی اپاک هستند. اغلب جسم‌های خارجی پلاستیکی و چوبی (مثل تیغ کاکتوس و باریکه‌های چوب) و استخوان اکثر ماهی‌ها در رادیوگرافی،رادیواپاک نیستند (۲).
روش‌های تصویربرداری مختلفی مانند رادیوگرافی‌های ساده (دو بعدی(، توموگرافی کامپیوتری(CT) ، تصویربرداری تشدید مغناطیسی(MRI) و سونوگرافی برای یافتن اجسام خارجی به‌کار رفته‌اند(۶).
روش‌های متداول تصویربرداری از جسم خارجی عبارتند از: رادیوگرافی معمولی^[۱] و دیجیتال^[۲]، توموگرافی کامپیوتری^[۳]، تصویربرداری تشدید مغناطیسی^[۴]، اولتراسونوگرافی^[۵] و توموگرافی کامپیوتری با پرتودهنده مخروطی^[۶].
رادیوگرافی
در سال ۱۸۹۵ ویلیام رونتگن، پروفسور فیزیک تجربی در آلمان، اشعه x را به هنگام کار بر روی تشعشعات جریان الکتریکی در خلأ کشف کرد. وی پس از چند هفته آزمایش بر روی آن، گزارشی را به جامعه پزشکی محلی در آلمان ارائه داد و به شایستگی اولین جایزه نوبل را در سال ۱۹۰۱ دریافت کرد. این تکنیک و تجهیزات آن، در طول سالیان پیشرفت کرده است. در حال حاضر، تسهیلات رادیوگرافی حتی در کوچک‌ترینبیمارستان‌ها و واحدهای اورژانس که در مراقبت‌های سلامت نقش دارند، یافت می‌شود(۹).
تصویربرداری از اجسام خارجی به اصول فیزیکی سیستم تصویربرداری و مشخصات جسم خارجی بستگی دارد. این دو باید به گونه‌ای سازگار باشند که جسم خارجی مورد اندازه‌گیری قرار گرفته و در تصویر ایجاد سیگنال نماید. یک جسم خارجی که رادیو-اپاک نباشد، در تصویربرداری بر پایه اشعه x سیگنال ایجاد نمی‌کند. بنابراین، ترکیب جسم خارجی تعیین می‌کند که در تصویر قابل‌مشاهده خواهد شد، و اینکه اندازه آن می‌تواند بر روی شدت و ابعاد آن در تصویربرداری تأثیر بگذارد. از این روست که جسم خارجی در یک تکنیک با موفقیت کشف می‌شود، ولی در تصویربرداری دیگر از آن چشم‌ پوشی می‌گردد(۱۰-۱۲).
رادیو گرافی‌های ساده معمولاً به عنوان یک روش تصویربرداری ارجح برای یافتن اجسام خارجی می‌باشند.این رادیوگرافی‌ها می‌توانند موقعیت جسم خارجی را نشان دهند و رادیولوژیست را در مشخص کردن این که جسم در موقعیت بحرانی هست یا نه، کمک کنند.اگرچه این روش به طور مکرر استفاده می‌گردد، اما روش‌های تصویربرداری اضافی برای تعیین دقیق موقعیت شیء خارجی شاید مورد نیاز باشد (۶). یکی از محدودیت‌های رادیوگرافی معمولی، این است که این تکنیک برای تصویربرداری از اجسام خارجی با اپاسیته پایین و افتراق آن‌ها از بافت نرم اطراف مناسب نیست (۷).
در دندان‌پزشکی به طور معمول از نماهای پانورامیک^[۷]، لترال سفالومتریک^[۸]، سفالومتریک خلفی-قدامی^[۹] وSMV^[10] در رادیوگرافی‌ها استفاده می‌گردد.
توموگرافی کامپیوتری
در سال ۱۹۷۲، Godfrey Hounsfield اختراع خود که یک تکنیک تصویربرداری انقلابی به نام computerized axial transverse scanning بود را اعلام کرد. با این تکنیک او قادر بود به وسیله یک دسته پرتوی اشعه x کولیمیت شده باریک و در حال حرکت، یک تصویر مقطعی آگزیال از سر تهیه نماید. تصاویر حاصله از این تکنیک، شباهتی به تصاویر دیگر تهیه‌شده از اشعه x ندارد. ادعا می‌شود که این روش، ۱۰۰ بار حساس تر از سیستم‌های معمولی اشعه x می‌باشد و تفاوت‌های بین بافت‌های نرم مختلف را که با تکنیک‌های تصویربرداری اشعه x قابل ‌مشاهده نبوده‌اند را آشکار می‌سازد. از سال ۱۹۷۲ نام‌های زیادی برای CT در نظر گرفته شد که هر کدام از آن‌ها به حداقل یک جنبه از این تکنیک اشاره می‌کند، اما به طور رایج به نام توموگرافی کامپیوتری و به طور اختصاری CT نامیده می‌شود(۱۳).
در CT، اطلاعات حجمی تصویر با بهره گرفتن از پرتو دهندهx به شکل پروانه‌ای^[۱۱] و ردیاب‌های نواری^[۱۲] شکل به دست می‌آید. منبع اشعه x و ردیاب آن، حول بدن بیمار به صورت تکرارشونده می­چرخند. طول آگزیال ناحیه اسکن شده به میزان پیشرفت بیمار به درون دستگاه بستگی دارد. (۷)
CT توانایی نمایش سه بعدی و مقاطع عرضی بدون اعوجاج را دارد. CT مزایای متعددی در مقایسه با فیلم رادیوگرافی معمولی دارد. اول این که در آن روی هم قرارگیری تصاویر ساختمان‌های خارج از ناحیه مورد نظر اتفاق نمی­افتد. دوم این که به علت کنتراست رزولوشن بالای ذاتی CT، تفاوت بین بافت‌هایی که اختلاف دانسیته کمتر از ۱ درصد دارند، قابل تشخیص است، در صورتی که این میزان در مورد فیلم رادیوگرافی معمولی ۱۰ درصد می‌باشد. سوم این که اطلاعات حاصل از یک تصویربرداری CT، که توسط اسکن‌های متعدد و یا یک اسکن حلقوی به دست آمده را می‌توان در مقاطع آگزیال، کرونال و ساژیتال (بسته به نیاز تشخیصی) مشاهده نمود. مطالعات نشان می‌دهد که ارزیابی ارتفاع استخوان آلوئول در تصاویر CT دقیق بوده، با این وجود CT دارای دوز اشعه و قیمت بالاست، و نیاز به فضای زیادی دارد که آن را در حیطه کار دندان‌پزشکی غیر کاربردی ساخته است (۱۴).
توموگرافی کامپیوتری، یک روش استاندارد برای تصویربرداری و مشخص کردن محل اجسام خارجی می ‌باشد. زیرا، شکل و اندازه جسم به طور صحیح بازسازی می‌شود. همچنین، محل دقیق جسم خارجی را در داخل بدن بیمار مشخص می‌کند، که در خارج کردن جسم به روش جراحی کمک ‌کننده می‌باشد. با این وجود، آرتیفکت های فلزی به عنوان منبع مهمی از خطاهای حین شناسایی اجسام خارجی با تصویربرداری CT می‌باشد(۶).
تصویربرداری تشدید مغناطیسی
برخلاف تکنیک‌های قبلی که از اشعه x در ثبت اطلاعات استفاده می‌کردند، در MRI تابش غیر یونیزان حاصل از باند رادیو­فرکانس طیف الکترومغناطیس به کار می رود. MRI، مزایای متعددی نسبت به سایر روش‌های تشخیصی دارد. اول این که بهترین رزولوشن را در بافت‌های با کنتراست ذاتی پایین فراهم می‌آورد. دوم این که در MRI اشعه یونیزان نداریم، سوم، به واسطه کنترل الکترونیکی ناحیه مورد تابش، امکان تهیه تصاویر چندوجهی بدون نیاز به جابجایی بیمار فراهم می‌گردد. معایب MRI شامل: زمان تصویربرداری نسبتاً طولانی و وجود پتانسیل خطر در صورت قرارگیری مواد فرومغناطیس در مجاورت آهنربا می‌باشد و به همین دلیل امکان انجام MRI در بیماران دارای اجسام خارجی فلزی ایمپلنت شده و یا وسایل درمانی فلزی (مانند ضربان ساز های قلبی و برخی کلیپس‌های آنوریسم مغزی) وجود ندارد. بالأخره اینکه برخی بیماران هنگام قرارگیری داخل دستگاه MRI دچار تنگناهراسی (ترس از قرارگیری در فضای بسته) می‌شوند(۱۵).
اگر ترکیب یک جسم خارجی به طور اولیه نامشخص باشد ، نمی­ توان از MRI به عنوان اولین ابزار تشخیصی استفاده کرد؛ زیرا آرتیفکت های مربوط به ترکیب اجسام مانع تشخیص آشکار آهن، شیشه، گرافیت و پلاستیک می‌شود(۶). همچنین MRI می‌تواند منجر به جابجایی اجسام فرومغناطیس شده و سبب آسیب به بافت اطراف گردد (۷).
اولتراسونوگرافی
در اولتراسونوگرافی، پرتوی اولتراسونیک (صوت با دامنه ۱ تا ۲۰ مگاهرتز) با بافت‌های دارای مقاومت‌های صوتی متفاوت تداخل می‌کند، یا از آن‌ها عبور می کند و یا به علت عوامل جذب، انعکاس، انکسار و انتشار، تقلیل می‌یابد. امواج صوتی که به طرف تراگذار منعکس می‌شوند، تغییری را در ضخامت بلور پیزوالکتریک ایجاد می‌کنند و بدین ترتیب یک نشانک الکتریکی تولید می‌گردد که پس از تقویت و پردازش به صورت یک تصویر بر روی نمایشگر به نمایش در می‌آید. برخلاف تصویربرداری با اشعه x که تصویر توسط انتقال اشعه ایجاد می‌شود، پرتوهای (صوتی) انعکاس یافته باعث تولید تصویر در سونوگرافی می‌گردند. هر بافت به واسطه مقاومت صوتی خود، دارای یک الگوی انعکاس داخلی مخصوص است (۱۳).
اولتراسوند، بیمار را در معرض هیچ‌گونه تابش رادیویی قرار نمی­دهد، امکان تصویربرداری آنی را فراهم می‌سازد و می‌توان آن را در کنار تخت بیمار انجام داد. این روش برای نمایش اجسام خارجی رادیولوسنت نتایج قابل قبولی داشته است (۱۶). هرچند ارتباط تشخیصی اولتراسونوگرافی به مشخصات تکنیکی آن بستگی دارد، مانند طول امواج صوتی (فرکانس) که توسط تراگذار تولید می‌گردد و عمق ناحیه تحت ارزیابی از بافت را تعیین می‌کند(۱۷).
اولتراسونوگرافی می‌تواند برای پیدا کردن محل اجسام خارجی مفید باشد، با این وجود این روش نمی­ تواند برای اجسامی که در عمق قرار گرفته‌اند و یا در داخل حفرات پر از هوا قرار گرفته‌اند، مناسب باشد(۶).
توموگرافی کامپیوتری با پرتودهنده ی مخروطی
سیستم‌های توموگرافی کامپیوتری با پرتودهنده ی مخروطی (CBCT) به منظور توموگرافی کامپیوتری به ویژه در ناحیه فکی ـ صورتی (Maxillofacial) توسعه‌یافته‌اند(۱۸, ۱۹). طراحی اولین سیستم‌هایCBCT به حدود ۳ دهه گذشته مربوط می‌شود(۲۰)، ولیکن اولین مقالات و مطالعات تحقیقی در این زمینه به حدود سال‌های ۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹ برمی‌گردد(۲۱). سپس در مدت کوتاهی چندین سیستم تجاری CBCT به بازار مصرف عرضه گردید(۲۲-۲۵).
CBCT از یک پرتودهنده ی x به شکل مستطیل یا گرد که بر روی یک حسگر دوبعدی اشعه x تمرکز یافته استفاده می‌کند، تا بدین ترتیب با یک چرخش ۳۶۰ درجه‌ای حول سر بیمار، اسکن تهیه شود. در طول انجام اسکن، ۳۶۰ اکسپوز (به ازای هر درجه چرخش، یک اکسپوز) انجام می‌شود تا از این طریق اطلاعات دیجیتال خام به منظور بازسازی ناحیه اکسپوز شده توسط الگوریتم رایانه فراهم شود (۱۳).
به تجهیزات مورد استفاده، زمان تصویرگیری در CBCT بین ۱۰ الی ۷۰ ثانیه متغیر بوده و دوز تابشی بیماران در حدود ۱۵-۳ برابر کمتر از سیستم‌هایCT معمولی می‌باشد که این دوز قابل مقایسه با دوز دریافتی بیماران در ۳ الی ۴ پرتونگاری پانورامیک است (۲۶). ابداع این سیستمها، مشکل دوز بالای بیماران را تا حد زیادی برطرف نموده و امکان تصویربرداری حجمی^[۱۳] از ناحیه فکی ـ صورتی را فراهم کرده است. بدلیل اینکه تصویربرداری حجمی در یک بار چرخش ۳۶۰ درجه ای تیوب فراهم می گردد، لذا دوز تابشی رسیده به بیماران در مقایسه با تکنیکهای سی تی اسکن معمول بسیار کمتر است(۱۸, ۱۹, ۲۷).
در CBCT یک پرتودهنده اشعه x مخروطی شکل و یک ردیاب ۲-بعدی فقط یک بار پیرامون بیمار می چرخند و بدن بیمار جابجا نمی‌شود. از این رو، بعد تصویر در جهت آگزیال بر اساس ژئومتری پرتودهنده مخروطی و ردیاب تعیین می‌گردد. دستگاه های CBCT با اندازه اسکن، تفکیک پذیری و وضعیت قرارگیری بیمار متفاوت معرفی گردیده اند (۲۸, ۲۹). برخی از آن‌ها، حجم بازسازی^[۱۴] کوچکتری دارند، ولی کیفیت تصویر بالایی ارائه می دهند، که می‌تواند برای مثال آن‌ها را برای تصویربرداری با تفکیک پذیری بالای یک دندان مفید سازد (۳۰, ۳۱). دستگاه های دیگر با قدرت تفکیک پذیری کمتر ولی حجم بازسازی بزرگتر برای استفاده در طرح ریزی ایمپلنت، ارزیابی TMJ، ارزیابی شکستگی های کرانیوفاسیال و یا در ارتودنتیک برای ارزیابی رشد و تکامل به کار رود (۳۲-۳۴).
مزیت های CBCT
CBCT برای تصویربرداری از ناحیه فک و صورت بسیار مناسب است. این روش، تصاویری با وضوح بالا از ساختمآن‌ها بسیار متراکم ارائه می‌دهد و برای ارزیابی استخوان بسیار مفید است (۲۴, ۳۵). اگرچه محدودیت‌هایی در استفاده از این فناوری برای بافت نرم وجود دارد، تلاش هایی برای تکامل تکنیک ها و الگوریتم های نرم افزاری صورت می پذیرد تا نسبت سیگنال به نویز را بهبود داده و کنتراست را افزایش دهد (۳۴).
استفاده از فناوری CBCT در کار بالینی به عنوان روش تصویربرداری در ناحیه فک و صورت، نسبت به استفاده از CT دارای مزایای بالقوه ای است، که عبارتند از:
محدود بودن پرتودهنده اشعه x: کاهش اندازه ناحیه تحت اشعه به وسیله کولیماسیون پرتودهنده اشعه x به محل مورد نظر، دوز رادیاسیون را کاهش می‌دهد. بسیاری از واحدهای CBCT می‌توانند برای اسکن نواحی کوچک در جهت امور تشخیصی سازگار گردند. بقیه قادرند در صورت نیاز کل مجموعه فک و صورت را اسکن کنند (۳۴).
دقت تصویر: مجموعه داده های حجمی یک بلوک سه بعدی از ساختارهای مکعبی شکل کوچکتر به نام ووکسل^[۱۵] را شکل می دهند. هر ووکسل بیانگر درجه خاصی از جذب اشعه x است. اندازه این ووکسل ها، رزولوشن تصویر را تعیین می‌کنند. در CT معمولی، ووکسل ها آنیزوتروپیک هستند (یعنی مکعب های مستطیلی که طولانی ترین بعد ووکسل ضخامت برش آگزیال بوده و به وسیله درجه برش و طبق تابع حرکت گانتری تعیین می‌گردد). هرچند سطوح ووکسل های CTمی‌تواند به کوچکی mm²625/0 باشند، عمق آن‌ها چیزی در حدود ۱ تا ۲ میلی متر است. تمام واحدهایCBCT، رزولوشن ووکسل ایزوتروپیک فراهم می آورند (یکسان در سه بعد). این سبب می‌شود که رزولوشن تا حد زیر میلی متر ایجاد گردد (که غالباً از CT با بیشترین درجه برش نیز کوچکتر است). محدوده رزولوشن CBCT از ۴/۰ میلی متر تا ۱۲۵/۰ میلی متر (Accuitomo) تغییر می‌کند(۳۴).
زمان کوتاه اسکن: چون CBCT تمام تصاویر پایه را در یک چرخش می گیرد، زمان اسکن بسیار کوتاه است (۱۰ تا ۷۰ ثانیه)، که با دستگاه های MDCT چرخشی پزشکی قابل مقایسه است. اگرچه زمان اسکن کوتاه تر معمولاً به معنی تصاویر پایه کمتر جهت بازسازی حجمی است، ولی آرتیفکت ناشی از حرکت بیمار کاهش می‌یابد(۳۴).
کاهش دوز: گزارشات منتشر شده، بیانگر آنند که دوز مؤثر رادیاسیون (به صورت میانگین در محدوده ۹/۳۶ تا ۳/۵۰ میکروسیورت [Sv]) نسبت به دستگاه های معمولی CT با پرتودهنده پروانه‌ای به طور قابل ملاحظه ای تا ۹۸% کاهش یافته است (۳۶).در نتیجه دوز مؤثر تقریباً با بررسی دندان‌ها با فیلم های رادیوگرافی یا ۴ تا ۱۵ بار رادیوگرافی پانورامیک برابر خواهد بود (۳۷, ۳۸). جدول ۱-۱، میزان دوز مؤثر در رادیو گرافی‌های رایج در دندان‌پزشکی و CBCT را نشان می‌دهد(۳۹, ۴۰).

جدول ۱‑۱٫ دوز مؤثر تقریبیرادیو گرافی‌های رایج در دندان‌پزشکی و CBCT.

تکنیک تصویربرداری
دوز مؤثر
رادیوگرافی معمولی

متوسط

۱۰

۵۰

۲۵۰

حداکثر تعداد کارکنان

–

۷

۴۰

حداکثر بازگشت سرمایه(میلیون یورو)

–

۵

۲۷

حداکثر ترازنامه(میلیون یورو)

بر اساس تعریف وزارت صنایع و معادن و وزارت جهاد کشاورزی بنگاهای کوچک و متوسط واحدهای صنعتی (روستایی) و خدماتی هستند که که کمتر از ۵۰ نفر پرسنل دارند (شقاقی و شفیعی، ۸۴). وزارت تعاون نیز برحسب مورد تعریف وزارت صنایع و معادن و مرکز آمار ایران را در مورد این صنایع به کار می برد. مرکز آمار ایران، مطابق کتاب آمار سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹) کسب و کارها را به ۴ گروه طبقه بندی کرده است: کسب و کارهای ۹-۱ کارگر، ۴۹-۱۰ کارگر، ۹۹-۵۰ کارگر، بیش از ۱۰۰ کارگر. بانک مرکزی ایران نیز کسب و کارهای زیر ۱۰۰ نفر را به عنوان بنگاههای کوچک و متوسط تلقی می نماید (شقاقی و شفیعی، ۸۴).
گذشته از تفاوتی که در تعاریف فوق مشاهده می‌شود، ویژگیهای اساسی دیگری نیز مطرح است که صنایع کوچک و متوسط را از سایر صنایع تفکیک می‌کند. این ویژگیها به شرح زیر می‌باشد:
معمولاً مدیریت سازمان‌های کوچک، توسط یک نفر انجام می‌گیرد که غالباً مالک همان واحد است. بنابراین در سازمان‌های کوچک، مدیریت حرفه‌ای و تخصصی، چندان اعمال نمی‌شود(شقاقی و شفیعی، ۸۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

صاحبان تاثیر قوی در فرآیندهای تصمیم گیری دارند (فتحیان و ابراهیمی، ۸۴).
بین مدیر و کارکنان تماس مستقیم و مستمر وجود دارد(شقاقی و شفیعی، ۸۴).
در مقابل تغییرات بازار انعطاف پذیر ترند (ناصحی فر، سعادت و عباسی، ۸۹).
تمایل شدیدی به استقلال نشان می دهند (فتحیان و ابراهیمی، ۸۴).
معمولاً دسترسی کمتری به منابع سرمایه‌ای وسیع از طریق بانکها و سازمان‌های مالی دارند(شقاقی و شفیعی، ۸۴).
دارای محصولات و خدمات محدودی هستند(فتحیان و ابراهیمی، ۸۴).
سرمایه اولیه این بنگاهها محدود است(ناصحی فر، سعادت و عباسی، ۸۹).
کارایی سرمایه در این بنگاهها بالاست(ناصحی فر، سعادت و عباسی، ۸۹).
در بازاری که کالا یا خدمات خود را ارائه می‌کنند، نقش هدایت‌کننده و تعیین کننده ندارند(شقاقی و شفیعی، ۸۴).
ارتباطات تجاری و معاملاتی لازم برای تامین مواد اولیه و سایر منابع و تکنولوژی مورد نیاز، بیشتر از طریق سازمان‌های محلی و بومی انجام می‌شود(شقاقی و شفیعی، ۸۴).
تمایل زیادی برای پذیرش خطر ندارند (فتحیان و ابراهیمی، ۸۴).
ساختار منعطف و جریان اطلاعاتی بالایی دارند (ناصحی فر، سعادت و عباسی، ۸۹).
در این تحقیق از تعریف سازمان صنایع کوچک استفاده شده است که بدین شرح است:
۹-۱ نفر کارگر (بنگاههای خرد)
۴۹-۱۰ نفر کارگر ( بنگاههای کوچک)
۱۴۹-۵۰ نفر کارگر (بنگاههای متوسط)
۲-۳-۵- تجمیع بنگاههای کوچک و متوسط
تجمیع بنگاههای کوچک و متوسط می تواند به شکلهای مختلف، از همزیستی ساده در یک شهرک صنعتی تا شکلهای پیشرفته تر تجمعات سازمان یافته، مانند پارک های علمی و خوشه های صنعتی باشد. در ساده ترین و ایستا ترین شکل که در شهرک های صنعتی یافت می شود، تجمیع می تواند کارایی عملیاتی را از طریق سهیم شدن در هزینه های پشتیبانی و زیرساختی که مسائل بااهمیتی در اقتصادهای در حال توسعه می باشند، ارتقاء دهد. همچنین تا حدی میتواند از طریق ارتقاء یادگیری اجتماعی به عنوان منبعی برای بهره وری و نوآوری تلقی شود (شقاقی و شفیعی، ۸۴).
۲-۳-۵-۱- شهرک های صنعتی

مسلما همه سازمانها معتقدندکه پرداخت به افراد باید براساس عملکرد صورت گیرد.حال اگر معمای برای سنجش عملکرد موجود نباشد چگونه می توان درباره میزان پرداختی به افراد تصمیم گیری کرد؟ارزیابی عملکرد سازوکاری رادراختیار مامی گذارد که براساس آن مطمئن شویم افرادی که بهتر کارمی کنند پرداختی بیشتری خواهند داشت.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مربیگری وانگیزه بخشی:
ازمدیران انتظار می روندتااعضای تیم خودرارهبری نمایند ودر آنها انگیره ایجاد کنند.ارزیابی عملکرد حوزه هایی راکه نیاز به رهبری است مشخص ومدیران راتشویق می کنند تا نقش فعالانه تری دررهبری ایفاکنند.
تقویت برنامه ریزی نیروی انسانی :
سازمانهایی که به خوبی اداره می شود مرتباً بررسی می کنند که آیا افرادمستعد مورد نیازخودرابرای آینده دراختیارقراردارند یاخیر.سازمانهابایدبدانند که بهترین افرادچه کسانی هستند ودرکدام قسمت قراردارند.آنها باید بدانندکه کدام واحدبهترین وکدام واحد ضعیف ترین افراد رادارد.ارزیابی عملکردو ابزاری رادراختیار سازمانها قرارمی دهد که سازمانها مطمئن شوند نیروی فکری موردنیاز خودرا برای آینده دراختیار خواهند داشت.
تعیین نیازهای آموزشی وتوسعه افراد
اگردرفرایند ارزیابی عملکرد تمهیداتی اندیشه شده باشد که برنامه های توسعه،طراحی وبه بحث گذاشته شودافرادمیتواننددرباره مهارتهاوشایستگیهایی تصمیم گیری کنند که باداشتن آنها بیشتر میتوانند به سازمان کمک کنند.بنابراین بخت انها برای ارتقا افزایش خواهد یافت واحتمال اخراج آنها کاهش می یابد.
تعیین نیازهای اموزشی وتوسعه سازمان:
کدام یک برای سازمان بهتر است؟فرستادن مدیران یا متخصصان سازمان به دوره آموزشی خدمات مشتری یا دوره آموزشی تصمیم گیری موثر. بابررسی نتایج ارزیابی عملکرد می توان درباره نوع آموزشهای مورد نیاز سازمان تصمیم گیری کرد.
بررسی تصمیمات اتخاذ شده درزمینه استخدام:
آیا سازمان بهترین افرادرا به خدمت گرفته است یاافراد بی کفایت راگلچین کرده است.فقط زمانی سازمان می تواندمطمئن شود که افرادخوبی را استخدام کرده است که عملکرد این افراد تازه وارد ارزیابی شوند.
تامین پشتوانه قانونی برای تصمیمات مربوط به کارکنان پرسنلی:
بسیاری ازتصمیمات پرسنلی ماننداخراج،ارتقاندادن،انتقال به واحد دیگرچه بسا تحت پیگردهای قانونی قرارگیرد.اگریکی ازاین موارد رخ دهد ،سازمان باید بتوانداثبات کندکه بهترتصمیم اوبراساس نژاد،معلولیت یا جنبه های حمایتی نبوده است.اگرسوابق ارزیابی عملکردرادرست داشته باشیم می توانیم درصورت بروز چنین مسائلی از تصمیمات خود دفاع کنیم.
بهبودعملکرد کل سازمان:
این موردمهم ترین دلیل داشتن یک سیستم ارزیابی عملکرد می باشد.فرایند ارزیابی عملکرد این امکان رابه سازمان می دهد تاانتظار خود را از عملکرد به اطلاع همه اعضای تیم برساند.همچنین این امکان رامی دهد تانحوه انجام وظایف هریک از افراد رابه دقت بررسی کند.وقتی یک فرد بداند که ازاوچه انتظاری دارند وچگونه می تواند به انتظارات پاسخ دهدعملکرد کلی سازمان نیز بهبود می یابد.
۲-۵- مدیریت عملکرد
در دهه‌ های اخیر به جای استعمال اصطلاح ارزیابی عملکرد، اصطلاح مدیریت عملکرد به کار گرفته می‌شود و این تغییر، منجر به توجه نظام‌مند، همه جانبه و فرایندی برای ارزیابی عملکرد می‌شود. در بسیاری از موارد، مدیریت عملکرد اشاره به عملکرد سازمان دارد. در مواردی هم مفاهیم برنامه‌ریزی برای آینده، تعیین ماموریت، طراحی استراتژی و تعیین اهداف را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین این اصطلاح مفهوم سنجش میزان دستیابی به اهداف بیان شده را شامل می‌شود. در بهترین حالت، مدیریت عملکرد به افراد یا تیمهای کوچک دلالت می‌کند. این اصطلاح برنامه‌ریزی برای شخص یا گروه را دربرمی‌گیرد. این برنامه‌ها به عنوان بخشی از برنامه کلان سازمانی می‌باشند. در مدیریت عملکرد توسعه افراد یا گروه ها مورد توجه قرار می‌گیرد. مدیریت عملکرد شامل مراحل ذیل است:برنامه‌ریزی عملکرد، پرورش، سرپرستی کارکنان، بازنگری عملکرد و انجام فعالیتهای اصلاحی و تطبیقی دو جانبه از طریق بازخور دوجانبه.
۲-۶-عوامل و ویژگیهای موثر بر اثربخشی سیستم‌های ارزیابی عملکرد:
۲-۶-۱- عوامل موثر بر اثربخشی نظام ارزیابی عملکرد:
براساس نتایج مطالعات مختلف (ابیلی، ۱۳۸۱) عوامل اثربخشی نظام ارزیابی عملکرد عبارتند از:
وجود “طرح نظام اثربخش ارزیابی عملکردی” ای که شامل: هدف به روشنی تعریف شده، ارزشمند و قابل فهم برای ارزیابی عملکرد، و درونداد گسترده کارکنان و سرپرستان بر نحوه ارزیابی باشد.
تعریف دقیق عملیات ارزیابی اثربخش عملکرد مدیریتی، مشتمل بر: برنامه‌ریزی عملکرد و بازبینی مستمر عملکرد و ارائه بازخورد به کارکنان درباره این که چگونه عملکرد خود را بهبود بخشند.
وجود حمایت اثربخش نظام ارزیابی عملکردی، که سرپرستان را برای اعمال کردن رفتارهای ارزیابی اثربخش، به منظور تضمین رضایت و رسیدگی به شکایات نظام ارزیابی تشویق می‌کند.
پذیرش کارکنان از نظام ارزیابی عملکرد سازمان و تمایل آنان نسبت به انجام آن
تعهد سرپرستان و کارکنان برای اعمال مناسب نظام ارزیابی عملکرد سازمان
توافق کارکنان و سرپرستان بر تعریف عملکرد مطلوب و نحوه تفسیر اطلاعات ارزیابی عملکرد
بررسی مداوم و نظام‌مند خود نظام ارزیابی عملکرد
۲-۶-۲- ویژگیهای نظام های اثربخش ارزیابی عملکرد:
با اشاره به عوامل کلیدی اثربخشی نظام‌های ارزیابی عملکرد ، برخی از خصیصه‌های نظام‌های اثربخش ارزیابی عملکرد عبارتند از:
تلاش برای دقت بیشتر در تعریف و اندازه‌گیری ابعاد عملکرد تا جایی که امکان پذیر است.
۱-۱- تعریف عملکرد با تمرکز بر پیامدهای ارزیابی شده.
۲-۱- پیش‌بینی‌های پیامد بر حسب فراوانی و تکرار رفتار مربوط.
۳-۱- تعریف ابعاد عملکرد بوسیله ترکیب کارها با جنبه‌های مختلف ارزش (نظیر: کیفیت، کمیت، مناسبت و بجا بودن).
اتصال ابعاد عملکرد به برآوردن نیازهای مشتریان داخلی و خارجی
ترکیب کردن و بهم پیوستن اندازه‌گیری محدودیت‌های موقعیتی
۱-۳- تمرکز توجه روی محدودیت‌های ملاحظه شده در خصوص عملکرد
وجود اعتماد متقابل کافی بین سرپرستان و زیردستان.
اندازه‌گیری و هدایت عملکرد کارکنان بطور کلی و ملموس .
وجود نوعی تناسب بین فرهنگ سازمان و خط مشی‌های ارزشیابی آن .
سرپرستان نسبت به تشریح نظام ارزیابی به کارکنان علاقه‌مندند و نحوه اجرای آن را با آنان در میان می‌گذارند.
ارزیابی عملکرد رشد حرفه‌ای را تشویق و انتقال فرهنگ آنرا تسهیل می‌کند.
کارکنان فرصت لازم برای اظهارنظر درباره مسایل و بحث در اهداف و برنامه‌ها را دارند.
کارکنان بازخورد کافی و مداومی را از منابع مختلف دریافت می‌کنند تا آگاهی لازم از موقعیت خود در ارتباط با عملکرد مورد انتظار را حاصل کنند.
خود ارزیابی بخشی از فرایند بازخورد رسمی است.
افزایش پرداخت‌ها هم بر مبنای عملکرد فردی و هم براساس عملکرد گروهی انجام می‌گیرد.
۲-۷- معیارهای ارزیابی عملکرد:
استانداردها و معیارهای مربوط به یک نظام مطلوب ارزیابی عملکرد مبنای مناسبی را برای اتخاذ تصمیمات لازم جهت تدوین یک نظام ارزیابی فراهم می نماید. اساسی ترین انتخاب در این زمینه این است که چه نوع عملکردی باید مورد ارزیابی قرار گیرد. در این رابطه اطلاعات مربوط به عملکرد را می توان به سه دسته اساسی تقسیم کرد.

۴

نداشتن روحیه تحمل مخاطره و تعارض

۰٫۱۹

جدول ‏(۵ ـ ۶) درجه اهمیت شاخص های عوامل رفتاری

رتبه

عنوان شاخص

درجه اهمیت

۱

کمبود تجربه مدیران و نبودن نظام شایسته سالاری مناسب در انتصابات مدیران و کارکنان

۰٫۲۳

۲

عدم برنامه ریزی و کنترل

۰٫۲۲

۳

عدم وجود اجبار و الزام به استفاده از اطلاعات حسابداری مدیریت

۰٫۲۱

۴

عدم گرایش به روحیه همبستگی گروهی

۰٫۱۹

۵

عدم توجه به ایجاد سیستم‌‌های انگیزش رفتاری، تشویق، تنبیه

۰٫۱۷

۵ ـ ۲ ـ ۶ پاسخ به سؤال اصلی تحقیق
با توجه به سؤالات فرعی تحقیق و پاسخ های مطرح شده، سؤال اصلی تحقیق به شرح زیر عنوان شده است:
موانع بکارگیری اطلاعات حسابداری کافی بر تصمیم گیری از دیدگاه مدیران بانک تجارت کدامند ؟ اولویت بندی و درجه اهمیت عوامل چگونه است؟
نتیجه ی اجرای تحقیق این گونه بوده است: از آن جا که جامعه و نمونه ی آماری بر هم منطبق و در نتیجه آمار استنباطی موضوعیت نداشته است، بخش اول سؤال یعنی موانع بکارگیری اطلاعات حسابداری کافی بر تصمیم گیری از دیدگاه مدیران بانک تجارت استان چهارمحال و بختیاری و شاخص های مربوط به هر یک از آن ها با بهره گرفتن از مبانی نظری، ادبیات و جدول جمع بندی سوابق تحقیق، تعریف شده و در این راستا موانع در قالب سه دسته موانع فنی (مربوط به مدیران و کارکنان) موانع فرهنگی و موانع رفتاری، مشخص و شاخص های هر یک از آن ها نیز مطابق توضیحات سؤالات فرعی اول تا سوم تحقیق تشریح گردید.
به منظور بررسی بخش دوم سؤال با بهره گرفتن از روش تحلیل فرایند سلسله مراتبی فازی (FAHP)، درجه اهمیت و رتبه هر یک از آن ها مشخص گردید که بر این اساس اهمیت عوامل فنی از عوامل فرهنگی و رفتاری بیشتر و عوامل فرهنگی نیز در مقایسه با عوامل رفتاری از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است. نتایج روش مذکور نشان داده است عوامل فنی با وزن ۰٫۴۴ در اولویت اول، عوامل فرهنگی با وزن ۳/۰ در اولویت دوم و عوامل رفتاری با وزن ۲۶/۰ در اولویت سوم تأثیرگذاری بر عدم بکارگیری اطلاعات حسابداری کافی بر تصمیم گیری قرار داشته اند. با همین روش، شاخص های هر یک از عوامل نیز مشخص و مطابق جداول ‏(۵ ـ ۴) ، ‏(۵ ـ ۵) و ‏(۵ ـ ۶) ارائه شده است.
۵ ـ ۳ مقایسه با نتایج تحقیقات مشابه
آقای دکتر قدرت‌اله طالب‌نیا و هما رستمی به بررسی عوامل مؤثر بر عدم استفاده مدیران در تصمیم‌گیری از اطلاعات حسابداری مدیریت در شرکت‌های مجموعه تحقیقات مهندسی جهاد پرداخته اند. از نظر آن ها نبود شاخص‌های فنی برای مدیران و کارکنان، نبود شاخص‌های رفتاری و نبود شاخص‌های فرهنگی را از جمله عوامل تأثیر‌گذار بر عدم استفاده مدیران از اطلاعات حسابداری مدیریت بوده و چنین نتیجه گیری نموده اند که شاخص‌های رفتاری بیش از شاخص‌های فرهنگی و شاخص‌های فرهنگی بیشتر از شاخص‌های فنی در عدم استفاده مدیران از اطلاعات حسابداری تأثیر‌گذار بوده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

عمده ترین دلایل تفاوت تحقیق حاضر با پژوهش انجام شده در روش استنتاج و گردآوری داده ها بوده است به طوری که در آن فرضیات تحقیق به وسیله آزمون‌های T و کای دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و همچنین به منظور رتبه بندی فرضیات از تحلیل واریانس فریدمن و جهت اولویت بندی شاخص‌ها از آزمون ویلکاکسون استفاده شده بود.
۵ ـ ۴ نتیجه گیری
۵ ـ ۴ ـ ۱ نتایج مربوط به متغیرهای جمعیت شناختی

مبحث اوّل: جرایم سایبری و ویژگی آن
امروزه نقش اصلی اینترنت را می توان در انقلاب اطلاعات در عصر صنعت و تکنولوژی و نیازهای جامعه بشری به اینگونه پیشرفت ها و تأثیرات آن بر زندگی انسان ها دانست.
«از جمله مزایای اینترنت می توان به قابلیت های تراکم اطلاعات و فرآیندها، قابلیت دستیابی به سیستم های کامپیوتری، اینترنت و تجارت الکترونیک، اینترنت گنجینه اطلاعاتی و تبادل فرهنگ ها را نام برد.» (باستانی ۱۳۹۰، ۴۱)
درکنار مزایایی که اینترنت به عنوان یک شبکه بین المللی دارد باید، معایب و مشکلاتی را که بوجود آورده است برشمرد. برهمین اساس می توان، بوجود آمدن زمینۀ مناسب برای ارتکاب جرایم مرتبط با کامپیوتر را نام برد. مانند جرایم اینترنتی، جرایم سایبری،جرایم مالتی مدیا(چند رسانه ای).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

«جرایم اینترنتی می تواند نقض حق مالکیت معنوی، نقض حق اختراع، ربودن اسرار تجاری و غیره باشد. این جرایم، همچنین شامل حمله عمدی به رایانه ها به منظور مختل کردن آن ها و یا کپی از اطلاعات طبقه بندی شده می شود. تحلیل گران هزینه جرایم اینترنتی رابرای صنعت جهانی بیش از هزارمیلیارد دلار در موارد نقض مالکیت فکری واز دست دادن اطلاعات تخمین زده اند. بیشترمجرمان اینترنتی ازمجازات فرارمی کنند. این فعالیت پر سود و اغلب بودن مجازات، در واقع تهدیدی برای امنیت ملی به شمار می آید. » (خلیلی پور و نورعلی وند ، ۱۷۳)
امروزه با تحول و پیشرفت در زمینه ارتباطات واطلاعات بسیاری از جرایم سنتی نیز به جرایمی تبدیل شده اند که توسط رایانه ودر محیطی غیرفیزیکی به وقوع می پیوندند.وجرایم سایبری نامیده می شوند.
برخلاف جرایم کلاسیک که درآن زمان ومکان وقوع جرم مشهود می باشند. در جرایم سایبری زمان ومکان وقوع جرم به آسانی قابل شناسایی نمی باشد وهمین امر سبب شده است که هکرهابه وسیله رایانه ها وابزارهای الکترونیک به راحتی بازیرپاگذاشتن حریم شخصی افراد اطلاعات شخصی قربانیان را موردهدف انواع مختلفی از جرایم سایبری قراردهند.
جرایم سایبری را می توان یکی از جرایمی دانست که به سرعت رو به رشد است و تعداد مرتکبین اینگونه جرایم در حال افزایش می باشد. همانطور که انسان ها در زندگی خود بدنبال پیشرفت علمی در رشته های مختلف می باشند در زمینـۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز هر روز بر تعداد استفاده کنندگان از اینترنت نیز افزوده می شود و بر سطح علمی خود در زمینۀ نحوۀ استفاده ازاین فن آوری جدید ارتباطات می افزایند. هرچه وابستگی انسان ها به استفاده از رایانه بیشتر شود، به همان میزان بر جرایم مرتبط با رایانه نیز افزوده خواهد شد. ازآنجا که جرم سایبری یک مسئله اجتماعی، عاری از خشونت هایی است که ممکن است در جرایم سنتی وجود داشته باشد، و دارای ماهیت اقتصادی است، به تعریف و شناخت جرایم سایبری و جرایمی که می تواند به نحوی با آن مرتبط باشد خواهیم پرداخت.سپس ویژگی های اینگونه جرایم را بیان می نماییم.
گفتار اول:تعریف جرم سایبری
واژه سایبر ریشه یونانی دارد که در لغت به معنای «هنر حکومت کردن» و در فرهنگ لغت به معنای «کامپیوتر»است. (wikipedia cybercrime) اگر چه کلمات بیشماری وجود دارد که ریشه سایبر دارد ولی بیشترین کلمه ای که با این واژه در ارتباط است واژه جرایم سایبری می باشد.
«امروزه در کنار کاربردهای فراوانی که برای اینترنت وجود دارد می توان یک کاربرد اساسی آنرا نام برد و آن بوجود آمدن یک دنیای مجازی در کنار دنیای واقعی است که جرایم مختلفی نیز دراین جهان بوقوع می پیوندد، جرایم سایبری نسل سوم جرایم رایانه ای هستند که جرایم سایبری نامیده می شود.چنانچه کنوانسیون اروپایی جرایم رایانه ای را به عنوان یکی از زیر مجموعه های جرایم سایبری آورده است. » (جاویدنیا۱۳۸۸،۱۲۸)
جرم سایبری را می توان از نوع جرایم سنتی دانست که با دانش پیشرفته و با بهره گرفتن از کامپیوتر به وقوع می پیوندد و بر خلاف جرایم سنتی که مجرم باید در محل وقوع جرم حضور داشته باشد و جرم دریک دنیای واقعی رخ می دهد، نیاز به حضور شخص در محل وقوع جرم نمی باشد و جرم دریک دنیای مجازی اتفاق می افتد و به راحتی توسط مأموران دستگیر نخواهند شد و به دور از چشم قانون و پلیس مرتکب اینگونه جرایم می شوند، پلیس نیز در زمینه تعقیب و کشف اینگونه جرایم نیاز به آشنایی با رایانه است.
«درحالی که جرم سایبری به جرم قابل ارتکاب در محیط مجازی اینترنت و مخابرات گفته می شود و از جرم اینترنتی عام تر است و علاوه بر اینکه شامل جرایم مخابراتی می شود، می تواند به جرایم علیه نرم افزارهای یک رایانه که به صورت مجازی در سامانه رایانه ای قرار دارد نیز تسری داده شود و به همین دلیل در مقررات کشورها و اسناد بین المللی به ویژه کنوانسیون جرایم قابل ارتکاب در محیط سایبر مصوب سپتامبر ۲۰۰۱ بوداپست از عنوام«جرم سایبری» استفاده شده و به دلیل رواج روز افزون، کشورهایی مانند استرالیا نیز این عنوان را در قوانین کیفری خود وارد کرده اند»(پاکزاد ۱۳۹۰، ۱۱۰)
طبیعت جرایم سایبری و نیز سوء استفاده هایی که در دنیای مجازی بوجود می آید هیچگاه در دنیای حقیقی دیده نشده است امنیت ناکافی در محیط فرصت مناسبی در اختیار افراد شرور قرار داده است که براحتی بتوانند درفرصت کوتاهی دست به ارتکاب جرایم مختلف بزنند.
ازجمله موارد نگران کننده فضای سایبر سرعت انتشار اطلاعات می باشد مثلاً در لحظه کوتاهی قسمتی از اطلاعات که می تواند بطور بالقوه مورد سوء استفاده قرار گیرد کشف می شود، در فضای سایبر برای جستجو و یافتن اینگونه جرایم مشکلات پیچیده تر می شود.
گفتار دوّم:جرم سایبری و جرایم مرتبط با آن
اینترنت از اتصال چندین رایانه به یکدیگر بوجود آمده است. این عرصه را وسایل بشری نظیر تلفن ،تلگراف ، خطوط سیمی و ماهواره به یکدیگر متصل کرده است و همین امر سبب تحول دنیای کامپیوتر و ارتباطات شده است .
امروزه بر اثر اینگونه تحولات شگرف در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بسیاری از جرایم سنتی به جرایم مدرن تبدیل شده است که در فضای سایبر و به وسیله رایانه انجام می شود و جرایم سایبری نامیده می شود.در کنار اینگونه کاربرد اینترنت باید با قابلیت های دیگر اینترنت در زمینه تجارت الکترونیک ،پست الکترونیک ،تبادل اطلاعات و غیره نیز اشاره داشت.
همین ویژگی اینترنت سبب بوجودآمدن جرایم مختلفی در زمینه های گوناگون آن شده است. ازجمله جرایم تجارت الکترونیک،جرایم مالتی مدیا، جرایم اینترنتی وغیره.
«مفهوم تجارت الکترونیک به معنای پردازش عملیات های تجاری دو یا چند طرف تجاری از طریق کامپیوترهای شبکه بندی شده (بطور مستقیم متصل به هم یا متصل به اینترنت ) است. به عبارت دیگر، تجارت الکترونیک تمام مراحلی را که در یک چرخه تجاری اجرا می شود شامل تبلیغات، تکمیل صورتحساب، پشتیبانی و خدمات مشتریان، در بر می گیرد» (باستانی ۱۳۹۰، ۴۲)
پس جرایم تجارت الکترونیک را می توان جرایمی نامید که در بستر مبادلات تجاری و مالی انجام می گیرد و بوسیلۀ وسایل ارتباطی غیر از رایانه مانند تلفن ، تلگراف وغیره نیز به وقوع می پیوندد. در حقیقت فناوری اطلاعات تنها در رایانه خلاصه نمی شود. تجهیزات تأمین کننده ارتباط از راه دور مانند مخابرات، ماهواره و غیره نقش عظیمی در گسترش قابلیت‌های فناوری اطلاعات دارند؛ چنانچه مهمترین مظهر فناوری اطلاعات که اینترنت است بدون استفاده از تجهیزات ارتباطی، مخابراتی، قابلیت استفاده نخواهد داشت.
بدیهی است که این تجهیزات جدید نیز مانند رایانه مورد سوء استفاده مجرمان واقع می شوند، بنابراین در بهینه فناوری اطلاعات، وقوع جرم لزوماً به معنای وقوع جرم مرتبط با رایانه (جرم رایانه ای نیست). پس برخی محققان به دنبال عبارتی که همه ی جرایم مرتبط با فناوری اطلاعات را پوشش دهد، تعبیر«جرایم فناوری اطلاعات»یا «جرایم فناوری برتر »را برگزیده اند. »( خرم آبادی ۱۳۸۴، ۵۵)
بنابراین باید گفت با ورود این پدیده در ابتدای دهه ۹۰ میلادی یک تحول اساسی ایجاد شد و به پدیده ای فوق رایانه، تعبیر شد. زیرا از تلفیق رایانه و مخابرات و ماهواره و امکانات ضبط، صدا و تصویر وغیره این جرایم ایجاد شده بودند و لذا هر چند رایانه نقش مهمی دراین بین ایفا می کند، اما دیگر به عنوان تنها عامل مؤثر دراین فضا محسوب نمی شود. پس نه تنها جرایم سایبری بلکه جرایمی که توسط رایانه به وقوع می پیوندد و در بالا به آن اشاره شد را می توان زیر مجموعه جرایم سایبری نامید و آن ها نیز می توانند به عنوان تهدیدی برای امنیت محسوب شوند.
گفتار سوم :ویژگی های جرایم سایبری
شناخت ویژگی های جرایم سایبری راهی آسان و مطمئن جهت شناخت ماهیت اینگونه جرایم می باشد و می تواند کمک مؤثری برای مقابله با مشکلات ناشی ازاین جرایم باشد. دراین محیط کاربران می توانند به هرگونه خدمات اطلاعاتی الکترونیکی دستیابی پیدا کنند، بدون در نظر گرفتن اینکه این اطلاعات و خدمات در کدام نقطه دنیا واقع شده است. محیط سایبر زمینه فعالیت های اقتصادی مهم و ابزار ضروری برای انجام کلیه معاملات تجاری در سطح بین المللی و فراملی بدون دخالت مستقیم بشر را فراهم آورده است.
با توجه به گستردگی جرایم اینترنتی، در فضای سایبر و مجازی اینترنت همانند فضای واقعی جهان خارجی انواع جرایم و جنایات مانند کلاهبرداری،تخریب و اختلال در داده ها ،جعل،جاسوسی وغیره اتفاق می افتد که این جرایم ویژگی های خاص خود را دارد. پس می توان گفت که تقریباً تمامی جرایمی که درجهان فیزیکی رخ می دهد، در جهان مجازی نیز به وقوع می پیوندد ولی وجه تمایز اینگونه جرایم در سرعت و سهولت ارتکاب اینگونه جرایم می باشد.یعنی به دلیل امکانات و فناوری های پیشرفته و تکنولوژی های ارتباطی جرایم سایبری به آسانی رخ می دهد. از دیگر ویژگی های جرایمی که در محیط سایبر رخ می دهد به بقایای آثار مجرمانه اشاره داشت.
در جرایم سایبری برخلاف جرایم سنتی و کلاسیک می باشد. درجرایم کلاسیک مجرم به صورت آنی مرتکب جرم شده یعنی جرمی را در لحظه ای مرتکب می شود ولی آثار و بقایای آن به صورت مستمروجود دارد .بلکه فضای سایبر بدلیل ویژگی خاص خودیعنی فنی بودن و خودکار بودن امکان باقی ماندن جرم برای تقریباً مدت زمان طولانی وجود دارد.
«از جمله چالشهای پی چوبی فعالیت های مجرمانه در حوزه محاسبات، گستره تحصیل کلیه ادله است. ازجمله عواملی که درایجاد چالش ها نقش دارند عبارتند از:
نخست اینکه ماهیت توزیعی شبکه ها موجب توزیع صحنه های جرم شده مشکلات عملی و صلاحیتی را بوجود آورده است. به عنوان مثال در اکثر موارد امکان جمع آوری ادله از رایانه ای واقع در مکآن های مختلف فراهم نیست، بلکه پیچیدگی اینکار فقط در جرایم مهم قابل اجرا می باشد.
دوم داده های دیجیتال به راحتی قابل حذف و یا تغییرند، لازم است هرچه سریعتر جمع آوری و نگهداری شود .
سومین عامل که دراین فرایند نقش ایفا می کند حوزه گسترده تخصصی فنی است که در زمان مواجه شبکه ها به افعال مجرمانه به آن نیاز می شود. »( زندی ۱۳۸۹، ۶۰)
جرایم سایبری به عنوان نسل سوم از جرایم را شامل می شود که تلاشهایی در جهت شناسایی اینگونه جرایم و ویژگی های خاص آن در سطح بین المللی صورت گرفته است که در نتیجه موجب تدوین قوانین مخصوص دراین رابطه شده است . (شیرزاد ۱۳۸۸، ۱۰۹)
مبحث دوّم: سیر تاریخی جرایم سایبری
درسالهای اخیربا توجه به روند رو به رشد میزان استفاده از اینترنت توسط کاربران در مقایسه با میزان استفاده کنندگان از دیگر وسایل ارتباط جمعی می توان به افزایش خاص میزان جرایم سایبری اشاره داشت.
ازآنجا که جرایم سایبری نسل سوم از جرایم را شامل می شود، تاریخچه ورود این جرایم در ایران دیر هنگام تر از کشورهای دیگر می باشد. علیرغم اینکه بیش از دو دهه از ورود اینگونه جرایم در ایران نمی گذرد ولی این جرایم روند رو به رشدی را داشته است و هر روز بر تعداد مرتکبین اینگونه جرایم افزوده می شود، بطوریکه در این میان هیچ منطقه ای با سرعت منطقه خاورمیانه در افزایش استفاده از اینترنت و هیچ کشوری درون منطقه خاورمیانه، به اندازه ایران این پیشرفت را نداشته است. ( عزتی ۱۳۸۷، ۵۴)
در این مبحث به بررسی تاریخچه ورود جرایم سایبری در نظام بین الملل و در حقوق جزای ایران می پردازیم.
گفتار اوّل: سیر تاریخی جرایم سایبری در نظام بین الملل
رایانه نخستین بار حدود سال ۱۹۶۰ به شکل تجاری وارد بازار جهانی شد. ( زندی ۱۳۸۹، ۴۶) یعنی بیش از ۵۰ سال پیش این وسیله وارد دنیای ارتباطات گردید و نقش مهمی را در تعامل و تجارت اطلاعات ایفا نمود و سبب بوجود آمدن جرایم سایبری گردید ولی بعداز گسترش رایانه و افزایش تعداد استفاده کنندگان ازاینترنت برجرایم سایبری افزوده شد. «و قضیه آقای الدوین رویس، به عنوان اولین جرم سایبری ثبت شده است. آقای الدوین رویس، حسابداریک شرکت توزیع کننده میوه و صیفی جات بود که به زعم او، شرکت حقوقش را پایمال می کرد. وی با انجام تغییراتی در برنامه رایانه ای شرکت، توانست با توجه به نوسانات قیمت محصولات در بازار به صورت ادواری، مبالغی را از صورتحسابهای فروش کسر کند و چکهایی را به حساب شرکتهای ساختگی خود واریزکند. ایشان ظرف مدت شش سال بالغ بریک میلیون دلار برداشت کرد، اما چون مکانیسمی را برای توقف عملکرد و اصلاح مجدد سیستم نیافت به ناچار خود را به مراجع قضایی معرفی و به جرم خود اعتراف نمود. در دادگاه آقای رویس به ده سال زندان محکوم گردید» (معاونت کشف جرایم رایانه ای ۱۳۷۹ ، ۸۶)
از آن زمان تا امروزه جرایم سایبری با سه نسل مواجه شده است که نسل اول اینگونه از جرایم تا اواخر دهه ۸۰ ظهور داشت در این زمان موضوع جرایم رایانه ای ( computercrim ) مصداق داشت، در این نسل تأکید بر رایانه است و وصفهای مجرمانه کم است. نسل دوم که به تدریج از اواخر دهه ۸۰ وتا اوایل دهه ۹۰ ظهور پیدا کرد. در این نسل به جرایمی که علیه داده ها
( crimes Again data ) و اطلاعات بود پرداخته شده است و در اینگونه جرایم بر واسط، یعنی رایانه تأکید شده است.
از اواسط دهه ۹۰ با گسترش وسایل ارتباطاتی در سطح بین المللی نسل سوم جرایم رایانه ای، با عنوان جرایم سایبر در دنیای مجازی شکل گرفت که به اینگونه از جرایم شکل تازه‌ای داد وتمامی مباحث حقوق کیفری اطلاعاتی را در زمینه حقوق جزای ماهوی و حقوق جزای بین الملل و آیین دادرسی دچار تغییرات مهمی نموده است. در نسل سوم بر واسط رایانه ای تأکید نشده است یعنی مهم نیست جرم از چه طریقی مثل رایانه، مخابرات وغیره واقع شده باشدبلکه در بستر شاهراه های الکترونیکی ارتباطی و اطلاعاتی واقع شده باشد.
«به این ترتیب جرایم اینترنتی را می توان مکمل جرایم کامپیوتری دانست، بخصوص اینکه جرایم نسل سوم کامپیوتری که به جرایم در محیط سایبرمعروف است، غالباً از طریق این شبکه جهانی به وقوع می پیوندد.
در فرانسه اولین جرم سایبری در سال ۱۸۲۰ به وقوع پیوست. اگر به این نکته توجه کنیم در می یابیم که تاریخ مربوط به اولین جرم سایبری چندان هم دورنیست. در سال ۱۸۲۰ «جوسف ماری جکوارد» یک کارخانه دارمنسوجات در فرانسه، دستگاه پارچه بافی اختراع کرد که امکان تکرار یک سری فعالیت ها برای تولید تاروپود پارچه را فراهم می کرد. کارگران این کارخانه احساس ناراحتی کرده و امنیت شغلی خود رادر خطر دیدند. لذا با انجام خرابکاری سعی در عدم استفاده از این تکنولوژی برآمدند و این اولین جرم سایبری ثبت شده در فرانسه به شمار می رود. »(عزتی ۱۳۸۷ ، ۵۴)
در سال ۱۹۶۰ میلادی اولین موارد از جرایم سایبری در مجلات علمی و مطبوعاتی منعکس شد که شامل مواردی مانند سوء استفاده غیر قانونی، جاسوسی کامپیوتری و خرابکاری کامپیوتر بود.
از اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی نیز مطالعات تجربی در مورد جرم سایبری آغاز شد که در این دهه تعداد محدودی از جرایم سایبری در این مطالعات مطرح شده بود این در حالی بود که در آن زمان جرایم بسیاری صورت گرفته بود که شناسایی و یا گزارش نشده بود.
دهه ۱۹۸۰ میلادی، مفهوم فکری و علمی بزهکاری رایانه ای تغییراتی یافت و مفهوم فناوری اطلاعات از تعامل قلمرو اطلاعات و رایانه به دست آمده بود زیرا با گسترش موارد سرقت داده ها و اطلاعات رایانه ای در زمینه ارتباطات، اتخاذ تدابیر مناسب جهت پیشگیری از بزهکاری اطلاعاتی و رایانه ای در این زمینه ضروری دانسته شد.
«در کانادا، دهه ۱۹۷۰ به عنوان اولین سال بروز این موارد نامیده شده بود، ولی از نظر قضایی سال ۱۹۸۰ را به عنوان اولین زیر بنای جرایم سایبری محسوب کرده اند.
در کشورآلمان نیز با توجه به اینکه مشخص نیست اولین جرم سایبری در این کشور چه زمانی اتفاق افتاده است ولی کشور آلمان در زمینه جرایم سایبری یکی از پرسابقه ترین کشورها در مقایسه با کشورهای دیگر است.
کشوربرزیل نیز در سال ۱۹۸۸ و چین در سال ۱۹۸۶ شاهد وقوع اولین جرایم سایبری بودند. »
(شیرزاد ۱۳۸۸ ، ۴۰)
صرف نظراز شناخت نخستین جرم سایبری در سطح دنیا باید بدانیم که ارتکاب جرایم سایبری در سطح بین الملل نیز به سهولت و آسانی جرایم سایبری در سطح داخلی می باشد ولی ارتکاب جرایم کلاسیک مانند قاچاق انسان ، اقدامات تروریستی، هواپیما ربایی، با دشواری هایی همراه است به همین دلیل باید از دیدگاه بین المللی توجه خاصی، به این جرایم شود از بین کشورهای آسیایی، ژاپن توجه بیشتری به اینگونه جرایم داشته است و تحقیقات وسیعی در زمینه اینگونه جرایم انجام داده است. در سطح بین الملل مبارزه جدی با اینگونه جرایم فراتر از مقابله با یک جرم دریک کشور خاص است و برخورد مناسب با آن نیاز به هماهنگی و همکاری بین المللی دارد.
گفتار دوم: سیر تاریخی جرایم سایبری در حقوق جزای ایران
«از آنجا که رایانه از سال ۱۳۴۰ وارد ایران شد و تا قبل از پیوستن ایران به شبکه جهانی اینترنت و فناوری اطلاعات یعنی تا دهه ۱۳۷۰ تعداد کاربران رایانه و اینترنت افزایش چندانی نیافته بود به همین دلیل در ایران جرایم رایانه ای سابقه زیادی ندارد و از عمر ورود جرایم رایانه ای در ایران بیش از دو دهه نمی گذرد. »( باستانی ۱۳۹۰ ، ۲۰ )
شرکت نفت و بانک ملی در سال ۱۳۴۱، دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۳ شروع به کار با رایانه نمودند. از سال ۱۳۵۷ به بعد کمیسیون انفورماتیک تشکیل گردیده بود.
امروزه باتوجه به فعالیت ها و تلاش های ارگآن های متولی فناوری ارتباطات و استفاده از رایانه، میزان استفاده کنندگان از اینترنت در سالهای اخیر رشد تصاعدی داشته است. استفاده از رایانه و اینترنت به عنوان شبکه های اطلاع رسانی توسط مؤسسات، ادارات، مراکز پژوهشی، بانک ها و سایر مراکز خدماتی دولتی و خصوصی افزایش پیداکرده است. همین امر از سال ۱۳۷۰ سبب گردید که کسانی با ایجاد وب سایت ها و وبلاگ ها به انتشار مطالب خود در زمینه های مختلف سیاسی ، علمی،مذهبی،اقتصادی و غیره بنمایند. همزمان با افزایش میزان کاربران برتعداد مرتکبین جرایم سایبری نیز افزوده گردید.
«کپی برداری غیر مجاز از نرم افزار به عنوان اولین جرم سایبری در ایران ثبت گردید و بعد در شورای عالی انفورماتیک توسط مراجع قضایی مطرح شد و در شعبه ۶۵ دادگاه کیفری ۲ تهران در تاریخ ۳ / ۴ / ۱۳۷۲ منتهی به صدور حکم محکومیت کیفری گردید. »( خرم آبادی۱۳۸۴، ۴۷)
به موجب این دادنامه، که در خصوص شکایت یک شرکت نرم افزاری علیه مسؤلین شرکت دیگر مبنی برکپی برداری و فروش غیر مجاز نرم افزار رایانه ای بود که پس از احراز وقوع بزه متهم را به تحمل مجازات محکوم و حکم به جلوگیری از عرضه نرم افزارهایی که به طور غیر مجاز تکثیر شده بود کردند.