۲-۲) مفاهیم واصطلاحات
قبل از بررسی مدیریت دانش می­بایست ابتدا با مفهوم داده، اطلاعات و دانش آشنا شد.
۲-۲-۱) داده^[۲۴]
داده اولین سطح مدیریت دانش را تشکیل داده و شامل ارقام و اعداد، نمودارها و سایر نوشته ­هایی است که به خودی خود تولید معنی نمی کند. در واقع می توان گفت که داده ­ها، رشته واقعیت های عینی و مجرد در مورد واقعیت­ها هستند. آنها نشانگر ربط، بی ربطی و اهمیت خود نیستند، اما به هرحال برای سازمان­ها ومخصوصاً سازمان­های بزرگ اهمیت زیادی دارند.(داونپورت و پروساک^[۲۵]،۱۳۷۹، ص۲۴)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سازمان­های نوین، معمولاً داده ­ها را در یک سیستم فناوری ذخیره می­ کنند. این داده ­ها توسط واحدهایی نظیر واحد مالی، حسابداری و بازاریابی به سیستم تزریق می­شوند. نگهداری سوابق و بایگانی، نقطۀ کانونی فرهنگ داده به شمار می­رود و مدیریت مؤثر داده ­ها در مؤفقیت آنها نقش بسزایی دارد.(احمدی وصالحی،۱۳۹۱، ص۸)
بعضی از سازمان­ها به اشتباه فکر می­ کنند داده ­های بیشتر نسبت به داده ­های کمتر از حالت مطلوب­تری برخوردارند و با بهره گرفتن از آنها می­توانند تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند. این وضعیت به دو دلیل نادرست است (داونپورت وپروساک،۱۳۸۱ص۲۴):
اول :اینکه داده ­های زیاد، کار تشخیص داده ­های لازم ودرک آنها را دشوار می­ کند.
دوم :آنکه داده ­ها، فاقد معنیِ قابل استفاده­اند؛ یعنی تنها بخشی از واقعیت را نشان داده و از هرنوع قضاوت، تفسیر و مبنای قابل اتکاء برای اقدام مناسب، تهی هستند.از این رو داده ­ها را می توان موادخام عناصر مورد نیاز برای تصمیم گیری به شمارآورد، چرا که نمی توانند عمل لازم را تجویزکنند.
۲-۲-۲) اطلاعات^[۲۶]
اطلاعات داده ­های خلاصه ای هستند که گروه بندی، ذخیره، پالایش و سازماندهی شده ­اند تا بتوانند معنی­دار شوند. اطلاعات، غالباً به مؤقعیت­ها، شرایط، فرایندها و یا هدف­های خاص اشاره دارد.(رادینگ^[۲۷]،۱۳۸۳ ، ص۳۹) اطلاعات دومین سطح مدیریت دانش را تشکیل می­ دهند و نشانگر آغاز مدیریت اطلاعات هستند، اطلاعاتی که مدیر می ­تواند به کارگیرد تا کاری بیش از پردازشِ مراودۀ فردی انجام دهد. اطلاعات غالباً تشکیل اعداد و ارقام، کلمات و گزاره های انباشته شده را به خود گرفته و معنایی را ارائه می­ کند که بزرگتر از آن چیزی است که از داده های خام مکشوف می­گردد.(احمدی وصالحی،۱۳۹۱، ص۹)
اگرچه مرز بین دانش و اطلاعات روشن نیست، لیکن چند ویژگی دارد که این دو را از هم جدا می­ کند: (ابطحی، صلواتی،۱۳۸۵ ، ص۷)
۱)سطح ظرافت: اطلاعات غالباً به موقعیت­ها، شرایط، فرایندها و یا هدف­های خاص اشاره دارد. دراین صورت دربرگیرندۀ سطحی از ظرافت و دقت است که آن را برای کار مورد نظر مناسب می کند. ورای موقعیت یا کارخاص، اطلاعات تازمانی که به دانش تبدیل نشود کم ارزش خواهد بود.
۲)زمینه: اطلاعات دربرگیرنده داده ­ها در زمینه است.زمینه ممکن است محصول مشتری یا فرایند کسب وکار باشد و شکل اولیه داده ­ها را تا سطح اطلاعات ارتقاء دهد. زمینه، اطلاعات را برای مدیریت جهت تصمیم گیری و برنامه ریزی مفید می کند. مدیرنتایج معناداری رادرخصوص معاملات با بررسی و بازبینی داده ­ها استخراج می­ کند. برای اینکه داده مفید واقع شود باید در درجه اول در زمینه قرارگیرد.
۳)دامنه: اطلاعات کلاً محدود به زمینه­ای است که درآن ایجاد می­ شود. اطلاعات فروش به مدیران درخصوص فروش، مطالبی ارائه می­دهد، دانش دراین خصوص فراتر عمل می کند و در موقعیت­های گوناگون کاربرد دارد.
۴)به هنگام بودن: اطلاعات بر زمان مبتنی است و بنابراین، به طور مداوم درحال تغییراست. به مجرد اینکه دادۀ جدید، اخذ شود اطلاعات جدیدی مورد نیاز خواهد بود. دانش به علت بار معنایی زیاد خود، حساسیت زمانی کمتری دارد. دانشی که از اطلاعات دیروز و امروز به دست آمده می ­تواند برای درک اطلاعات فردا به کار رود.(همان منبع،ص۸)
۲-۲-۳) دانش^[۲۸]
امروزه دانش مهم­ترین دارایی سازمان­ها محسوب می­ شود، لذا مدیریت دانش به منزلۀ چالش کشف دانایی­های فردی و تبدیل آن به یک موضوع اطلاعاتی به نحوی که بتوان آن را در پایگاه های اطلاعاتی ذخیره کرد، با دیگران مبادله نمود و در فرایند کارهای روزمره به کار گرفت. داده حقایق دانسته شده­ای است که به صورت آشکار، از جهان خارج استخراج شده است. اطلاعات زمانی به وجود می ­آید که این داده ­ها را بتوانیم درقالب یک مسالۀ خاص (اقتصادی) مورد استفاده قرارگیرد. زمانی اطلاعات به دانش تبدیل می­ شود که از آن برای رسیدن به بازدۀ بیشتر، ارزش افزوده یا خلق ارزش استفاده شود. یک دسته بندی جامع و کاربردی از دانش عبارت است از:(استون^[۲۹]،۲۰۰۴)
دانش عمومی وعلمی: این دانش عبارت است از دانش عمومی و رسمی که در کتاب­های درسی و مرجع و پایگاه­های داده عمومی وجود دارد.
دانش تخصصی: یعنی دانش تخصصی دریک رشته خاص صنعتی که دربین متخصصین آن صنعت رواج دارد.
دانش سازمانی: دانشی است که فقط در یک سازمان خاص وجود دارد و با تار و پود آن سازمان عجین شده است.
به طور مشخص، دانش می تواند برحسب اینکه آیا محوری، پیشرفته، یانوآورانه است طبقه بندی شود. دانش محوری؛ به معنی داشتن حداقل قلمرو و سطح دانش مورد نیاز برای «بازی دریک صنعت»است. داشتن این قلمرو و سطح از دانش، مزیت رقابتی یک شرکت را برای بلند مدت تضمین نمی­کند. دانش محوری عموماً در اختیار اعضای یک صنعت است و بنابراین، مزیت کمی برای غیر اعضاء فراهم می­ کند. دانش پیشرفته؛ یک شرکت را به رقابتی ماندن قادر می­سازد.(زاک^[۳۰]،۱۹۹۹)
دونـوع دانش وجود دارد: دانش صریح^[۳۱] ودانش ضمنی^[۳۲].دانش صریح؛ دانشی است تعریف شده و ساختار آن بطور مدون درآمده است. این دانش رسمی و سیستماتیک است و به راحتی در مشخصات تولیـد، فرمول­های علمی یـا برنامـه های کامپیوتـری مشاهده می­شوند.( نوناکا وکونو^[۳۳]۱۹۹۸). بنابراین می­توان این دانش را به راحتی منتقل کرد و به مشارکت گذاشت. برخلاف آن دانش ضمنی به طور ناآگاهانه ادراک و بکار برده می­ شود ، بیان آن مشکل است و مستقیماً از راه تجربه و عمل حاصل می­ شود. دانش ضمنی کاملاً شخصی است، فرموله کردن آن مشکل است، انتقال یا مشارکت آن به دیگران دشوار می­باشد. بنابراین مدیریت دانش اساساً در خصوص دست یافتن به دانش ضمنی می­باشد تا اینکه از انبوهی از دانش تجمعی سازمان بهره بگیرد. (زاک،۱۹۹۹) در این دسته بندی، سطح دانش آشکار، بستگی به درجه کدگذاری و نگهداری اطلاعات مورد نیاز یک فرد و سطح دانش ضمنی نیز به سطح تقسیم دانش از طریق نحوۀ روابط میان افراد بستگی دارد.
در پژوهش حاضر و در تعریف دانش ، منظور از دانش، دانش ضمنی و دانش آشکار می­باشد که دانش ضمنی متشکل از تجربه کاری، ایده­ ها و تخصص است و دانش آشکار شامل اطلاعات متنی است.(ونن وهاف،۲۰۰۴).
دانش را می­توان ماحصل تلفیق تجربه، ارزش، اطلاعاتِ وابسته و بصیرت خبرگان دانست. دانش ارتباط بین شخص صاحب دانش با شخصی است که می­خواهد دانش را بیاموزد. دانش ترکیب سازمان یافته­ای از داده است که از طریق قوانین، فرآیندها و عملکردها و تجربه حاصل آمده است و به عبارت دیگر دانش معنا و مفهومی است که از فکر پدید آمده است و بدون آن اطلاعات یا داده تلقی می­ شود. تنها از طریق این مفهوم است که اطلاعات حیات یافته ، و به دانش تبدیل می شود.(بات^[۳۴] ،۲۰۰۱)
اندیشمندان مختلف، از دیدگاه­ های متفاوتی دانش را تعریف کرده اند. برخی دانش را برمبنای کارکرد آن تعریف کرده و برخی دیگر آن را با توجه به چگونگی شکل گیری تعریف کرده ­اند. برخی دیگر با دیدگاه های دیگر، دانش را تعریف کرده ­اند. کارل اسویبی^[۳۵]، یکی از مشاوران عمده مدیریت دانش، این اندیشمندان را تقسیم بندی کرده است(رادینگ،۱۳۸۳،ص۱۶):
-دانش پژوهانی هستند که اسویبی آنها را جمعیت دانش-شیء می­نامد؛ اینها دانش را برحسب نظریۀ اطلاعات تعریف می­ کنند. این گروه بر این باورند که دانش، اطلاعات مدار است و از طریق مدیریت اطلاعات تولید می­ شود.
-گروه دوم که اسویبی آنها را گروه دانش – فرایند می­نامد، دانش را برحسب فلسفه، روانشناسی و جامعه شناسی تعریف می­ کنند. این دوگروه با هم همپوشانی ندارند. آنها به مفهوم دانش از نقاط شروعِ متفاوت نزدیک می شوند و اصلاحات متفاوتی را در اولین گروه، یعنی گروه دانش– شیء، که جهت گیری داده/اطلاعات متخصصان فناوری اطلاعات را منعکس می­ کنند، دانش را به راحتی به عنوان هدف اطلاعاتی درک می­ کنند. ولی مدیران تجاری، ممکن است دانش را به عنوان فرایند مورد ملاحظه قرار دهند و آن را موجودیتی تلقی کنند که در کارکنان سازمان و فرایندهای تجاری تجسم یافته است.

دانش به عنوان اطلاعات

دانش به عنوان فرایند

داده ها واطلاعات ساختار یافته و غیر ساختار یافته

دانش ضمنی، تجربه، دانش چگونگی و رویه ها

نظریه اطلاعات

فلسفه، روان شناسی و جامعه شناسی

مدیریت اطلاعات

کار آموزی، آموزش و یاد گیری

جدول(۲-۱) دو دیدگاه متفاوت درباره دانش(انتظاری،۱۳۸۵ص۲۶)
فراپائولو^[۳۶]چهار کارکرد عمدۀ دانش را که به گونه ­ای تنگاتنگ با فرایند دانش مرتبط هستند به شرح زیر بیان نموده است (رادینگ ،۱۳۸۳، ص۳۱):

1. 1. بیرونی سازی: در اختیار گرفتن و ذخیره سازی دانش خام را در بر می­گیرد. فراپائولو جستجو و مدیریت اطلاعات و سایر توانایی­های تحلیلی و پردازشی را در این مرحله قرار می­دهد.

1. 1. درونی سازی: فرایندِ از صافی گذراندنِ دانش جمع آوری شده جهت استخراج و انتقال اطلاعات مورد علاقۀ جستجوگرِ دانش خاص است.

1. میانجیگری: شبیه درونی­سازی است. ولی نیاز به انتقال دانش ضمنی، با بهره گرفتن از عناصر میانجی را مورد توجه قرار می­دهد. میانجی­ها نوعاً انسان­ها نیستند، بلکه نظام­ها و عامل­های خود­کاری هستند که فراهم آوردن اطلاعات و تصفیه­سازی اضافی را بر مبنای شرح جستجوگر یا منبع دانش به عهده دارند.