از آنجا که انرژی کرنشی هر المان، به عنوان خروجی نرم افزار المان محدود در اختیار کاربر قرار داده می­ شود، بنابراین با انتخاب روش انرژی کرنشی، نیاز به محاسبه حساسیت المان­ها به طور مجزا نداریم و این امر مزیتی بسیار مهم به شمار می­رود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۶ تعیین توپولوژی سلول پایه
به منظور تعیین توپولوژی سلول پایه از روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته–مرگ نرم، استفاده می­کنیم. مطابق این روش، همزمان با اضافه کردن المان­ها در نواحی بحرانی، می­توانیم با حذف المانها­ی زاید یا پوچ در نواحی غیر­بحرانی به طرح بهینه دست یابیم. در این روش به­منظور حذف مشکلاتی نظیر شطرنجی شدن و یا وابستگی پاسخ ها به اندازه مش، که عمدتا در مسایل بهینه سازی توپولوژی وجود دارد راهکاری ارائه شده است. بدین نحو که با بهره گرفتن از فاکتور وزن خطی، که وابسته به فاصله المانها از یکدیگر است، حساسیت بهبود یافته­ای برای المان­ها مطابق رابطه (۳-۴)، به­دست می ­آید. همچنین به­منظور همگرایی پاسخ­ها مطابق رابطه (۳-۵) از متوسط حساسیت بهبود یافته و حساسیت مرحله قبلی استفاده می­کنیم. معیار پوچی را نیز با توجه به حجم سلول پایه و مطابق رابطه (۳-۶) محاسبه می­کنیم. پس از محاسبه معیار پوچی، تعیین المان­های مادی و پوچ مرحله بعد کار پیچیده­ای به نظر نمی­رسد. زیرا المان­هایی با حساسیت کمتر از معیار پوچی تبدیل به المان­های پوچ و المان­هایی با حساسیت بیشتر از آن، تبدیل به المان­های مادی می­شوند. مراحل ذکر شده را تا زمانی ادامه می­دهیم که قید حجمی ارضا شود و همزمان تغییرات تابع هدف در مراحل پایانی به حد کافی کوچک باشد. بنابراین به­ طور خلاصه مراحل طراحی سلول پایه بدین شرح است:
مرحله اول : انتخاب پارامترهای بهینه­سازی، از قبیل قید حجمی، نرخ تکامل و شعاع فیلتر.
مرحله دوم : اعمال آنالیز المان محدود.
مرحله سوم : تعیین خواص موثر الاستیک سلول پایه با کمک روش انرژی کرنشی.
مرحله چهارم : تعیین حساسیت المان­ها با کمک رابطه (۴-۶).
مرحله پنجم : اعمال فیلتر حساسیت و تعیین حساسیت بهبود یافته المان­ها با بهره گرفتن از رابطه (۳-۴).
مرحله ششم : به­کار­گیری متوسط حساسیت المان­ها طبق رابطه (۳-۵).
مرحله هفتم : تعیین معیار پوچی برای تشخیص المان­های مادی و پوچ مرحله بعد با کمک قید حجمی و رابطه (۳-۶).
مرحله هشتم : تکرار مراحل فوق، تا زمانی که قید حجمی و معیار همگرایی طبق رابطه (۳-۷) ارضا شوند.
پس از پایان بهینه­سازی توپولوژی، به منظور اطمینان از صحت نتایج حاصل شده، پاسخ­ها را با باندهای تحلیلی شناخته شده مدول حجمی مقایسه می­کنیم، به این منظور باند معروف هاشین و اشتریکمن^[۸۸] را انتخاب می­کنیم]۵۲[. بر این اساس برای مواد­مرکب متشکل از فاز پوچ و فاز جامد مدول حجمی حداکثر از روابط زیر به دست می ­آید]۵۵[:
(۴-۷)
(۴-۸)
در روابط فوق ، کسر حجمی فاز جامد است و ، مدول حجمی فاز جامد و نیز مدول برشی فاز جامد است. همچنین ، باند بالای مدول حجمی است.
۴-۷ مدل­سازی
۴-۷-۱ مقدمه
در این بخش به حل مثال­هایی از مباحث ذکر شده می­پردازیم. بدین منظور در ابتدا باید مشخصات هندسی و مشخصات مکانیکی سلول پایه را تعیین کنیم. انتخاب این مشخصات باید به گونه ­ای باشند که حتی الامکان محاسبات ساده تر شوند و همچنین بهتر است با توجه به مقالات مشابه انتخاب شوند تا بتوان مقایسه خوبی با نتایج مشابه داشت. تمامی مدل­سازی­ها در نرم افزار آباکوس انجام شده و کد مربوط به روش انرژی کرنشی و روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته نیز با بهره گرفتن از زبان برنامه نویسی پایتون نوشته شده است.
۴-۷-۲ مدل دو­بعدی
در ابتدا هدف ما دستیابی به شکلی از سلول پایه است که حداکثر مدول حجمی را داشته باشد، به منظور دستیابی به چنین شکلی، سلول پایه­ای مربعی، با ابعاد ۴/۰۴/۰ را در نظر می­گیریم. سپس سلول پایه را به ۴۰ ۴۰ المان مربعی تنش صفحه­ای تقسیم می­کنیم. سلول پایه شامل دو­فاز است. یکی فاز جامد یا مادی و دیگری فاز پوچ، مشخصات هندسی و مکانیکی این دو­فاز در جدول(۴-۳) آورده شده است.
طرح اولیه را مطابق شکل (۴-۲) سلول پایه­ای، تماما شامل فاز جامد به جز چهار المان در گوشه­ها که پوچ شده اند، در نظر می­گیریم.
شکل ۴- ۲- مدل اولیه برای شروع بهینه­سازی به­منظور حداکثر­سازی مدول حجمی.
اگر طرح اولیه را تماما شامل فاز مادی در نظر بگیریم، در تعیین المان­های پوچ مراحل بعد دچار مشکل می­شویم. زیرا به دلیل تقارن، حساسیت بخش زیادی از المان­ها یکسان می­شوند و در نتیجه ممکن است در یک مرحله تعداد زیادی از المان­ها تبدیل به المان­های پوچ شوند.
برای آغاز بهینه­سازی توپولوژی در گام نخست باید پارامترهای طراحی را تعریف کنیم. نخستین پارامتر قید حجمی است. در اینجا به­منظور بررسی بهتر نتایج، دو قید حجمی %۳۰ و %۱۰ را در نظر می­گیریم. دومین پارامتر، شعاع فیلتر است. شعاع فیلتر باید ناحیه­ای باشد که بیش از یک المان را در بر­گیرد. با توجه به مشخصات هندسی سلول پایه، شعاع فیلتر را ۳ سانتیمتر در نظر می­گیریم. به عبارتی هر المان با در نظر گرفتن حساسیت المان­هایی که در دایره­ای به شعاع ۳، و مرکزیت خود المان قرار دارند، تعیین حساسیت می­ شود. ناحیه­ای که دایره­ی مذکور تشکیل می­دهد در شکل (۴-۳) با رنگ روشن نشان داده شده است. پارامتر سوم طراحی، نرخ تکامل است. نرخ تکامل در واقع تعیین­کننده­ آن است که هر بار چه کسری از المان­ها از سلول پایه تبدیل به المان­های پوچ شوند. مقدار نرخ تکامل را ۰۱۲۵/۰ در نظر می­گیریم. این بدان معنی است که اگر مثلا ۰۰۰,۱۰ المان مادی، در سلول پایه وجود داشته باشد، در انتهای این مرحله ۱۲۵ المان پوچ می­شوند. از دیگر پارامترهای طراحی توان پنالتی است. توان پنالتی برای اختصاص دادن چگالی محلی به المان­ها تعریف می شود و با توجه به اینکه پیشتر ذکر شد این مقدار عدد ۳ انتخاب می­ شود، لذا مطابق رابطه (۲-۳)، مدول یانگ فاز پوچ را برابر مدول یانگ فاز مادی در نظر می­گیریم. به عبارتی در روش مرگ نرم با کم کردن مقدار مدول یانگ، به جای حذف کامل آن، آنرا ضعیف می­کنیم (ازحالت جامد به حالت خمیری در می­آوریم اما آنرا بطور کامل حذف نمی­کنیم). مقادیر این پارامترها به طور خلاصه در جدول(۴-۳) ،آورده شده ­اند.
شکل ۴- ۳- شعاع فیلتر، دایره­ای به مرکزیت المان اُم و شعاع فیلتر
جدول ۴- ۳- مشخصات مدل اولیه برای حداکثر­سازی مدول حجمی درحالت دو­بعدی
مدول حجمی در حالت دو­بعدی بر حسب مولفه­های ماتریس الاستیک بیان می­ شود و مقدار آن نیز از رابطه­ (۴-۲-الف) به دست می ­آید. اگر این رابطه را ساده­تر بنویسیم به رابطه­ (۴-۹) می­رسیم]۵۶[.
(۴-۹)
با توجه به رابطه­ (۴-۹) و کمک گرفتن از رابطه­ (۴-۶)، برای طراحی سلول پایه بر اساس حداکثر مدول حجمی، حساسیت هر المان، یعنی ، در حالت دو­بعدی از رابطه زیر به دست می ­آید.
(۴-۱۰)
در رابطه فوق، و انرژی کرنشی المان اُم به ترتیب تحت شرایط مرزی ۱۰ و ۱۱ هستند. برای محاسبه ، از جدول(۳-۲)، مولفه ، را در نظر می­گیریم. این مولفه برابر است با :
(۴-۱۱)
در رابطه فوق ، انرژی کرنشی مجموع المان­ها تحت شراط مرزی ۱۲ است. همچنین مقدار ، علاوه بر شرط مرزی ۱۲، به شرایط مرزی ۱۰ و ۱۱ نیز وابسته هست.
بنابراین اگر را انرژی کرنشی المان اُم، تحت شرط مرزی ۱۲ در نظر بگیریم، در آن صورت ، از رابطه زیر به دست می ­آید:
(۴-۱۲)
حال با توجه به پارامترهای انتخاب شده بهینه­سازی توپولوژی را انجام می­دهیم. پس از انجام بهینه­سازی توپولوژی، شکل نهایی سلول پایه و ماتریس موثر الاستیک آن، برای حالت مدول حجمی حداکثر، و برای دو کسر حجمی %۳۰ و %۱۰، به ترتیب در شکل­های (۴-۴-الف) و (۴-۴-ب)، نشان داده شده است.
شکل ۴- ۴- سلول پایه با حداکثر مدول حجمی به همراه ماتریس الاستیک، (الف) برای کسر حجمی %۳۰ ، (ب) برای کسر حجمی %۱۰ .
تشابه اشکال نهایی در دو کسر حجمی مختلف، بیانگر همگرا شدن پاسخ­ها در حالت حداکثرسازی مدول حجمی است. با توجه به پارامترهای انتخاب شده از جدول(۴-۳)، باند بالای مدول حجمی برای دو کسر حجمی %۳۰ و %۱۰، به ترتیب برابر ۰۹۱/۰ و ۰۲۶۷/۰ گیگا پاسکال از رابطه (۳-۸) محاسبه می­شوند، از آنجایی که مدول حجمی طرح نهایی با توجه به ماتریس الاستیک حاصل شده و مطابق رابطه (۴-۲-الف)، برابر ۰۹/۰ و ۰۲۶۵/۰گیگا پاسکال می­گردند، لذا پاسخ­ها از لحاظ عددی مطابقت مناسبی با باند هاشین دارد. پاسخ­های فوق پس از حدود هفتاد و پنج تکرار به دست آمده­اند. با توجه به اینکه کسر حجمی فاز جامد در هر مرحله به کمک نرخ تکامل کاهش می­یابد. نمودار تغییرات کسر حجمی و مدول حجمی در هر مرحله در شکل (۴-۵) آورده شده است.
شکل ۴- ۵- نمودار تغییرات کسر حجمی و مدول حجمی در هر مرحله برای دستیابی به کسر حجمی %۱۰.
همانطور که در نمودار ملاحظه می­کنید، در هر تکرار کسر حجمی کاهش می­یابد تا به مقدار مورد نظر، یعنی %۱۰ برسد، پس از آن باید تکرار­ها را ادامه دهیم تا این بار تغییرات تابع هدف یعنی مدول حجمی مطابق رابطه (۳-۷) به مقدار بسیار ناچیزی حدود ، برسد. بنابراین همانطور که در نمودار ملاحظه می­ شود پس از آنکه قید حجمی در تکرار شماره ۶۷ ارضا شد، تکرارها را ادامه پیدا کرد تا اینکه درتکرار شماره ۷۵، تغییرات مدول حجمی در ده تکرار آخر به مقدار ، رسید.
برای ارائه پاسخ­های کلی­تر، چند سلول پایه از شکل (۴-۴) را در کنار هم قرار می­دهیم، تا در نهایت به شکل(۴-۶) برسیم و شکل نهایی سلول پایه را در مقیاس بزرگتر به دست آوریم.
شکل ۴- ۶- مجموعه ­ای از سلول­های پایه با حداکثر مدول حجمی، (الف) برای کسر حجمی %۳۰، (ب) برای کسر حجمی %۱۰.
شکل (۴-۶-الف) مشابه شکل (۴-۷) است، این شکل را پیشتر، زی و هوانگ، با پارامترهای انتخابی مشابه جدول(۴-۳) و با اعمال تئوری همگن­سازی جهت تعیین ماتریس الاستیک و به­ کارگیری روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته، برای دست­یابی به مدول حجمی حداکثر برای کسر حجمی %۳۰ به دست آورده بودند]۵۵[. اما برتری روش استفاده شده در این مقاله، آنست که، به دور از محاسبات پیچیده تئوری همگن­سازی و تنها با اعمال چند شرط مرزی ساده به نتایج مورد نظر رسیدیم. علاوه بر آن، آنالیز حساسیتی که مطابق با روش انرژی کرنشی انجام شده است بسیار ساده­تر از آنالیز حساسیت در تئوری همگن­سازی است.
شکل ۴- ۷- سلول پایه با حداکثر مدول حجمی و کسر حجمی %۳۰، از مقاله زی و هوانگ]۵۶[.
حال به دنبال دستیابی به شکلی از سلول پایه با حداکثر مدول برشی هستیم، به­منظور دستیابی به چنین طرحی، این بار سلول پایه مربعی با ابعاد (۸/۰۸/۰) را به ۸۰ ۸۰ المان مربعی تنش صفحه­ای تقسیم ­بندی می­کنیم. طرح اولیه را مطابق شکل (۴-۸)، سلول پایه­ای تماما شامل فاز جامد به جز چهار المان در گوشه ها که پوچ شده ­اند در نظر می­گیریم.
شکل ۴- ۸- مدل اولیه برای شروع بهینه­سازی به منظور حداکثر­سازی مدول برشی.
دلیل پوچ کردن عمدی چند المان در ابتدا، جلوگیری از حذف همزمان بخش زیادی از المان­ها در مراحل ابتدایی است. زیرا که با توجه به شرایط مرزی متقارن حساسیت بخش زیادی از المان­ها یکسان می­ شود. خواص مکانیکی مدل و پارامترهای بهینه­سازی نیز مطابق جدول(۴-۴) انتخاب می­شوند.
جدول ۴- ۴- مشخصات مدل اولیه برای حداکثر سازی مدول برشی درحالت دو بعدی
برای حداکثر­سازی مدول برشی، حساسیت هر المان از رابطه­ (۴-۵) محاسبه می­ شود. بهینه­سازی توپولوژی را با هدف حداکثر سازی مدول برشی و با توجه به پارامترهای انتخاب شده در جدول(۴-۴)، انجام می­دهیم. برای دو کسر حجمی%۳۰ و %۲۰، شکل نهایی سلول پایه و ماتریس موثر الاستیک، به ترتیب مطابق شکل­های (۴-۹-الف) و (۴-۹-ب) به دست می­آیند.
شکل ۴- ۹- سلول پایه با حداکثر مدول برشی به همراه ماتریس الاستیک موثر (الف) برای کسر حجمی %۳۰ (ب) برای کسر حجمی %۲۰ .
بار دیگر تشابه پاسخ­ها، نمایانگر همگرا شدن آنهاست. پاسخ­هایی را که در شکل (۴-۹) ملاحظه می­کنید، پس از سی و هشت تکرار حاصل شده ­اند. نمودار تغییرات مدول برشی در هر تکرار و همچنین تغییر در کسر حجمی سلول پایه، برای رسیدن به کسر حجمی %۲۰، در شکل (۴-۱۰)، نشان داده شده است.
شکل ۴- ۱۰- نمودار تغییرات کسر حجمی و مدول برشی در هر مرحله برای دستیابی به کسر حجمی %۲۰.
بار دیگر در نمودار مشاهده می­کنید که پس از هر تکرار کسر حجمی کاهش می­یابد. این کاهش تا رسیدن به کسر حجمی %۲۰، ادامه می­یابد. همچنین طبق این نمودار در هر تکرار مدول برشی نیز با کاهش کسر حجمی کاهش می­یابد، پس از اینکه قید حجمی به مقدار %۲۰ رسید، تکرارها تا زمانی که تغییرات مدول برشی به مقدار کمتر از برسد، ادامه می­یابد.
زی و هوانگ، با اعمال تئوری همگن­سازی جهت تعیین ماتریس الاستیک و استفاده از روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته، برای دست­یابی به حداکثر مدول برشی، به اشکالی مشابه شکل­های (۴-۹)، دست یافته بودند]۵۶[. بنابراین می­توانیم با مقایسه نتایج، از صحت مراحل انجام شده، اطمینان یابیم. مدل نهایی­ای که زی و هوآنگ بدین منظور به دست آورده بودند، در شکل (۴-۱۱) ملاحظه می­کنید. این مدل برای کسر حجمی %۳۵، به دست آمده و بسیار مشابه شکل(۴-۹-الف) است.
شکل ۴- ۱۱- سلول پایه با حداکثر مدول برشی و کسر حجمی۳۵%، از مقاله زی و هوانگ]۵۵[.
بنابراین با­ به­کار­گیری بهینه­سازی توپولوژی، می­توانیم شکل سلول پایه را طوری طراحی کنیم که مدول حجمی یا مدول برشی آن حداکثر گردد. برای آنکه بدانیم، بهینه­سازی انجام شده، تا چه میزان می ­تواند موجب بهبود مقادیر مدول حجمی یا مدول برشی گردد، نمونه­هایی از شکل­های متداول برای سلول پایه را در نظر می­گیریم. همچنین برای مقایسه بهتر، خواص مکانیکی نمونه­ها را مشابه جدول(۴-۴) انتخاب می­کنیم، سلول­ها را طوری انتخاب می­کنیم که کسر حجمی فاز مادی در آنها %۳۰ باشد. ماتریس الاستیک، مدول حجمی و مدول برشی این سلول­ها را با بهره گرفتن از روش انرژی کرنشی تعیین می­کنیم. اگر مقادیر حاصل شده از بهینه­سازی توپولوژی با کسر حجمی %۳۰، یعنی مدول حجمی شکل (۴-۴-الف) و مدول برشی شکل (۴-۹-الف) را به ترتیب و بنامیم، در آن صورت می­توانیم با مقایسه­ و ، با مدول حجمی و مدول برشی نمونه­های در نظر گرفته شده، بفهمیم که بهینه­سازی توپولوژی تا چه میزان باعث بهبود این خواص شده است. این مقایسه­ها به طور خلاصه در جدول(۴-۵)، نشان داده شده است. با توجه به این جدول می­توان به این نتیجه رسید که با تعیین شکل بهینه سلول پایه به کمک بهینه­سازی توپولوژی، مقادیر مدول حجمی و مدول برشی تا میزان زیادی بهبود یافته اند.
جدول ۴- ۵-مقایسه مدول حجمی و مدول برشی چند سلول پایه با کسر حجمی %۳۰.
۴-۷-۳ مدل سه­بعدی

(۲‑۱۶)

در رابطۀ فوق،x یک نقطۀ دلخواه در کاهش‌دهنده و p₁v₁ سرعت و تکانۀ پروتون در بخش ورودی ماده و طول پراکندگی می‌باشد. نکتۀ مهم در این معادله آن است که به واسطۀ فاکتور تصحیح ، جایگزیده نیست. توان پراکندگی علاوه‌ بر pv و L_s در نقطۀ x، به اینکه پروتون‌ها با چه شرایطی وارد کاهش‌دهنده می‌شوند یعنی p₁v₁ نیز وابسته است. به‌عنوان مثال توان پراکندگی برای پروتون MeV 20 در بریلیوم در شرایطی که با انرژی MeV 7/23 وارد ماده شود، کوچک‌تر از حالتی است که انرژی فرودی، MeV 102 باشد [۴].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۲-۴- کاهش‌دهنده‌های دوتایی^[۱۰۵]

همان‌طور که قبلاً نیز به آن اشاره شد، موادی با Z بالا مانند سرب در پراکندگی، و در مقابل موادی با Z پایین مانند بریلیوم و پلاستیک در توقف بهتر عمل می‌کنند؛ بنابراین اگر بخواهیم پرتو را با حداقل میزان از دست رفتن انرژی، پراکنده و پهن کنیم، از سرب و اگر بخواهیم پروتون‌ها دچار کاهش سرعت و از دست رفتن انرژی با حداقل میزان پراکندگی شوند، از بریلیوم استفاده می‌نماییم. شکل ۲-۱۰ شار پرتو پروتون خروجی از لگزان^[۱۰۶] را که معمولاً به‌عنوان کاهش‌دهندۀ انرژی در سیستم‌های پروتون‌تراپی به‌کار گرفته می‌شود، نشان می‌دهد. همان‌طور که در این نمودار مشخص است، پروتون فرودی با انرژی اولیۀ MeV 159، پس از عبور از لگزان، دچار کاهش انرژی و پهن‌شدگی در طیف انرژی می‌شود. با افزایش هر چه بیشتر ضخامت لگزان علاوه بر کاهش بیشتر انرژی پرتو، پهن‌شدگی طیف نیز افزایش می‌یابد. در این نمودار، ضخامت لگزان متناظر با هر طیف از راست به چپ با گام‌های یک سانتیمتری (از ۵ تا ۹ سانتیمتر) زیاد می‌شود.
در طراحی خط پرتو، اغلب نیاز است که هم پراکندگی و هم توقف، کنترل شود؛ از این‌رو در سیستم‌های درمانی، از موادی با Z بالا و Z پایین در کنار هم مانند سرب-پلاستیک استفاده می‌شود. وظیفۀ اصلی مدولاتور برد، کاهش انرژی پرتو در گام‌های تعریف شده است؛ اما هر گام باید زاویۀ MCS مناسب برای سیستم‌هایی که از دو پراکننده استفاده می‌کنند، تولید کند. به طور معکوس، وظیفۀ اصلی پراکنندۀ دوم، تولید زاویۀ MCS مناسب به‌عنوان تابعی از شعاع می‌باشد؛ در حالی که اتلاف انرژی مشابه در هر شعاعی داشته باشیم؛ به ‌همین دلیل از سرب و پلاستیک درکنار هم استفاده می‌شود. شکل ۲-۱۱ نمای کلی از یک سیستم شکل‌دهندۀ پرتو را نشان می‌دهد که در آن S1 پراکنندۀ اول، RM مدولاتور برد^[۱۰۷]، SS پراکنندۀ دوم، AP موازی‌ساز مخصوص بیمار^[۱۰۸] و RC متعادل‌کنندۀ برد^[۱۰۹] می‌باشد.
شار پروتون به ازای هر ذرۀ خروجی از شتاب‌دهنده ( ۱/cm² )
۹cm
۸cm
۷cm
۶cm
۵cm
شکل ۲-۱۰٫ نمودار شار پروتون برحسب انرژی جهت بررسی ضخامت‌های مختلف لگزان از ۵ تا ۹ سانتیمتر که به‌وسیلۀ کد MCNPX محاسبه شده است.
شکل ۲-۱۱٫ نمایی از یک سیستم شکل‌دهندۀ پرتو پروتون با بهره گرفتن از کاهش‌دهنده‌های دوتایی؛ در این سیستم S1 پراکنندۀ اول، RM مدولاتور برد، SS پراکنندۀ دوم، AP، موازی مخصوص بیمار و RC متعادل کنندۀ برد جهت هماهنگی برد پروتون با مرزهای انتهایی تومور با بافت سالم است.

۲-۲-۳- برهم‌کنش‌های هسته‌ای پروتون

اگرچه در نفوذ پروتون‌ها به یک ماده، برهم‌کنش‌های الکترومغناطیسی فرآیندهای غالب به‌شمار می‌آیند؛ اما برهم‌کنش‌های هسته‌ای نیز اتفاق می‌افتند. مدل‌سازی این برهم‌کنش‌ها بسیار سخت‌تر از فرآیندهای توقف و پراکندگی می‌باشد. اثر زیستی برهم‌کنش‌های هسته‌ای کوچک است؛ اما با این وجود، با اندازه‌گیری تجربی پیک‌های براگ، همین اثرات کوچک نیز در سیستم‌های پروتون‌تراپی درنظرگرفته می‌شود.
ICRU63 برهم‌کنش‌های هسته‌ای را به‌صورت زیر تعریف می‌کند [^[۱۱۰]]:
برهم‌کنش‌های هسته‌ای کشسان:
برهم‌کنشی که در آن پرتو فرودی، هسته‌های هدف را پراکنده می‌کند و ترازهای داخلی هسته‌های هدف و پرتو فرودی به وسیلۀ برهم‌کنش تغییر داده نمی‌شوند؛ در حالی که انرژی جنبشی کل حفظ می‌گردد. واکنش (۲‑۱۷) بیانگر یک برهم‌کنش کشسان است:

(۲‑۱۷)

برهم‌کنش‌های هسته‌ای ناکشسان:
در برهم‌کنش‌های هسته‌ای ناکشسان^[۱۱۱]، انرژی جنبشی پایسته نمی‌ماند. در چنین برهم‌کنش‌هایی، هسته‌های هدف ممکن است متلاشی شوند و یا به تراز کوانتومی بالاتر تحریک شوند و یا انتقال ذره اتفاق بیفتد. واکنش (۲‑۱۸) نمونه‌ای از یک برهم‌کنش ناکشسان است:

(۲‑۱۸)

در این واکنش، حتی اگر هستۀ در تراز پایه‌اش پس‌زده شود، نمونه‌ای از برهم‌کنش ناکشسان است؛ زیرا با گرفتن انرژی پیوندی، پروتون از هستۀ هدف جدا می‌شود؛ بنابراین پراکندگی پروتون-پروتون شبه آزاد در اکسیژن یک پدیدۀ ناکشسان است [۴].
زمانی که پرتو پروتون دچار کاهش سرعت و توقف در ماده می‌شود، در هر عمق مشخصی، ذرات اصلی وجود دارند که متحمل برهم‌کنش‌های الکترومغناطیسی می‌شوند؛ این درحالی است که ذرات ناشی از برهم‌کنش‌های هسته‌ای ناکشسان و یا غیرکشسان^[۱۱۲]، ذرات ثانویه نام دارند. هر دو پروتون حالت نهایی در برهم‌کنش (۲‑۱۸)، ذرات ثانویه هستند؛ حتی اگر یکی از آن‌ها پروتون فرودی باشد.
در نوع خاصی از برهم‌کنش‌های ناکشسان (غیرکشسان) که در آن انرژی جنبشی پایستار نیست، هسته‌های نهایی مشابه هسته‌های بمباران شده است. واکنش (۲‑۱۹) مثالی از چنین برهم‌کنشی است. علامت ستاره بیانگر تراز برانگیخته می‌باشد:

یکی از شیوه های کار با والدین این است که از آنها بخواهیم تا شیوه های برخورد با دختر یا پسرشان را بیاموزند. باید تاکید شود که درست رفتار کردن والدین، به طور کلی و مخصوصا زمانی که فرزندشان درد زیادی را تجربه می کند، کار آسانی نیست. بسیاری از والدین می خواهند که در واکنش به درد فرزندشان،”کار درستی”را انجام دهند، اما این کاری که در نگاه اول درست به نظر می رسد، ممکن است اشتباه باشد. بر اساس رویکردACT ، کارهای نامناسبی که والدین انجام می دهند، در آمیخته با افکار و احساسات مختلفی می باشد که به طور طبیعی در هنگام دردهای پایدار کودک فراخوانی می شود. داشتن یک پسر یا دختری که درد را تجربه می کند، ترس ها و باورهای منفی و ناکارآمد زیادی را سبب ساز می شود: تردید در رابطه با اثر بخشی این درمان غیر پزشکی(ACT)، تردید در رابطه با اینکه این آموزش هایشان، بهترین نوع است، یا اینکه والدین بدی هستند به این خاطر که اجازه نمی دهند کودک، کارهایی را که موقتا درد را کاهش می دهد انجام دهند (ماندن در خانه، استفاده از ویلچر). این نارضایتی هاو اجتناب های رفتاری، از طریق تنوعی از مداخلات پذیرش و گسستگی برای والدین، مورد هدف قرار می گیرد. با این کار، باید به والدین کمک کرد تا در هنگام مواجهه با درد، انعطاف پذیری رفتاری و روان شناختی اشان را افزایش دهند. هم چنین این کار، به والدین اجازه می دهد تا در عین حمایت از ارزشمندی های کودک، بتوانند با موقعیت کودکشان همدلی بیشتری داشته باشند(هیز، ۲۰۰۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در کار با والدین تاکید اصلی این است که آنها را تشویق کنیم تا کودکان نسبت به رفتارهای مرتبط با درد (مثل، نیاز همیشگی به والدین برای انجام فعالیت های فیزیکی، استفاده از ویلچر، فقدان فعالیت های فیزیکی در مدرسه یا بعد از آن، ماندن در خانه بعد از مدرسه)، مستقل شوند( دور شوند). درمانACT ، از طریق بازگشت به گذشته و مواجهه کودک با درد در حین انجام کارهای” شاد” یا ” آرام کننده”، منجر به نوعی آسودگی روانی^[۲۱۷] در فرد می شود (هیز، ۲۰۰۴).
مدرسه، سیستم اجتماعی دیگری است که رشد کودک را مورد حمایت قرار می دهد. اینکه آیا باید، مدرسه را هم در درمان شرکت داد یا نه، سوال ظریفیست. معمولا، در صورتی که مدرسه با پیامدهای درد مزمن، مرتبط باشد(مثلا، کودک به دلیل اجتناب های مرتبط با درد، نمره ی پایینی را کسب می کند)، باید مدرسه را هم در درمان مشارکت داد. هدف اصلی این است که مشاور مدرسه، والدین و کودک، اعمالی را انجام دهند که مطابق با ارزشمندی ها و اهداف کودک می باشد. مشاور یا معلم مدرسه، می توانند به عنوان فردی که آموزش رسمی در درمانACT دارد، کودک را مورد حمایت قرار دهند. وقتی که چنین حمایت هایی صورت نگرفت، مستقیما ویژگی های بافت پیرامونی کودک را باید اصلاح کرد که این بر موفقیت های بعدی کودک در هنگام مواجهه با درد تاثیر گذار است یعنی بدون ایجاد اجتناب های رفتاری، موجب اعمال ارزشمند شود (هیز، ۲۰۰۴).
۲-۱۳ پشتوانه ی پژوهشی تحقیق
به نظر می رسد بسیاری از مطالعات مربوط به درد کودکان، از نظر پیشرفت تئوریکی، در پشت سر مطالعات مربوط به درد بزرگسالان حرکت می کنند. شاید این اتفاق به خاطر احتیاط یا نگرش های احتیاط آمیز تحقیقات کودکان باشد. شکی نیست که عوامل دیگری مثل حجم کم نمونه ی کودکان و کندتر بودن میزان بهبودی آنها نسبت به بزرگسان، در این رابطه نقش دارند. به عنوان مثال، ما می دانیم که مقالات مربوط به مداخله ی درد مزمن کودکان نسبت به مقالات درد مزمن بزرگسالان، کمتر و پیشرفت کوچکتری هم نشان می دهد(مک کرکن، ۲۰۱۱).
در مطالعات مقطعی کودکان مبتلا به بیماری های مزمن، نشانه های افسردگی ارتباط سازگارانه ای را با ادراک درد، نشان داد. بسیاری از کودکان و نوجوانان، مستقل از تشخیص پزشکی، درد های مزمن و نشانه های افسردگی را به طور همزمان گزارش می کنند. به عنوان مثال، کاشیکار – زاک^[۲۱۸]، گلداسکنیدر^[۲۱۹]، پاورز^[۲۲۰]، واگت^[۲۲۱]و هرشی^[۲۲۲](۲۰۰۱)، نشان دادند که در کودکان مبتلا به درد های مزمن ناشی از سردرد یا دردهای ماهیچه ای اسکلتی، نشانه های افسردگی، ارتباط معناداری را با نمرات ناتوانی عملکرد نشان می دهد. یافته های این مطالعه از این نظر هم برجستگی دارد که در حدود ۷۵ درصد از این کودکان، در حد متوسط یا شدید، از نظر عملکرد، ناتوان هستند. مطالعه ی اسکانبرگ^[۲۲۳] و همکاران (۲۰۰۰)، نشان داد که در کودکان مبتلا به روماتیسم، عاطفه ی منفی و افزایش رویدادهای استرس زا، به طور معناداری با بیشتر شدن ناتوانی عملکرد ارتباط دارد (هوف^[۲۲۴] و همکاران، ۲۰۰۶). با وجودی که برخی مطالعات نشان می دهند که مشکلات سازگاری و اجتماعی کودکان مبتلا به روماتیسم، بیشتر از کودکان سالم نیست، اما زمانی که درد ناشی از این بیماری شدید شود، ریسک مشکلات سازگاری و ناتوانی عملکرد افزایش می یابد. این کودکان ممکن است در مقایسه با همسالان سالمشان، ریسک بالایی را از نظر ابتلا به پریشانی های روان شناختی مثل اضطراب و افسردگی داشته باشند و بدین ترتیب ممکن است ناتوانی عملکرد و دردشان تشدید شود (پیترسون و همکاران، ۲۰۰۴).
ال – متوالی^[۲۲۵]، سالمینن^[۲۲۶]، آوینن^[۲۲۷]، کاتیانن^[۲۲۸] و میکلسون^[۲۲۹] (۲۰۰۴)، میزان پایداری درد های مزمن ماهیچه ای و اسکلتی مربوط به کودکان مبتلا را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که نشانه های افسردگی، درد های شکمی، بیداری شبانه و تحرک زیاد، پیش بینی کننده ی عود درد مزمن دختران مبتلا به ناراحتی ماهیچه ای اسکلتی، در ۴ سال دوره ی پیگیری می باشد، درحالی که سردرد، درد های شکمی و ابتلا به ترکیبی از دردهای ماهیچه ای اسکلتی، پیش بینی کننده ی عود درد مزمن پسران مبتلا به ناراحتی ماهیچه ای اسکلتی می باشد. هم چنین در پیگیری یک ساله ی کودکان مدرسه ای مشخص گردید که، نشانه های افسردگی، با میزان گستردگی درد (یک قسمت بدن مثل گردن درد یا قسمت های بیشتری از بدن)، ارتباط دارد. تنها یک مطالعه نشان داده است که نشانه های افسردگی پیش گویی کننده ی درد های آتی کودکان مبتلا به ناراحتی های ماهیچه ای اسکلتی نیست. به طور قابل توجهه ای، بسیاری از مطالعات، ارتباط معنادار بین مشکلات افسردگی / عاطفی و درد های مزمن کودکان را اثبات کرده اند (هوف و همکاران، ۲۰۰۶).
اکلستون و همکاران (۲۰۰۲)، مرور سیستماتیک و فراتحلیلی را از مطالعات کنترل شده ی تصادفی مربوط به درمان های روان شناختی کودکان مبتلا به درد مزمن، صورت دادند. از بین۱۸ مطالعه، ۶ مطالعه در بافت جامعه (مدرسه)، اجرا شده بود و ملاک های شمول در مطالعه ی آنها را دارا بود. فراتحلیل، در رابطه با ۱۲ مطالعه ی مربوط به سردرد و یک مطالعه ی مربوط به دردهای شکمی عود کننده، انجام شد. در این مطالعات، نسبت احتمالات برای کاهش ۵۰ درصدی درد، ۶۲/۹ و برای درمان ۳۲/۲، بود و این نشان دهنده ی اثربخشی درمان های روان شناختی بر کاهش دردهای مربوط به سردرد بود. این محققان ثابت کردند که درمان های روان شناختی، مخصوصا آرامش عضلانی و CBT، تاثیرات برجسته ای را بر کاهش شدت و فراوانی درد های مزمن کودکان دارد و پیشنهاد کردند بهتر است این درمان ها به عنوان بخش متداولی از درمان های سردرد، در آیند. متاسفانه، این محققین، خاطرنشان ساختند که برای اثربخشی درمان های روان شناختی بر خلق، عملکرد یا ناتوانی مرتبط با درد مزمن کودکان و نوجوانان، شواهد ناکافی وجود دارد و تاکید کردند که لازم است مطالعات کنترل شده ی تصادفی جامعی در رابطه با درمان های روان شناختی درد های مزمن کودکان به غیر از سردرد، انجام شود (لیوسی و همکاران، ۲۰۰۶).
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، یکی از جدیدترین مدل های درمانی مبتنی بر پذیرش/ ذهن آگاهی می باشد که مبتنی بر بررسی های بالینی و پژوهش های حمایت شده می باشد. در نوشته های اخیر، برخی از منتقدان بحث کرده اند که درمانACT نسبت به درمان CBT، تغییر و دگرگونی کمتری دارد و به همین خاطر تضمینی وجود ندارد که پژوهش های بالینی فراوانی که اخیرا صورت می گیرد مربوط به این نوع درمان باشد. است^[۲۳۰] (۲۰۰۸)، ۱۳ پژوهش بالینی درمان ACT را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که در این پژوهش ها، درمانACT نسبت به هیچ درمانی اندازه ی اثر بزرگتری دارد (۹۶/۰ES=)، هم چنین اندازه ی اثر آن، نسبت به شکل متداول درمان^[۲۳۱] و درمان های فعال^[۲۳۲]، بزرگتر است که به ترتیب عبارت است از: (۷۹/۰ ES=) و (۵۳/۰ES=) (گادیانو^[۲۳۳]، ۲۰۰۹).
مطالعه ی ویکسل و همکاران (۲۰۰۷)، که به منظور بررسی مقدماتی تاثیرات درمان ACT بر بازتوانی۱۴ نوجوان مبتلا به دردهای مزمن آیدیوپاتیک صورت گرفته بود، نشان داد که به دنبال درمان و ۳ و ۶ ماه بعد از آن، بهبود معناداری در توانایی کارکردی، افزایش حضور در مدرسه و کاهش فاجعه سازی درد (شدت درد و تداخل درد)، مشاهده شد. هم چنین نتایج مطالعه ی سودن ^[۲۳۴] و همکاران (۲۰۱۱)، که به منظور بررسی تاثیرات برنامه ی درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد در۶۰ بیمار مبتلا به درد مزمن انجام شده بود نشان داد که بلافاصله بعد از درمان کاهش معناداری در ناتوانی جسمانی و روانی اجتماعی (اندازه ی اثر به ترتیب ۶۵/۰ ، ۱) بیماران مشاهده شد. هم چنین کاهش معناداری در عملکرد هیجانی (اندازه ی اثر افسردگی ۹۸/۰ و اندازه ی اثر ترس از درد ۸۲/۰)بیماران به وجود آمد. علاوه بر این، تاثیرات ماندگاری در ۳ و ۱۲ ماه بعد از درمان دیده شد و در این مدت مراجعه به مراکز درمانی کاهش معناداری پیدا کرد (اندازه ی اثر۶۹/۰).
مطالعه ی ولز و همکاران (۲۰۱۱) که به منظور بررسی تاثیرات ۳ ساله درمان ACT صدوهشت بیمار بزرگسال مبتلا به درد مزمن صورت گرفته بود نشان داد که روی هم رفته نسبت به شروع درمان، بهبود معناداری در عملکرد جسمانی و عاطفی بیماران مشاهده شد. هم چنین نسبت به اوایل دوران پیگیری، فواید به دست آمده از درمان، استمرار و ماندگاری بیشتری را نشان داد. میزان اندازه ی اثر متوسط تا زیاد به دست آمد و در این پیگیری سه ساله، ۶۴.۸ درصد از بیماران، بهبود معناداری را در حداقل یکی از مولفه های کلیدی(پذیرش درد و عمل مبتنی بر ارزشمندی ها)، به دست آوردند. شواهد تجربی برای مداخلات مبتنی بر پذیرش، عمدتا درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، در نمونه ی بزرگسالان و کودکان، در حال افزایش است(ولز و همکاران،۲۰۱۱). اخیرا درمان ACT، از سوی انجمن روان شناسی آمریکا، به عنوان یک درمان حمایت شده ی تجربی، برای “دردهای مزمن”، در نظر گرفته شده است (ویکسل و همکاران، ۲۰۱۱).
به طورکلی پژوهش های محدودی درزمینه ی درمان ACT کودکان مبتلا به دردهای مزمن صورت گرفته که از آن جمله می توان به تحقیق ویکسل و همکاران (۲۰۰۹) اشاره کرد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر درمان مبتنی بر مواجهه و پذیرش (ACT) بر عملکرد و کیفیت زندگی کودکان مبتلا به دردهای طولانی مدت و مقایسه ی این درمان با درمان MDT (درمان های چند بعدی متداول دربیمارستان)، انجام شده بود. داده های این دو گروه، قبل و بعد از درمان و هم چنین در ۳.۵ و ۶.۵ ماه بعد از درمان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه تاثیرات چشمگیر و مستمر درمان ACT را نشان می دهد. درمانACT در دوره ی پس از درمان، تاثیرات مهمی بر ترس از آسیب/ آسیب مجدد یا فوبی جنبش، تداخل درد و کیفیت زندگی داشت. هم چنین نتایج مقایسه ی این دو گروه نشان داد که گروهACT در مقایسه با گروه MDT، علاوه بر شدت درد و پریشانی مرتبط با آن، تاثیرات مهمی بر توانایی عملکرد ادراک شده داشت.
طبق بررسی های انجام شده، در ایران، تحقیقات مربوط به درد های کودکان، بیشتر متمرکز بر دردهای حاد بوده که بیشتر از سوی پرستاران و ماماها صورت گرفته است. از بین درد های حاد کودکان، دردهای ناشی ار تزریق عضلانی، رگ گیری، دردهای ناشی از پانسمان سوختگی و درد های ناشی از ترمیم دندان، مورد توجه بوده و مداخلات مربوط به این دردها، مداخلات مبتنی بر انحراف توجه بوده که دراین رابطه از روش هایی مثل حباب سازی، لمس درمانی، تماس پوستی با مادر، باد کردن بادبادک و تکان دادن جغجغه استفاده می شده است. به عنوان مثال مطالعه ی باقریان و همکاران (۱۳۸۹) که به منظور تاثیر انحراف فکر به روش حباب سازی بر شدت درد ناشی از رویه های تزریقی در کودکان سن مدرسه مبتلا به تالاسمی مراجعه کننده به مراکز تالاسمی شهر کرمان صورت گرفته بود، نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین نمره ی درد در بین دو گروه کنترل و حباب سازی بعد از تزریق وجود داشت. هم چنین مطالعه ی وثوقی و همکاران (۱۳۸۹) که به منظور تاثیر انحراف فکر(به روش حباب سازی) بر شاخص های فیزیولوژیک و شدت درد ناشی از رگ گیری در کودکان ۳ تا ۶ ساله بستری در بخش اورژانس بیمارستان انجام گرفته بود، نتایجی مشابه با مطالعه ی قبلی را نشان داد.
از بین این مطالعات، مطالعات محدودی از جانب روان شناسان و در قالب یک مداخله ی شناختی رفتاری منسجم صورت گرفته است، که از آن جمله می توان به مطالعه ی فرخ نیا(۱۳۹۰) اشاره کرد. این مطالعه که به منظور بررسی مداخلات شناختی در کاهش شدت درد، پریشانی و بهبود کیفیت زندگی موقعیتی کودکان مبتلا به سرطان انجام شده بود، از ۴۱ زوج کودک (با میانگین سنی ۲۰/۷۸ ماه) و والد، استفاده و در دو گروه آزمایش و کنترل، به طور تصادفی قرار گرفته شده بود. نتایج این مطالعه که با کمک پرسش نامه ی اطلاعات جمعیت شناختی، مقیاس های اوچر^[۲۳۵]، چئوپس^[۲۳۶] و کیفیت زندگی قیاسی– دیداری عملکرد کنونی در طب اطفال^[۲۳۷] جمع آوری شده بود، نشان داد که مداخلات شناختی آماده سازی کودک و والد و انحراف مسیر توجه کودک توانست شدت درد و سطح پریشانی را کاهش دهد و کیفیت زندگی موقعیتی کودکان را بهبود بخشد. بین شدت درد گزارش شده و میزان پریشانی همبستگی معنادار مثبت، بین کیفیت زندگی موقعیتی و شدت درد همبستگی معنادار منفی و بین کیفیت زندگی موقعیتی و پریشانی، همبستگی معنادار منفی دیده شد. با توجه به مطالب گفته شده، در ایران، تاکنون مطالعه ای در جمعیت کودکان مبتلا به درد مزمن صورت نگرفته، هم چنین خلاء هایی که در رابطه با مداخله ی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT )در کودکان و نوجوانان دیده می شود و قبلا هم مورد اشاره قرار گرفته است، نیاز به، نخست، طراحی یک الگوی درمانی و سپس کارآزمایی بالینی آن، مورد تاکید قرار می گیرد.

فصل سوم
فرایند روش شناختی پژوهش

۳-۱ مقدمه
هدف اصلی پژوهش حاضر، طراحی مقدماتی پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد(ACT) درد مزمن کودکان و کارآزمایی بالینی اولیه آن بر روی تعدادی از کودکان ۷ تا ۱۲ ساله مبتلا به درد مزمن بوده است. بدین خاطر در این فصل نخست الگوی کار دو مرحله ای تهیه پروتکل درمان و کارآزمایی بالینی مشخص خواهد شد. سپس نمونه ها و ابزارهای مورد استفاده، شیوه ی انجام تحقیق و شیوه تحلیل داده ها تعیین می گردد.
۳-۲ نوع تحقیق
تحقیق حاضر در دو مرحله انجام شده است. بدین خاطر به نوع طرح یاد شده بر اساس دو مرحله اشاره می شود:
الف) طراحی مقدماتی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای کودکان مبتلا به درد مزمن: پژوهش حاضر در این مرحله پیرو الگویی کتابخانه ای / اسنادی است.
ب) وارسی کارآزمایی بالینی اولیه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای کودکان مبتلا به درد مزمن: در این مرحله، تحقیق حاضر پیرو الگویی شبه تجربی است.
۳-۳ جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت است از :
۱) جامعه ی آماری مربوط به طراحی پروتکل درمانی: کلیه ی الگوهای درمان ACT بزرگسالان و کودکان و درمان های رفتاری شناختی کودکان در زمینه های متعدد
۲) جامعه ی آماری مربوط به کارآزمایی بالینی: جامعه آماری این مرحله از پژوهش در بر گیرنده ی کلیه ی کودکان ۷-۱۲ ساله مبتلا به درد های مزمنی است که برای درمان، به کلینیک ها و بخش های مختلف بیمارستان های تخصصی و فوق تخصصی کودکان شهر تهران مراجعه کرده اند.
۳-۴ نمونه ی پژوهش و شیوه ی انتخاب آن
۱) نمونه ی مربوط به پروتکل درمانی: نمونه هایی که برای طراحی پروتکل درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان (CHACT) مورد استفاده قرار گرفت عبارت بودند از :۱) کتب درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (هیز، ۲۰۰۳؛ هیز، ۲۰۰۴) ۲) الگوی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بزرگسالان (ولز و سورل^[۲۳۸]، ۲۰۰۷) ۳) گرته اولیه الگوی درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان (مورل و ویلسون^[۲۳۹]، ۲۰۰۲) ۴) الگوی درمان اضطراب کودکان (راپی، راند و ویگنال، آن ^[۲۴۰]، ۱۳۹۰) ۵) الگوی درمان وسواس کودکان (فریمن، جنیفربی و گارسیا، آبه مارس^[۲۴۱]، ۱۳۹۱) ۶) انجمن علوم رفتاری و بافتاری (ACBS)^[242]
۲) نمونه ی مربوط به کارآزمایی بالینی: شیوه ی نمونه گیری این پژوهش بر اساس نمونه گیری در دسترس می باشد. از بین مراجعه کنندگان به کلینیک و بخش ها ی مختلف بیمارستان های تخصصی و فوق تخصصی کودکان شهر تهران (مثل بخش ها و کلینیک های اعصاب، جراحی اعصاب، جراحی، خون، روماتولوژی، ارتوپد و فیزیوتراپی) ۲۰ کودک که با توجه به نظر و موافقت والدینشان آمادگی شرکت در این مطالعه را داشتند و از ملاک های شمول برخوردار بودند، انتخاب شدند و در گروه آزمایش(۱۰ نفر) وگروه کنترل(۱۰)، قرار گرفتند. ملاک های شمول و عدم شمول این مطالعه عبارتند از:
– ملاک های شمول :
۱- قرار گرفتن در بازه ی سنی ۷ تا ۱۲ سالگی
۲- اشتغال به تحصیل- بررسی وضعیت تحصیلی (رد یا موفقیت در آن) توسط روانشناس
۳- کسب نمره ی ۱۳ تا ۲۹ (ناتوانی متوسط) در پرسش نامه ی ناتوانی عملکرد (FDI)؛ اطلاعات مربوط به این پرسش نامه در قسمت ابزارهای تحقیق ارائه می گردد.
۴ – سابقه ی ابتلا به درد مزمن به مدت ۶ ماه یا بیشتر بر اساس تشخیص پزشک مربوطه
۵- توانایی شرکت در جلسات بر اساس تایید پزشک مربوطه
– ملاک های عدم شمول :
۱- هم ابتلایی با مشکلات روان شناختی (روانی اجتماعی و شناختی) قابل توجه، این موضوع از طریق آزمون CBCL که میزان شایستگی (توانمندی)، کارکرد انطباقی و مشکلات عاطفی – رفتاری کودک را مورد سنجش قرار می دهد، انجام شده است.
۲- بیمارانی که به دلیل نوع آسیب ها، ملزم به گچ گرفتگی هستند به طوریکه قادر به شرکت در جلسات و دنبال کردن آن نیستند.
۳- شرکت خود کودک یا خانواده ی وی در برنامه های روان درمانی و مشاوره ای دیگر، در ارتباط با جنبه های روانشناختی مشکلات کودک.
۳-۵ ابزارهای پژوهش
۳-۵-۱ پرسش نامه ی KIDScreen (ریونز – سیبرر^[۲۴۳] وهمکاران،۲۰۰۵)
در این پژوهش از فرم ۲۷ سوالی این پرسش نامه استفاده شده که شامل پنج بعد می‌باشد و عبارتند از: ۱- بهزیستی جسمی (۵ سوال): سطوح فعالیت فیزیکی، انرژی و برازندگی را می سنجد. ۲- بهزیستی روانی (۷ سوال): شامل هیجانات مثبت، رضایت از زندگی و احساساتی که از لحاظ هیجانی متعادل شده اند را می سنجد. ۳- ارتباطات والدین و خودمختاری (۷ سوال): ارتباط با والدین، جو حاکم بر خانه، داشتن آزادی کافی مرتبط با سن و درجه رضایت از منابع مالی را مورد بررسی قرار می دهد. ۴- حمایت اجتماعی و همسالان (۴ سوال): طبیعت ارتباطات پاسخ دهنده با سایر همسالان را بررسی می‌کند. ۵- محیط مدرسه (۴ سوال): ادراک کودک و نوجوان از ظرفیت شناختی، یادگیری و تمرکز و احساست راجع به مدرسه را بررسی می‌کند. پاسخ ها به صورت مقیاس لیکرتی بوده، که فراوانی رفتار یا احساس خاص (۱= هیچگاه، ۲= به ندرت، ۳= گاهی اوقات، ۴= اغلب، ۵= همیشه) و یا شدت نگرش (۱= اصلاً، ۲= تا حدی، ۳= به طور متوسط، ۴= خیلی، ۵= بی نهایت) را نشان می‌دهد. چارچوب زمانی به هفته ی گذشته اشاره می‌کند. نمرات مقیاس‌ها سپس به صورت خطی به یک مقیاس ۰ تا ۱۰۰ نقطه ای تبدیل شده که ۱۰۰ نمایانگر بهترین و ۰ بدترین کیفیت زندگی می‌باشد. به منظور اعتبار یابی ساختاری پرسشنامه مذکور، روبیتال و همکاران (۲۰۰۷) مطالعه ای بر روی ۲۲۸۲۷ کودک و نوجوان ۸ تا ۱۸ ساله از۱۳ کشور اروپایی انجام دادند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش کراستین^[۲۴۴] حاکی از وجود مدل پنج عاملی با تبیین ۹/۵۶ درصد از واریانس بود. تحلیل عاملی تأییدی تناسب مدل قابل قبول (۰۶۸/۰ RMSEA =, 960/0CFI =) را نشان داد. تک بعدی بودن همه ابعاد تأیید شد (۱۵/۱-۸۱/۰ INFIT=). ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد بین ۷۸/۰ تا ۸۴/۰ متغیر بود. اعتبار سازه پرسشنامه کیداسکرین-۲۷ (اعتبار همگرا) با بهره گرفتن از پرسشنامه بررسی مشکلات و نقاط قوت کودکان و نوجوانان (SDQ)، پروفایل ناخوشی و سلامت کودک- نسخه نوجوان (CHIP-AE)، ابزار کیفیت زندگی نوجوانان- فرم پایش (YQOL-S)، غربالگر کودکان دارای نیاز های مراقبت ویژه (CSHCN)، مقیاس فراوانی ثروت خانواده (FAS) و پرسشنامه کیفیت زندگی کودکان نسخه ی ۴ مقیاس مرکزی عمومی (PedsQL)-فرم خود سنجی- مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که همبستگی بین مقیاس های پرسشنامه کیداسکرین-۲۷ با مقیاس های متناظر کیداسکرین-۵۲ از ۶۳/۰ تا ۹۶/۰ و ضریب تعیین از ۳۹/۰ تا ۹۲/۰ متغیر بود. همبستگی بین ابعاد پرسشنامه کیداسکرین-۲۷ با سایر پرسشنامه های کیفیت زندگی مرتبط با سلامت که ساختار های مشابه را می سنجیدند متوسط تا بالا بود (بین ۳۶/۰ تا ۶۳/۰). تفاوت معنادار و قابل ملاحظه بین کودکان از لحاظ جسمی و روانی بیمار و کودکان سالم در تمام ابعاد پرسشنامه کیداسکرین-۲۷ همراه با ارتباط قوی با شکایت های روان تنی وجود داشت (۵۲/۰- r=). اکثر ابعاد پرسشنامه کیداسکرین-۲۷ بر اساس سن، جنس و وضعیت کارکردی دارای شیب بودند. اعتبار و روایی این ابزار طی پژوهشی بر روی ۵۵۱ دانش آموز ایرانی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. نتایج تحلیل عاملی تأییدی انجام شده بر روی پرسشنامه حاکی از آن بود که شاخص‌های خطای ریشه مجذور میانگین تقریب (RMSEA) و برازندگی تطبیقی (CFI) به ترتیب برابر با ۰۷/۰ و ۹۵/۰ بوده که نمایانگر برازندگی مناسب بین مدل مشخص شده و داده‌ها می‌باشد. همچنین نتایج اعتبار همگرا نشان داد که رابطه بین ابعاد پرسشنامه کیداسکرین-۲۷ بجز بعد حمایت اجتماعی و همسالان، با ابعاد مشابه در سایر پرسشنامه‌ها که ساختارهای مشابهی را می‌سنجیدند، در حد متوسط، قوی و معنادار بود (۰۱/۰ P<). همچنین تفاوت‌های معناداری در ابعاد کیفیت زندگی بر اساس وضعیت روانی و وضعیت اجتماعی- اقتصادی یافت شد (۰۵/۰ P<). نتایج وارسی پایایی نشان داد که ضرایب تمام آلفاها (به جز بعد محیط مدرسه) از میزان توصیه شده یعنی ۷۰/۰ بالاتر بوده و بدین ترتیب قابل قبول بودند. همچنین ضرایب باز آزمایی (به فاصله دو هفته) برای تمام مقیاس‌ها در حد قوی بود (۰۱/۰P< ) که نمایانگر ثبات آزمون در طول زمان می‌باشد (نیک آذین و همکاران، ۱۳۹۱).
۳-۵-۲ پرسش نامه ی ناتوانی عملکرد FDI^[245] (والکر^[۲۴۶] و همکاران، ۱۹۹۱)
پرسش نامه ی FDI، یک مقیاس ۱۵ آیتمی است که توانایی کودک را برای فعالیت های کارکردی مثل فعالیت های مربوط به مدرسه، خانه، تفریح و فعالیت های اجتماعی مورد سنجش قرار می دهد. فعالیت های مورد توجه در این پرسش نامه، فعالیت هایی مثل خواندن، تماشای تلویزیون، بر بلندی رفتن، انجام تکالیف خانگی و…. را در بر می گیرد. دو عامل این پرسش نامه عبارتند از: فعالیت های فیزیکی(۸ آیتم) و فعالیت های روزمره (غیر فیزیکی) (۷ آیتم). این پرسش نامه بر اساس یک مقیاس ۵ درجه ای از ۰ “هیچ مشکلی ندارد”تا ۴ “غیر ممکن است”، نمره گذاری می شود(پالرمو و همکاران، ۲۰۰۸). دامنه ی نمرات این پرسش نامه از ۰ تا ۶۰ می باشد که بازه ی ۰ تا ۱۲، ناتوانی خفیف یا فقدان ناتوانی، دامنه ی ۱۳ تا ۲۹، ناتوانی متوسط و بازه ی ۳۰ به بالا، ناتوانی شدید را می سنجد( کاشیکار – زاک ^[۲۴۷]و همکاران ۲۰۱۱). همسانی درونی و پایایی آزمون – باز آزمون مناسبی از این پرسش نامه گزارش شده است. والکر و کلار (۲۰۰۶)، والکر و گرین^[۲۴۸](۱۹۹۱) و هوگوت^[۲۴۹]و همکاران (۲۰۰۷)، برای هر دو نمونه ی بالینی و غیر بالینی، ویژگی های روان سنجی مناسبی از این ابزار، نشان داده اند (هوگت و همکاران، ۲۰۰۹). بعد از ترجمه و بازترجمه ی این مقیاس توسط محقق و چند روان شناس و مترجم، نسخه ی فارسی این مقیاس تهیه شد و به منظور بررسی مقدماتی اعتبار و پایایی آن، بر روی ۶۰ نفر از کودکان مبتلا به درد مزمن اجرا شد. نتایج این بررسی، میزان آلفای کرونباخ این ابزار را ۰.۸۶ گزارش کرد. هم چنین مشخص شد که این ابزار همبستگی معناداری با خرده مقیاس های اضطراب و افسردگی CBCL و مقیاس شباهت بصری درد دارد.

(۳-۳)

که در آن، مجموعه ای از متغیر­های طراحی است و پاسخ بهینه است که در این مسئله کمینه­سازی، کمترین مقدار تابع را بدست می­دهد.
۳-۲-۲ تعاریف و مفاهیم بهینه­سازی چند هدفه
بهینه­سازی چند هدفه، یکی از زمینه ­های بسیار فعال و پر کاربرد تحقیقاتی در میان مباحث بهینه­سازی است. غالبا بهینه سازی چند هدفه به نام­های بهینه­سازی چند معیاره^[۳۹] یا بهینه سازی برداری^[۴۰] نیز شناخته می­ شود.
در مسائل بهینه سازی چند هدفه به دنبال یافتن بردار طراحی هستیم که به کمک آن بتوان تابع هدف را تحت قید نامساوی و قید مساوی بطور همزمان بهینه نمود. صورت استاندارد این نوع مسائل بصورت زیر است]۶۴:[

(۳-۴)

با در نظر گرفتن قیود زیر:

(۳-۵)

(۳-۶)

که در آن بردار متغیر­های طراحی،
توابع هدف و توابع قیود مسئله می­باشند. بدون از دست دادن کلیت مسئله می­توان فرض کرد که تمامی توابع می­بایست به طور هم زمان کمینه گردند. در این صورت تابعی که باید بیشینه گردد، با رابطه ، به تابعی که باید کمینه گردد تبدیل می­ شود. این مسئله کمینه سازی چند هدفه، با تعاریف زیر شناخته می شوند]۲۸و۲۹[
تعریف بردار برتر^[۴۱] : بردارهای را در نظر بگیرید. بردار برتر (غالب) بر بردار است اگر وتنها اگر
وبرتری آن به صورت نشان داده می­ شود. شکل ۳-۱ برتری نقطه نسبت به سایر نقاط را نشان می­دهد.

a

شکل۳-۱: مفهوم برتری در فضای دو هدفی،ذرهa بر بقیه ذرات برتری دارد.

تعریف بردار غیر برتر^[۴۲] : بردار متغیر­های طراحی را در مقایسه با غیر برتر گویند، اگر هیچ وجود نداشته باشد بطوری که .
تعریف پارتو بهینه^[۴۳] : بردار متغیرهای طراحی (Ƒ ناحیه ممکن) را پارتو بهینه گویند. اگر این بردار با در با درنظر گرفتن Ƒ غیربرتر باشد.
تعریف مجموعه بهینه پارتو^[۴۴] : مجموعه بهینه پارتو به صورت زیر تعریف می شود.

لاکن قانون اعسار و افلاس و اصلاح قانون تسریع محاکمات ، مصوب ۱۳۱۰ به موجب ماده ۴۰ قانون اعسار نسخ صریح گردیده . همچنین فصل اول قانون اعسار به موب بند ۱۲ ماده ۷۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی نسخ شده است «قانونگذار در ماده ۶۹۹ قانون آئین دادرسی مدنی مدیر دفتر را مکلف می کند که یک نسخه از دادخواست و مدارک اعسار و پیوست های آن را برای دادستان ونسخه دیگر رابرای طرف دعوای اصلی ارسالی دارد .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مفهوم آن این است که دادخواست اعسار باید به طرفیت دادستان اقامه شود . لکن قانونگذار درماده ۵۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ فقط مدیر دفتر را مکلف به ارسال نسخه ای از دادخواست برای طرف دعوا کرده و ذکری از لزوم ارسال نسخه ای از دادخواست ومدارک برای دادستان نکرده است.
با این وصف هرچند از لحاظ اصول حقوقی و برای دفاع از خزانه دولت ،طرف قرار دادن دادستان الزامی است لاکن با توجه به مراتب فوق، به نطر می رسد قانون گذار، نظر بر عدم لزوم طرف قرار دادن دادستان یا رئیس حوزه قضایی برای دعوای اعسار از هزینه دادرسی داشته است .
البته این ماده براساس اصول مسلم حقوقی تأمل برانگیز است و به نظر می رسد با توجه به تشکیل دادسرها در نظام قضایی کشور و مسئولیت های دادستان در قوانین جاری نسبت به اصلاح آن باید اقدام شود .^[۸۷]
گفتار چهارم : دادگاه صالح
منظور از صلاحیت دادگاه یعنی:« شایستگی دادگاه ها برای رسیدگی به انواع دعاوی . بنابراین دعوی با ویژگی های خاص خود ، باید در محکمه ای طرح گردد که مناسب با آن ویژگی باشد^[۸۸].
همچنین صلاحیت از حیث مفهوم:«تکلیف و حقی است که مراجع قضاوتی (قضایی یا اداری)در رسیدگی به دعاوی ،شکایات در امور بخصوص،به حکم قانون دارا می باشند^[۸۹]» .
با توجه به ظاهر ماده ۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ :«رسیدگی به دعوای اعسار به طور کلی با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را دارد یا ابتدا به آن رسیدگی کرده است .»
ادعای اعساراز هزینه دادرسی چه در مرحله بدوی و چه تجدید نظر و فرجامی با دادگاه بدوی یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد ویا دادگاهی که نخستین بار به دعوا رسیدگی کرده می باشد .اما با توجه به ماده ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب۱۳۷۹:«… اظهار نظر در مورد اعسار از هزینه تجدی نظر خواهی و یا فرجام خواهی بادادگاهی می باشد که رأی مورد درخواست تجدید نظر و یا فرجام را صادر نموده است .» نشان می دهد که در خصوص ادعای اعسار از هزینه دادرسی بایستی در دادگاهی که رأی تجدید نظر و یا فرجام مورد درخواست واقع شده ، اقامه شود.
البته ۲ احتمال وجود دارد ، یک احتمال آن است که ماده ی . ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ نیز به دادگاه بدوی نظر دارد و ابهام آن به وسیله ماده ۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی بر طرف می شود . احتمال دیگر آن است که :« در مقایسه بین دو ماده ۲۴ و ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی باید گفت، بنابر حکم خاص مقرر در ذیل ماده ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی چنانچه فرجام خواسته رأی دادگاه بدوی باشد ،رسیدگی به ادعای اعسار از هزینه دادرسی مرحله فرجام بااین دادگاه و چنانچه فرجام خواسته رأی دادگاه تجدید نظر باشد رسیدگی به ادعای مذکور با دادگاه تجدید نظر خواهد بود . »احتمال نخست منطقی به نظر می رسد^[۹۰].
درمورد مرجع رسیدگی به ادعای اعسار از هزینه دادرسی دعوای اعتراض ثالث و اعاده دادرسی گفته شده است :«با توجه به حکم مقرر در ذیل ماده ۵۰۵ و رعایت مواد ۴۲۰ و ۴۳۳ قانون باید گفت مرجع رسیدگی همان دادگاه خواهد بود که نسبت به رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث یا اعاده دادرسی موظف به رسیدگی است».
گفتار پنجم : نحوه اثبات دعوی
حالت اعسار حالتی بر خلاف اصل می باشد . و اصل بر عدم اعسار می باشد . بنابراین مدعی اعسار باید آن را اثبات نماید و دلیل اثبات نیز معمولاً شهادت شهود است . در قوانین تعریفی از شهادت نیامده است اما به نقل از برخی اسانید شهادت اخبار و نقل واقعه ای است که پیش از آن در حضور شاهد رخ داده و اعلام اراده چهره انشایی ندارد و احتمال صدق ، کذب و اشتباه درک واقع، در آن وجود دارد^[۹۱] .
برای اثبات دعوی اعسار از هزینه دادرسی ماده ۵۰۶ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ بیان می دارد .«در صورتی که دلیل اعسار شهود باشد . باید شهادت کتبی حداقل دو نفر از اشخاصی که از وضعیت مالی و زندگی او مطلع می باشند . به دادخواست ضمیمه شود . در شهادت نامه ، مشخصات وشغل و وسیله امرار معاش مدعی اعسار و عدم تمکن مالی او برای تأدیه هزینه دادرسی با تعیین مبلغ آن ،باید تصریح شده و شهود منشأ اطلاعات ومشخصات کامل و اقامتگاه خود را به طور روشن ذکر نمایند . »
همانطور که در ماده فوق اشاره گردید برای اثبات دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی اولاً ؛ شهادت حداقل ۲ نفر لازم است ثانیاً :شهود می بایستی از وضعیت معیشت مدعی اعسار مطلع باشند ثالثاً :باید مقدار تمکن مالی او را صراحتاً تعیین نمایند .
همچنین با توجه به روح ماده ۵۰۶ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ می شود استنباط کرد که غیر از شهادت شهود راه های دیگری برای اثبات اعسار از پرداخت هزینه دادرسی وجوددارد که در سطر اول ماده عنوان شده :«در صورتی که دلیل اعسار شهادت شهود باشد … » پس می شود گفت که ممکن است دلیل دیگری هم برای اثبات اعسار از هزینه دادرسی به کار رود . همچنین در ماده ۵۰۷ قانون آئین دادرسی مدنی بیان شده :«.. تا چنانچه حضور شهود را در جلسه دادرسی لازم بداند به مدعی اعسار اخطار می شود که در روز مقرر شهود خود را حاضر نماید … » که نشان می دهد . حضور ۲ شاهد تنها دلیل لازم برای اثبات ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی نمی باشد .
لذا برای اثبات این موضوع می شود از راه های دیگری از جمله ۱- اقرار بدهکار ۲- شهادت شهود۳- قبول طلبکار ۴- علم قاضی هم استفاده نمود ، که از جمله ادله اثبات دعوی می باشند^[۹۲] .
گفتار ششم :تجدید نظر خواهی
در خصوص تجدی نظر خواهی از احکام اعسار از هزینه دادرسی ماده ۱۳ قانون منسوخه قانون اعسار فقط حکم رد اعسار را قبال استیناف می دانست اما در خصوص قبول اعسار سخنی به میان نیاورد . هرچند این قانون درحال حاضر منسوخ شده است . همچنین در مواد ۵۰۲ تا ۵۱۴ قانون آئین دادرسی مدنی که درخصوص اعسار از هزینه دادرسی می باشد در خصوص قابل تجدید نظر بودن یا نبودن آن حرفی به میان نیامده است لذا در این خصوص چندین نظر وجود دارد .
الف: گروهی حکم اعسار را یک دعوای غیرمالی دانسته و لذا به استناد بند ب ماده ۳۳۱ قانون آئین دادرسی مدنی آن را قابل تجدید نظر خواهی دانسته اند^[۹۳] .
ب- گروهی از این منظر که آیا دعوی اعسار،دعوی اصلی است یا دعوی فرعی خواستند آن را مشمول بند «ج» ماده ۳۳۱ قانون آئین دادرسی مدنی قرار دهند و ۲ دیدگاه بیان شد.
نظراکثریت :«با استناد ، ماده ۵۰۷ آئین دادرسی مدنی و اصول کلی حقوقی ، دعوی اعسار دعوی فرعی بوده و مشمول بند «ج» ماده ۳۳۱ قانون آئین دادرسی مدنی می باشد .» نظر اقلیت با استناد به ماده ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی . این دعوا یک دعوای اصلی بوده و مشمول بند «الف » ماد۳۳۱ می باشد^[۹۴]» .
ج- گروهی گفتند بااستفاده از عمومات قانون و همچنین نظریه اداره حقوقی قوه قضائیه بایدعنوان شود که اگر هزینه دادرسی قابل پرداخت بیش از سه میلیون ریالی باشد حکم به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی نیز قابل تجدید نظر خواهی و اما اگر هزینه دادرسی قابل پرداخت کمتر از ۳ میلیون ریال باشد حکم به اعسار از پرداخت غیر قابل تجدی نظر خواهی است .
درآخر باید گفت با توجه به رأی وحدت رویه شماره ۶۶۲- ۲۹/۷/۸۲ دیوان عالی کشور که ضمن آن دعوی اعسار بطور کلی غیر مالی شناخته شده بنابراین اعسار از هزینه دادرسی هم قابل تجدید نظر خواهی بود^[۹۵].
رأی شماره:۶۶۲-۲۹/۷/۱۳۸۲
رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور:
برطبق ماده ۲۶ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳ حکم رد یا قبول اعسار در مورد محکوم به قابل استیناف است و به موجب بند(ب) و ماده ۳۳۱ قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی کلیه احکام صادره در دعاوی غیرمالی قابل درخواست تجدیدنظر می‌باشد. بنا بمراتب و با توجه به غیرمالی بودن دعوی اعسار رأی شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر استان همدان که دعوی مذکور را قابل تجدیدنظر دانسته مستنداً به ماده ۲۷۰ قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری باتفاق آراء اعضاء هیأت عمومی دیوان عالی کشور صحیح و منطبق با قانون تشخیص و تأیید می‌شود.
این رأی در موارد مشابه برای دادگاه‌ها و شعب دیوان‌ عالی کشور لازم‌الاتباع است^[۹۶].
مبحث دوم :دادرسی در دعوی اعسار از محکومه به
در این مبحث طی شش گفتار به شرایط لازم برای مدعی اعسار و نحوه اقامه دعوی و طرفین دعویس و دادگاهی که باید دعوی در آن طرح شود و چگونگی اثبات دعوی با تجدید نظر خواهی بودن یا نبودن این دعوی می پردازیم .
گفتار اول :شرایط لازم برای مدعی اعسار
از شرایط مدعی اعسار برای طرح دعوی اعسار از محکوم به اهلیت و شخص حقیقی بودن است که در این خصوص درقسمت شرایط لازم برای مدعی اعسار از هزینه دادرسی توضحات لازم داده شده و نیاز ی به بیان مجدد نمی باشد اما موضوعی که قابل بحث می باشد این است که آیا مدعی اعسار از محکوم به باید قبل از طرح دعوی در حبس باشد یا خیر ؟ رویه قضایی بر این بود که دادخواست اعسار از محکوم علیه و مدعی اعسار در صورتی پذیرفته می شد که وی در بازداشت به سر می برد و این در صورتی بود که گروهی از قضات و حقوقدانان موافق حبس قبل از دادخواست اعسار و گروهی مخالف با این موضوع بودند وسرانجام هیأت عمومی دیوان عالی کشور در رأی وحدت رو به شماره ۶۶۳ مورخ ۲/۱۰ /۱۳۸۲ به این اختلافات پایان داد و با این نظر موافقت کرد .
رای شماره: ۲/۱۰/۱۳۸۲:
رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور
مستفاد از ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب سال ۱۳۷۷ تجویز رسیدگی به درخواست اعسار قبل از زندانی شدن محکوم علیه است و ماده ۳ قانون یادشده ناظر به رسیدگی خارج از نوبت به درخواست اعسار محکومین زندانی است علیهذا برای رسیدگی به درخواست محکوم علیه قبل از حبس، منع قانونی وجود ندارد و زندانی بودن محکوم علیه، شرط لازم جهت اقامه دعوی اعسار از محکوم به یا درخواست تقسیط آن نمی باشد، بنابراین رای شعبه سوم دادگاه تجدیدنظر استان اردبیل که مطابق این نظر صادر گردیده صحیح و منطبق با موازین تشخیص می گردد. این رای بموجب ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری در موارد مشابه لازم الاتباع است.
که محکوم علیه پیش از حبس می تواند دادخواست اعسارازمحکوم به را اقامه نماید : «مستفاد از ماده ۲ قانون اجرای محکومیتهای مالی مصوب مالی ۱۳۷۷ تجویز رسیدگی به در خواست اعسار قبل از زندانی شدن محکوم علیه است و ماده ۳ قانون یاد شده نظر به رسیدگی خارج از نوبت به درخواست اعسارمحکومین زندانی است .
علیهذا برای رسیدگی به در خواست محکوم علیه قبل از حبس ، منع قانونی موجود ندارد و زندانی بودن محکوم علیه شرط لازم جهت اقامه دعوی اعسار از محکوم به یا درخواست تقسیط آن نمی باشد .
گفتار دوم :نحوه اقامه دعوی
برای اینکه مدیون بتواند تقاضای اعسار از پرداخت محکوم به را نماید لازم نیست که حکم صادره علیه او قطعیت پیدا نماید و همچنین به خاطراینکه در قانون اعسار رسیدگی به این دعوی منوط به قطعیت حکم محکومیت نشده است فلذاشخص معسر می تواند قبل از قطعیت حکم وحتی قبل از محبوس شدن دادخواست اعسار از محکوم به را به دادگاه تقدیم نماید^[۹۷].
اما آنچه معمول است ، براین قرار می باشد که پس از صدور اجرائیه ، با توجه به مفاد ماده ۳۴ قانون اجرای احکام مدنی . محکوم علیه مکلف است ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ آن ،در صورتی که خود را قادر به اجرای مفاد اجرائیه نداند باید ظرف مهلت مزبور صورت دارائی خود را به قسمت اجراء تسلیم کند واگر مالی ندارد صریحاً اعلام نماید. در همین جاست که با عنایت به ماده ۲ قانون نحوه اجری محکومیت های مالی ، اولاً به جای ارائه صورت دارایی از ناحیه محکوم علیه تا اثبات اعسار ، بنابر تقاضای محکوم له وی در حبس نگه داشته می شود ؛ ثانیاً او می تواند ادعای اعسار خویش را مطرح نماید^[۹۸].
گفتار سوم :طرفین دعوی
در خصوص اینکه چه کسی می تواند دادخوست اعسار را تقدیم کند برخلاف ورشکستگی فقط شخص مدیون مجاز به این کار می باشد .
اما درخصوص اینکه دعوی اعسار از محکوم به،به طرفیت چه کسی اقامه می شود ماده ۲۱ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳ صراحتاًبیان داشته :«دعوی اعسار در مورد محکوم به به طرفیت محکوم له دعوی اصلی … » و در مورد ورقه لازم الاجرا ثبت اسناد به طرفیت متعهدله اقامه خواهد شد .
گفتار چهارم : دادگاه صالح
مرجع صالح برای تقدیم دادخواست اعسار به موجب ماده ۲۰ قانون اعسار دادگاهی است که به دعوی اصلی از ابتدا رسیدگی کرده است :«مرجع رسیدگی به دعوی اعسار در مورد محکوم به محکمه ای است که بدایتاً به دعوی اصلی رسیدگی کرده است.»
لیکن اگر دعوی در مقابل اوراق اجرایی ثبت اسناد باشد در دادگاه اقامتگاه خواهان اعسار اقامه خواهد شد : «… دعوی اعسار در مقابل اجرائیه ثبت اسناد در محکمه محل اقامت مدعی اقامه خواهد شد .»
بعد از قانون اعسار با توجه به صراحت ماده ۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ :«رسیدگی به دعوای اعسار به طور کلی با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را دارد یا ابتدا به آن رسیدگی نموده است .»
حال این سوال متصور می شود که با توجه به ماده ۲۰ قانون اعسار و ماده ۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به دعوی اعسار از محکوم به را دارد ؟در پاسخ باید گفت به صراحت ماده ۲۰ قانون اعسار ، رسیدگی به دعوی اعسار ، چنانچه دعوی اصلی قبلاً مورد رسیدگی قرار گرفته ، دادگاهی است که ابتدائاً به آن رسیدگی کرده است ولی اگر دعوی اصلی قبلاً مورد رسیدگی قرار نگرفته و درحال حاضر در دادگاه صلاحیت دار تحت رسیدگی است ، رسیدگی به دعوای اعسار نیز در همین دادگاه خواهد بود^[۹۹] .
همچنین اداره کل امور حقوقی ، اسناد و امور مترجمین قوه قضائیه در نظریه شماره ۶۶۲۳ /۷ مورخ ۱۰/۷/۱۳۷۹ در شرح ماده ۲۰ قانون اعسار می گوید :«مرجع رسیدگی به دعوی اعسار از محکوم به ، به تجویز ماده ۲۰ قانون اعسار دادگاهی است که بدایتاً به دعوی اصلی رسیدگی کرده و حکم محکومیت مالی صادر نموده است .
بنابراین اگر حکم محکومیت مالی را دادگاه انقلاب صادر کرده باشد ، رسیدگی به دعوی اعسار آن نیز با آن دادگاه است ».
گفتار پنجم :نحوه اثبات دعوی
در خصوص نحوه اثبات دعوی اعسار از محکوم به ماده ۲۳ قانون اعسارمصوب ۱۳۱۳ مقرر داشته :«مدعی باید شهادت کتبی لااقل چهار نفر از اشخاص که از وضعیت معیشت و زندگی او مطلع باشند به عرض حال خود ضمیمه نمایند . در شهادت نامه مذکور بایداسم و شغل و وسایل گذران مدعی اعسار و عدم تمکن او برای پرداخت محکوم به یا دین با تعیین مبلغ آن تصریح شود .»
البته در خصوص نحوه اثبات با توجه به این که دعوی اعسار غیرمالی می باشد وطبق مفاد بند «الف »ماده ۲۳۰ قانون آئین دادرسی مدنی ، برای اثبات دعاوی غیرمالی گواهی ۲ مرد لازم می باشد آیا مقررات مربوط به ماده ۲۳ قانون اعسار نسخ شده است . در جواب این سوال باید گفت:
هرگاه موضوع حکم قانون در عالم خارج متعدد باشد،ان را اصطلاحا« عام » و اگر حکم ناظر به موضوع معین باشد:«خاص » می نامند^[۱۰۰]. لذا قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳ خاص و قانون ایین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹عام می باشد .