نظریه روابط موضوعی هری گانتریپ

(ایگوی بازگشتی)

گانتریپ، تحلیلگر کارهای فیربرن و وینی کات،از طریق مرور و یکپارجه سازی مشتاقانه‌ی نظریات این دو درمانگر شهرت یافت.او هرگز تلاش نکرد نظریه تقسیم ایگو ^[۱۲۳]فیربرن و رویکرد مادر متعادل وینی کات را با مفهوم «ایگوی بازگشتی »خودش هم راستا جلوه دهد (کرینبرگ و میشل،۱۹۸۳،ترجمه حسینی،۱۳۹۰)

ایگوی بازگشتی

معروف ترین نوآوری گانتریپ در نظریه روابط موضوعی، مفهوم ایگوی بازگشتی یا واپس رونده است. به اعتقاد گانتریپ وقتی سائق اصلی و برانگیزاننده انسان، به سوی عقب نشینی و «بازگشت»^[۱۲۴] در حرکت است. او اینگونه بحث می‌کند که وقتی موضوع های حقیقی ، محروم کننده باشند افراد به دنیای موضوع های درونی پناه می‌برند. با این وجود نظر به اینکه موضوع های درونی منعکس کننده‌ جنبه‌های هیجانان انگیز و طرد کننده‌ والدین‌اند. افراد متعاقباٌ از پناه بردن به موضوع های درونی نیز مایوس خواهند شد.

به نظر گانتریپ (۱۹۶۱)، ایگوی لیبیدویی فیربرن که مخزن تمام نیازهای برآورده نشده موضوعی است یک تقسیم شدن دیگر را پشت سر می‌گذارد: در این تقسیم بندی آخر، یک بخش از ایگو همچنان به موضوع هیجان آور دلبسته می‌ماند ولی بخش دیگر – که همان ایگوی بازگشتی است – از موضوع هیجان انگیز جدا شده و از تمام موضوع جویی^[۱۲۵]‌هایی که به منظور کسب حداقل امنیت روانی تمنا می‌کرد، دست بر می‌دارد. از این گذر، بخشی از ایگو به ذهنیتی ایزوله شده و وضعیتی بی‌موضوعی پناه می‌برد. فضای بی‌موضوعی چیزی همانند تجریه‌ی افتراق (گسستگی)^[۱۲۶] است. به اعتقاد گانتریپ اگر امید همچنان زنده باشد. ایگوی بازگشتی پس ازکناره‌گیری و واپس روی به دنیای حمایت انزوا، همچنان منتظر پیدایی یک انسان یا یک محیط پرورش دهنده ^[۱۲۷]می‌ماند. اما اگر امید کاملاٌ ناتوان شده باشد، ایگوی بازگشتی آرزوی مرگ خواهد کرد. به گفته گانتریپ (۱۹۶۹)پرورش دهنده والدینی مناسب، موجبات شکل‌دهی به شخصیت بالغ و متعالی را فراهم می‌کند

نظریه روابط موضوعی ادیث یاکوبسن:

(مدلی منسجم)

ادیث یاکوبسن در دهه ی ۱۹۳۰ در آلمان به تحصیل پزشکی و روانکاوی پرداخت. مهم ترین آثار یاکوبسن بین دهه های ۱۹۴۰و ۱۹۶۰تالیف شده است. او با ساختن یک مدل منسجم روابط موضوعی ، حیطه های روان کاوی و نظریه روابط موضوعی را غنا بخشید.او جریان های سنتی فرویدی را با جریان های فکری جدیدتر تلفیق کرده و مدلی منسجم و یکپارچه عرضه ‌کرده‌است که هم عناصر سنتی اید، ایگو، سوپرایگو و غرایز را در خود دارد و به روابط موضوعی می‌پردازد .یاکوبسن بی‌آنکه مدل سائق محور را کنار نهد بر اهمیت روابط تأکید ورزید. او مدل سائق محور را از طریق تجربه‌ نوزاد از مادر به مدل روابط موضوعی پیوند داد. یاکوبسن کوشیده است گذار تدریجی اما فاحش فرد را از کودکی پر سر و صدا به بزرگسالی موءدب و خوش رفتار تبیین کند.

مفاهیم اصلی نظریه یاکوبسن

«خود» و بازنمایی خود ایگو

یا کوبسن اصطلاح «خود » را مشابه هارتمن^[۱۲۸] (۱۹۶۴)، برای اشاره به کلیت شخص، اعم از بدن و روان ،به کارمی برد.«خود» اصطلاحی است که شخص را در مقام سوژه از جهان، موضوع ها متمایز می‌سازد (یاکوبسن،۱۹۶۴٫ ایگو به یک ساختار ، یعنی سیستمی روانی یا کارکرد‌های متعدد دلالت دارد. این تعبیر با کارکرد سنتی فرویدی آن همسو است. او معتقد بود ایگو در آغاز ترکیبی نامتمایز از یک خود انگاره ^[۱۲۹]و یک انگاره‌ی موضوع^[۱۳۰] است که مستلزم حضور یک رابطه برای تقویت انگاره‌ی موضوع است. بازنمایی خود نوعی باز نمایی نا هشیار، نیمه هشیار، یا هشیار «خود» جسمی و ذهنی، درون ایگو است (یاکوبسن ۱۹۶۴). هر بازنمایی خود، انگاره ای از « خود » است که با آثار حسی لذت بخش یا بی لذت در حافظه آغاز می شود. هیجانات ‌به این باز نمایی های ذهنی، رنگ می بخشد. آن ها در جریان رشد، بر وحدت یافتگی، واقع گرایی و سازمان یافتگی شان افزوده می‌شود. یک خود انگاره‌ی واقع گرا،«انگاره‌ای» است که حالات و خصوصیات، پتانسیل‌ها و توانایی‌ها، منابع و کاستی‌های جسمانی و روانی “خود “را به درستی منعکس کند(یاکوبسن،۱۹۶۴)».

از عدم تمایز به تمایز

یاکوبسن نمو را حرکتی از حالات بدوی و تمایز نایافته به سوی صور تفکیک شده و آشکارا متمایز می‌دانست. بر این اساس او معتقد بوده اید و ایگو به تدریج از هم متمایز می‌شوند. سائق های غریزی نیز به سائق های جنسی و پرخاشگری تفکیک می‌شوند بازنمایی ابتدایی موضوع، به یک بازنمایی خود و یک بازنمایی موضوع تجزیه می‌شود..هر بازنمایی موضوع انگاره‌ای از یک شخص است یا بخشی از یک شخص است. نخستین بازنمایی از موضوع معمولاٌ با انگاره هایی از «خود» در هم آمیخته‌اند و انگاره ی واحدی از خود و موضوع‌اند که هیچ مرزی میان آن ها نیست .تنها با گذشت زمان این خود انگاره های اولیه با موضوع، در قالب مجزایی از خود و موضوع از یکدیگر متمایز می‌شوند. در افراد بزرگسال دشوار است تجربه ی پیش از تکلم باز نمایی آمیخنه‌ی موضوع خود را تصور کنند. در این تجربه در آغاز چنین حس می‌شود که گویی من نمی‌توانم از انگاره و حضور مادرم جدا شوم. تجربه‌ای که ممکن است مشابه چنین تجربه‌ اولیه و بدوی باشد، تجربه‌ وحدت جنسی افراد بزرگسال است که در آن فرد عاشق احساس می‌کند در لذتی که می‌برد با شریک جنسی‌اش ادغام شده است ( سنت کلر،۱۹۴۰ ؛ ترجمه طهماسب ، علی آقایی، ۱۳۸۶).

سائق ها و بازنمایی های خود و موضوع:

یا کوبسن برای ایجاد پیوند میان سائق و روابط موضوعی، بازنمایی های خود و موضوع را با سائق ها یا احساسات منتج از سائق ها (مشتقات سائق)^[۱۳۱] مرتبط ساخت.او برقراری چنین پیوند نوآورانه‌ای را با تعریف مجدد، نارسیسزم و مازوخیزم میسر ساخت. یاکوبسن به نحوی «خود»را با محیط مرتبط می‌دید که فروید تصورش را نمی‌کرد. در تعبیر فروید، نارسیسزم اولیه^[۱۳۲] نوعی سرمایه‌گذاری انرژی روانی معطوف به «درون»است، و نه معطوف به «بیرون »این نوع نیروگذاری روانی که بیش از هر مفهومی به معنای انزوای نوزاد است، زیرا او در این سرمایه‌گذاری با هیچ کسی پیوند نمی‌یابد .در مقابل، نظریه پردازان روابط موضوعی بر این باورند که نوزاد ضرورتاٌ با افراد محیطش ارتباط دارد. یا کویسن به شکلی بدیع شکاف بین نظریه فروید و موضع روابط موضوعی را پر کرد. او معتقد بود در ابتدا‌ی زندگی، سائق‌ها حالتی تفکیک نشده دارند و در یک بازتمایی نامتمایز موضوع خود سرمایه‌گذاری می‌شوند .موضوع خود انگاره‌ی من و مادرم است که با حسی از گرمی و لذت همراه است.( سنت کلر،۱۹۴۰)

ساختار روانشناختی، غرایز و روابط موضوعی

در این هنگام است که شاید علاوه بر کودک خیلی از افراد دیگر متوجه موضوع گردند که از لحاظ روانشناسی وضع خیلی بدتر از هنگامی می شود که اگر خود کودک شرایطش را از ابتدا می‌دانست.

به نظر می‌رسد که در خود قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور باید گنجانیده شودکه یک سری از این اطلاعات و مدارک باید در اختیار اهدا کنندگان و یک سری در اختیار گیرندگان جنین و نیز در اختیار کودک به طوری که ابتدا وی را آگاه کرد و در هر مرحله این موضوع را به تدریج به وی تفهیم کرد. و در نهایت، بهتر است که اطلاعات مربوط به اهدا کنندگان جنین نیز در صورت بروز مشکلات و بیماری، از سوی مقامات ذی ربط در اختیار پزشکان معالج قرار بگیرد.

شاید ارائه مدارک مربوط تبعات منفی از لحاظ روانشناسی و جامعه شناسی به دنبال داشته باشد ولی نتایج مثبت زیادی از همان لحاظی که عنوان شده ونیز از منظر حقوقی به همراه دارد . از طرفی، رسیدن به حقیقت و عدالت بالاترین چیز است که هر قانونی باید به سمت و سوی آن حرکت کند.

فصل دوم: حق دسترسی به اطلاعات در حقوق ایران

در حقوق ایران،قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور در خصوص حق کودک حاصل از اهدای جنین جهت دسترسی به سوابق ژنتیکی خود و اطلاعات اهدا کنندگان ساکت است و جا دارد که مقنن ایران نیز همانند قانونگذاران بسیاری از کشورهای دیگر به صراحت ،تکلیف این موضوع را مشخص نماید،در آیین نامه اجرایی قانون ایران نیز همچنان که در مبحث قابل ملاحظه گردید مطابق مواد ۶و ۱۰ آیین نامه ،اطلاعات مربوط به جنین های اهدایی ،جزو اطلاعات به کلی سری اعلام شده و ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به اهدا کنندگان و دریافت کنندگان جنین اهدایی تنها با رعایت قوانین مربوط به حفظ و نگهداری اسرار دولتی و به مراجع قضایی صلاحیت دار مجاز می‌باشد .

صرفنظر از اینکه مقررات مذکور در آیین نامه دارای ضمانت اجرایی و پشتوانه قانونی مؤثر نمی باشد ،در خصوص حق کودک جهت دسترسی به اطلاعات ژنتیکی خود به صراحت حکمی در آن مقرر نشده است. با وجود این به نظر می‌رسد که خود کودک نیز از شمول ممنوعیت مقرر در مواد ۶ و ۱۰ آیین نامه مستثنی نیست و در صورتی که والدین دریافت کننده جنین،سوابق ژنتیکی و اطلاعات مربوط به اهدا کنندگان را به فرزند حاصل اعلام نکنند،خود فرزند حاصل در هر سنی و در هر وضعیتی که باشد ،حق دسترسی به اطلاعات اهدا کنندگان و سایر سوابق ژنتیکی خود را با مراجعه به مرکز درمانی مربوط نخواهد داشت مگر اینکه با اقامه دعوی و از طریق دادگاه بتواند به چنین اطلاعاتی دسترسی داشته باشد .

علاوه بر مقررات مبهم آیین نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین،برخی مقررات دیگر نیز در حقوق ایران مانع از افشای اطلاعات اهدا کنندگان و دریافت کنندگان جنین و حتی ارائه آن به فرزند حاصل می‌باشد. مطابق ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ «اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند هر گاه در غیر از موارد قانونی ،اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند». ماده چها رآیین نامه انتظامی پزشکی نیز مقرر داشته که «اسرار بیمار و نوع بیماری او باید محفوظ بماند مگر در موارد مصرح در قانون». موارد استثنایی هم که در قوانین و مقررات متفرقه ،افشا و یا به عبارت دقیق تر گزارش آن ها به مراجع مربوط جایز و لازم شمرده شده همانند بیماری های آمیزشی و واگیردار و سرطان بسیار نادرند که اهدا و دریافت جنین از زمره آن ها خارج است^[۱۰۰].

آیین نامه تأسيس آزمایشگاه های تشخیص طبی مصوب ۱۳۳۴ نیز تمامی آزمایشگاه ها و زا جمله آزمایشگاه شیمی بیولوژیک را که اخیراًً به آزمایشگاه های ژنتیک معروف شده اند به حفظ اسرار مردم و ارسال نتیجه آزمایش به پزشک معالج آن هم فقط از طریق شخص بیمار و یا آورنده قبض رسید آزمایشگاه ،موظف ‌کرده‌است . ‌بنابرین‏ در حقوق ایران می توان گفت که روش اهدای پنهان یا ناشناخته پذیرفته شده و مقررات مختلفی ،حفظ اسرار و اطلاعات بیماران را تا حدودی تضمین می‌کند . با وجود این فرزند حاصل از جنین اهدایی اگر قایم مقام دریافت کنندگان یا اهدا کنندگان جنین نیز نباشد،دست کم موضوع و یا نتیجه عملیات درمانی ،پزشک یا مرکز درمان تخصصی ناباروری است و شاید افشای اطلاعات به شخص نامبرده از طرف پزشکان و دیگران مشمول مقررات کیفری فوق الذکر نباشد . خصوصاًً که تفسیر مضیق قوانین کیفری و اصل تفسیر این قوانین به نفع متهم نیز مستلزم همین نتیجه گیری است.

از طرف دیگر،اصل محرمانه بودن اطلاعات و سوابق ژنتیکی اشخاص،دارای استثنائاتی است که یکی از این استثنائات در برخی سیستم های حقوقی،حق دسترسی به سوابق ژنتیکی توسط طفل حاصل است و همچنان که ملاحظه گردید قوانین کشورهای ژاپن ،انگلستان،سوئیس و اسپانیا این حق را به کودک حاصل از جنین یا گامت اهدایی داده است که به سوابق و اطلاعات ژنتیکی خود دسترسی داشته باشد. در چنین شرایطی ،مشکل است که طفل حاصل از جنین اهدایی را از دسترسی به سوابق و اطلاعات ژنتیکی مورد نیاز ممنوع دانست بویژه که در مقررات مورد بحث در حقوق ایران ممنوعیت صریحی در خصوص نامبرده از طرف والدین او،ارائه اطلاعات از طرف مرکز درمانی به نامبرده مقدور نخواهد بود مگر اینکه دادگاه ،آن اطلاعات و سوابق را از مراکز درمانی استعلام و وفق مقررات آیین دادرسی مدنی در اختیار طفل حاصل قرار دهد . توجه به نظریات اندیشمندان نیز حاکی از آن است که قانون‌گذار باید این حق طبیعی و فطری هر شخص برای دانستن اصل و نسب ژنتیکی خود را محترم شمرده و صراحتاً ‌در مورد اشخاص حاصل از جنین اهدایی نیز ‌به این حق اذعان نمایند^[۱۰۱].

فصل سوم : تکالیف متقابل دریافت کنندگان جنین و طفل حاصل

مبحث اول :نگهداری و تربیت اطفال

یکی از مواردی که در ماده ۳ قانون اهدای جنین به زوجین نابارور، عنوان شده بحث نگهداری و تربیت اطفال است . این مسئله یکی از مسائل مهم از لحاظ حقوقی جامعه شناسی، در روانشناسی است که توجه به آن موجب تعالی و رشد جامعه خواهد بود . هر خانواده ای علاوه بر آرزوی داشتن فرزند، آرزو دارد که فرزندی خوب مفید و تربیت یافته تقدیم جامعه بشری کند تا مایه سرافرازی خود و خانواده اش گردد .

گفتار اول: حضانت

بند اول: تعریف حضانت

حضانت در لغت به معنی پروردن است و در اصطلاحات مدنی پرورش اطفال است . به وسیله ابوین و اقارب او ^[۱۰۲].

حضانت در اصطلاح فقهی : عبارت است از ولایت و سلطنت بر تربیت کودک و متعلقات آن از قبیل نگهداری کودک^[۱۰۳].

گفتار ششم: اقدامات تاریخی برای صلح قبل از وقوع جنگ

همان گونه که بیان شد، در طول تاریخ اکثر تلاش‌ها برای ایجاد صلح، یا در حین جنگها صورت گرفته یا بعد از وقوع جنگها؛ و کمتر دیده شده که شخصی(پادشاهی) و یا کشوری و یا حکومتی در زمان صلح و هنگامی که درگیری وجود ندارد، به فکر نهادینه کردن و ایجاد صلح همیشگی باشد و به جای تجهیز کردن خود و ساخت انواع ابزار جنگی، سعی در پایدار نمودن صلح کند. ذیلاً به نمونه ای از اقدام برای صلح قبل از جنگ پرداخته می شود.

«احترام به فرهنگ های قومی و ملی» که اساس سیاست شارلمانی ^[۳]را تشکیل می‌داد، مبین آیینی نیمه تمام از صلح بین‌المللی بود. در واقع، نظام حکومت شارلمانی، نوعی فدارالیسم، یعنی نظامی بوده که در حد فاصل میان نظام های ملی و نظام بین‌المللی قرار داشت. با وجود این، امپراتوری او تنها از اقوام و ملیت ها تشکیل نمی شد و به پادشاهی ها، یعنی ‌دولت‌های‌ دیگر تقسیم شده بود. البته این پادشاهی ها ،الزاماًً از «‌ملیت‌ها»ی غیر ژرمن تشکیل نیافته بود و بسا به صورتهایی مختلف درآمد. وانگهی هر قلمرو برای خود استقلالی تام نداشت و گاه توسط خود امپراتور و زمانی به دست پسرانش اداره می شد. پسران شارلمانی در طول حیات وی، در اداره ی این سرزمینها قائم مقام امپراتور به شمار می آمدند، تا آنکه در سال ۷۸۱ یعنی درست نوزده سال پیش از آنکه امپراتوری رسماً استقرار یابد، شارلمانی اینان را شاه خواند و دو تن از آنان را به ترتیب به امارت ایتالیا و اکیتن منصوب نمود و کوشید تا پاپ حکومت ایشان را تأیید کند. در سال ۸۰۶، شارلمانی که کهنسال شده بود و به مرگ و اداره ی امور امپراتوری پس از خود می اندیشید، میراث سیاسی اش را میان سه پسر خود تقسیم نمود، اما به عللی جانشین بلافصل خود را معین نکرد. و یکه در واپسین دم حیات نگران وحدت معنوی امپراتوری بود به فرزندان خود توصیه نمود که هرگز به قلمرو یکدیگر تجاوز نکنند و در صورتی که اختلافی میان آن ها پدید آید، آن را به داوری بگذراند، و هرگاه خارج قلمرو امپراتوری به آنان حمله شود، با یکدیگر دست اتحاد دهند و متجاوز را از حریم امپراتوری بیرون رانند.

به اعتقاد شارلمانی، مسیحیت که مبین اعتقاد جمیع افراد تحت حکومت وی به «عدالت» و «صلح» بود، «مبنای جامعه ی بین‌المللی» سازمان یافته ای به شمار می‌آمد که می‌توانست دولت‌ها یا شبه ‌دولت‌های‌ عضو امپراتوری را در جهت حفظ تمامیت ارضی و استقلال یکدیگر یاری دهد و به وقت اختلاف، آنان را در ارجاع امر به «داوری» هدایت کند و در قبال دشمن مشترک، متحد و یکدل سازد. چندان که با اندک تسامح می توان گفت که طرح جامعه بین‌المللی آن روزگاران تصویری ابتدائی از جامعه ی ملل، سازمان ملل متحد، دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی بوده است.(فلسفی،۱۳۸۹،۲۸)

از معدود اقدامات صورت گرفته برای صلح در زمان صلح توسط شارلمانی صورت گرفت و شاید بتوان با اصلاح رفتاری این پادشاه رومی برای آینده جهت جلوگیری از مسلح شدن همگانی استفاده نمود.

شارلمانی با آنکه نمی خواست پهنه ی امپراتوری او «زندان ملتها» باشد، به استقرار آیین مسیحیت در قلمرو حکومت خویش سخت دلبستگی داشت، وی اصولاً معتقد بود که هر قوم باید در اجرای اصول و قواعد، و همچنین تفسیر آداب و رسوم و عرفهای ملی خود آزاد باشد؛ مگر آنکه توانایی درک و شناخت این اصول را نداشته، یا آنکه بر اثر اجرای آن قواعد، «صلح» و «همبستگی» میان اقوام به خطر افتاده باشد. در این قبیل موارد، شارلمانی بی آنکه به راستی بداند که اعمال زور جوهر اندیشه ی اصلی وی را زائل می‌سازد، در جهت تمرکز قدرت و همانندی افراد گام بر می داشت؛ و این بدان سبب بود که خود را خلیفه خدا در زمین و مسئول فلاح و رستگاری دنیوی و اخروی بندگان خویش می پنداشت.(همان،۳۰)

گفتار هفتم: خطرات بین‌المللی صلح مسلح

طرح و توسعه استراتژیک و فناورانه سیستم های مدرن و پیچیده ی تسلیحات در دوران به اصطلاح صلح تقریباً حضور فعال و تمام عیار و مستمر نیروهای مسلح را می طلبد. شرایط جدید نه تنها حضور دایمی نیروهای مسلح را ضروری می‌داند، بلکه همچنین بر آمادگی جنگی تمام مردم در زمان صلح تأکید دارد. بر این آمادگی جنگی برای دیوانسالاری نظامی، هم افزایش کارکنان و هم تسلیحات را ضروری می‌سازد تا سهم کیفی آن بر سهم کمی اش نسبت به کل قدرت بچربد. اعمال یک چنین سیاستی سبب نزدیکی هر چه بیشتر بخش های اقتصاد، علوم و فناوری خواهد شد؛ با یک هدف مشترک که عبارت است از گسترش کارایی صنایع تسلیحاتی. یک چنین تجمع منافع میان بخش های نظامی، اقتصادی، علمی و سیاسی در مجموع به قدرت کنترل نشدنی تبدیل شده است که تصمیماتش در امور داخلی و خارجی کشور، تأثیر تعیین کننده ای دارد. تمامی اقدامات سیاسی و اقتصادی با ضوابط نظامی سنجیده می شود. فعالیت دولت در امور داخلی باید بیشتر بر محور وظایف و خواسته های مهم نظامی استوار باشد و سیاست خارجی در جهت تأمین اهداف سیاست امنیتی- نظامی برنامه ریزی شود. بدین ترتیب شرایط جدیدی در جامعه به وجود می‌آید که اشکال و مشخصه‌ های آن با اشکال مختلف نظامی گری قدیمی از بسیاری جنبه ها و ابعاد متفاوت است.

بدون تردید تولید وسایل و تجهیزات نظامی–تسلیحاتی در افزایش قدرت مالی- صنعتی کشورهای سرمایه داری نقش بسیار بزرگ و کنترل نشدنی ایفا می‌کند و از عوامل مهم گسترش هرچه بیشتر فعالیت‌های صنعتی و فناورانه به شمار می‌آید. بدین دلیل مجتمع های نظامی-صنعتی برای رشد هرچه بیشتر بنیه ی مالی- اقتصادی و ازدیاد قدرت رقابت خود به طرق مختلف و به اشکال گوناگون، چه از طریق ایجاد بحران‌های اقتصادی ساختگی و چه از طریق به راه انداختن جنگ‌های منطقه ای یا از راه مبالغه بی حد درباره ی خطر کمونیسم و نهضتهای آزادی بخش، دولت را به افزایش بودجه نظامی تشویق و ترغیب می‌کنند.(ازغندی،۱۳۹۰،۱۵۵)

مسلح شدن کشورها از گذشته بسیار دور تا به امروز ادامه داشته است، ضمن اینکه بر اساس شرایط زمان و مکان شکلهای مختلفی به خود گرفته و محققان و دانشمندان برای تفهیم و تفسیر مناسب نظامی گری با وضع به وجود آمده از اصطلاحات جایگزین متعددی بهره می گیرند. بهانه اصلی نظامی گری در گذشته تاریخی پیشگیری از تهاجم خارجی، رفع تهدیدات داخلی و تضمین امنیت و ثبات داخلی بوده، در حالی که از دهه شصت یا در واقع از زمان شروع مرحله تنش زدایی در روابط بین الملل و دگرگونی‌های استراتژیک، اقتصادی و سیاسی ناشی از بر پایی شرایط جدید و روابط بین الملل، اهداف و کاربرد نظامی گری بسیار تغییر یافت. در واقع ملی و منطقه ای شمول بودن نظامی گری از جنگ جهانی دوم تا کنون به جهانشمولی تبدیل شده است.

گفتار هشتم: تفاوت جنگ سرد و صلح مسلح

قبل از وقوع جنگ جهانی دوم کشورهای جهان به خصوص کشورهای اروپایی با اینکه در صلح با یکدیگر به سر می بردند ولی آمارها از ساخت تجهیزات با شتاب بالا توسط کشورها مخصوصاً آلمان می‌گوید. این حالت مسلح شدن در زمان صلح را صلح مسلح می‌نامند. اما تعریف جنگ سرد را می توان در بعد از جنگ جهانی دوم بررسی کرد که کشورها در صلح با هم نبوده و همچنین بین آن ها جنگ گرمی رخ نداده باشد.

در یک مطالعه بر روی ۲۳ کودک ۵-۳ ساله و والدین آن ها در جنوب شرقی کوییزلند استرالیا، محققان نشان دادند که آموزش مادران این کودکان در ابطه با وضعیت شناختی کودک در این مرحله، که در این مطالعه به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شده بودند و ۴ ماه تحت آموزش مدوام بودند، به میزان زیادی، در کاهش علایم افسردگی و اضطراب کودکان آن ها مؤثر بوده است. به گونه ایی، که تفاوت معنی داری در نمره نحوه برخورد مادران در گروه آزمایش در مقایسه با نمره مادران در گروه کنترل، پس از پایان مطالعه در رابطه با کودکانشان وجود داشت (کنسل و همکاران، ۲۰۰۷).

در یک پژوهش دیگر، معلوم شد نوباوگان و کودکانی که در خانواده های کم جمعیت، بزرگ شده بودند و والدینی داشتند که از لحاظ کلامی، خیلی بیشتر راغب به ‌پاسخ‌گویی‌ بودند، عامل مهمی است که به پیشرفت زبان، هوش وموفقیت تحصیلی کمک می‌کند (ایوانس، مکسول و هارت، ۱۹۹۹).

در واقع از طریق بهبود محیط خانوادگی خطرات مربوط به کودکان را می توان کاهش و عوامل حمایت کننده را افزایش داد (فلنر، برند، مولهال و کانتر، ۱۹۹۴، روچ- رأس، ۱۹۹۲). والدین می‌توانند از طریق بهبود مهارت‌های فرزند پروری،کاهش استرس، افزایش حمایت، کیفیت زندگی کودکان و محیط خانوادگی شان را بهبود بخشید ( فلنرو همکاران، ۱۹۹۴).

در یک مطالعه که به بررسی رابطه بین اضطراب کودکان و تاثیر آموزش والدین در کاهش این علایم پرداخته شده بود، محققان ۱۰۴ والد کودکان ۵-۳ ساله را در مطالعه خود شرکت دادند. نتیجه این مطالعه نشان داد که میزان آگاهی والدین، از توانایی‌های شناختی کودکانشان، نقش مؤثری در کاهش اضطراب آن کودکان داشته است. همچنین نتیجه این مطالعه نشان داد که میزان کنترل والدین بر فرزندانشان، به شدت با سطح اضطراب در این کودکان همبستگی داشت (ویت کرافت و کراس ول، ۲۰۰۷).

مطالعه دیگر بر روی ۰۳۰ خانواده دارای کودکان ۴ ساله از ناحیه بریس بین استرالیا صورت پذیرفت تا تاثیر آموزش والدین را بر شدت افسردگی و اضطراب کودکانشان نشان دهد. کودکان مورد مطالعه در این تحقیق دارای مشکلات رفتاری قابل ملاحظه ایی بودند و از طبقات اقتصادی- اجتماعی بالا بودند. میانگین سنی این کودکان ۴۶٫۷ ماه بود. میانگین سنی مادران، در این مطالعه، ۳۱ سال و میانگین سنی پدران در این مطالعه، ۳۴ سال بود. نتایج این مطالعه، نشان داد که کودکان خانواده هایی که تحت آموزش نسبت به رشد شناختی کودکان خود، قرار گرفته بودند دارای درصد پایین تری از افسردگی و اضطراب پس از اتمام دوره آموزش بودند، و نتیجه این مطالعه در دوره پی گیری یک ساله نیز نشان دهنده ثبات تاثیرات درمانی در این رابطه بود (ساندرز و همکاران، ۱۲۰۰).

در یک مطالعه بر روی ۸۷ خانواده، که دارای کودکان مبتلاء به مشکلات رفتاری و اضطراب بودند، والدین شرکت کننده در این مطالعه، به صورت تصادفی به ۲ گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، تحت آموزش قرار گرفتند تا تصویر ذهنی و شناخت بهتری نسبت به وضعیت کودکان خود پیدا کنند و گروه گواه (کنترل)، هیچ مداخله ایی دریافت نکردند. نتیجه این مطالعه نشان داد که گروه آزمایش که تحت آموزش قرار گرفتند در ۳ مرحله شروع مطالعه، انتهای مطالعه و در مرحله پی گیری یکساله مورد ارزیابی قرار گرفتند در مقایسه با گروه کنترل نتایج بهتری در برخورد با کودکان خود داشتند و این آموزش‌ها در کاهش علایم اضطراب کودکان در تعامل بین والد-فرزندی اثر بخش بود (بر و همکاران ۲۰۰۲).

یکی از مهمترین پژوهش هایی که در زمینه آموزش والدین وجود دارد؛ یک برنامه مبتنی بر آموزش روانی خانواده در ابعاد گوناگون مانند: رشد جسمانی، شناختی، اخلاقی، روانی و اجتماعی و هویتی است، که توسط پاملا پیرل کِر (۲۰۰۸) در آفریقای جنوبی انجام شده است، هدف از این پژوهش اجرای برنامه آموزش روانی در خانواده ها برای ارتقاء سطح مهارت‌های فرزند پروری در آن ها و جلوگیری از بروز آسیب روانی در کودکان بود. در این پژوهش کارایی والدین از طریق چندین عامل افزایش یافت؛

• 1. 1. آشنایی با مراحل رشد کودکان و نوجوانان.

   

  1. 1. آشنایی با نقش متقابل والدین نسبت به نوجوانان.

   

  1. 1. عواملی که روی فرزند پروری تاثیر می‌گذارد ( برای نمونه تاثیرات چند نسلی و تاثیر ساختار خانواده روی والدین).

   

  1. 1. چالش هایی که کودکان در خلال رشد با آن مواجه می‌شوند و می‌تواند مانعی بر سر راه رشد و پیشرفت آن ها باشد.

   

  1. 1. عواملی که به والدین برای غلبه بر این چالش ها و بهبود مهارت‌های فرزند پروری کمک می‌کند.

   

  1. 1. آموزش مهارت‌های فرزند پروری در جهت تقویت کارایی والدین.

   

  1. طبیعت خود برنامه آموزش روانی که می‌تواند کارایی والدین را نسبت به فرزندان افزایش دهد.

این مطالعه روی ۲۱ نفر ( ۵ پدر و ۱۶ مادر) به مدت ۶هفته در جورجیای آفریقای جنوبی به اجراء درآمد. یافته ها بعد از تحلیل و نظارات چند گروه متخصص روی اجرای پژوهش از تاثیر برنامه آموزش روانی به خانواده ها به منظور افزایش کارایی آن ها در ارتباط با فرزندان حمایت می‌کند نتایج حاصل از این پژوهش در یک دوره پی گیری دو ماهه ثابت بود.

مری اِ فریست و همکاران (۲۰۰۵)، پژوهشی در زمینه آموزش روانی به خانواده ها یی که کودک و نوجوان مبتلا به اختلال خلقی دارند انجام داد، این تحقیق خلاصه مختصری از ادبیات پژوهشی مربوط به کودکان مبتلا به اختلالات خلقی و بحث ‌در مورد ابرازات هیجانی آن ها و ارتباط بین کاهش این تظاهرات و بهبود اختلال خلقی در این افراد ارائه می‌داد. در این پژوهش آموزش روانی، وسیله ای برای کاهش تظاهرات هیجانی فرض شده بود، تمامی پژوهشگران روی این موضوع اتفاق نظر دارند که آموزش روانی به خانواده ها وسیله مناسبی برای پیشگیری و درمان اختلالات خلقی در کودکان محسوب می شود. در واقع می توان گفت برنامه های مبتنی بر آموزش روانی در خانواده هایی که نوجوانان مبتلا به اختلالات خلقی دارند تجربه بالینی ارزشمندی محسوب می شود.

البته آموزش روانی خانواده بیشتر مکمل و بهبود بخش دیگر درمانهاست (گلدشتاین، ۱۹۹۵) و اکثر مداخلات مبتنی بر آموزش خانواده هدفشان افزایش دانش از طریق فراهم کردن موضوعات آموزشی ‌در مورد سبب شناسی، تشخیص، نشانه ها و دوره های بیماری روانی و همچنین گزینه های درمانی و منابع در دسترس برای تهیه امکانات بازپروری است ( دی گروت، لیود و کینگ، ۲۰۰۳).

با توجه به مشاهدات مختلف در این چند سال گذشته توسط محقق و نیز با توجه به تحقیقات انجام شده توسط یتز (۱۹۹۰)، گوردون (۲۰۰۰)، مری اِ فریست و همکاران (۲۰۰۵) و پاملا پیرل کر (۲۰۰۸) ‌در مورد اهمیت آموزش به والدین از یک سو و از سوی دیگر مسئله اضطراب که به عنوان منبع مهمی در بروز مشکلات دیگر که در کودکان پیش دبستانی شناخته شده است، اهمیت و ضرورت این پژوهش را روشن تر می‌کند.

هنان و کارپ^[۱۴] سه سؤال را برای سنجش رضایت مشتری مطرح می‌کنند :

۱٫ چه چیزی را شرکت باید بهبود دهد ؟

۲٫ چگونه و تا چه اندازه آن را بهبود دهد ؟

۳٫ تا چه اندازه باید نسبت به رقبای خود بهتر عمل کند ؟

این ارزیابی باید در هر زمانی که یک عامل جدید به محیط وارد می شود و یا تغییرات جدیدی رخ می‌دهد، انجام شود. (Sauze, 2000, p: 7)

رضایت مشتری، عاملی کلیدی برای تعیین چگونگی موفقیت سازمان در ارتباط با مشتری است. دستیابی به رضایت مشتری مستلزم فرهنگ مشتری محور^[۱۵]، سازمان متمرکز بر مشتری، توانمند سازی کارکنان، تیم سازی^[۱۶] و مشارکت با مشتریان و تأمین کنندگان است.

رضایت مشتری داخلی (کارکنان) و مشتری خارجی به صورت یک رابطه علت و معلولی است. رضایت کارکنان منشاء کیفیت برتر است، زیرا اگر سازمان نیازهای مشتریان داخلی را ارضا نماید، آن ها نیز قادر خواهند بود در جهت رضایت مشتری خارجی گام بردارند. ‌بنابرین‏ رضایت مشتری داخلی یکی از شرایط اساسی برای رضایت مشتری خارجی در بازار می‌باشد. مدیران معمولاً به دنبال سود مالی سریع و آسان هستند و نقش رضایت زیردستان را برای نیل به رضایت مشتری خارجی و سودآوری مورد توجه قرار می‌دهند. (Fecikova, 2004, p: 58-59)

در رویکرد مشتری محوری، تمرکز بر رضایت مشتری است. در این حالت وقتی کارهایمان را خوب انجام داده ایم که رضایت مشتر ی حاصل شده باشد. با این رویکرد همواره به دنبال جمع‌ آوری اطلاعات لازم از مشتریان هستیم. در شرکت‌هایی که تفکر مشتری محوری حاکم است باورها بر این است که ” مشتری پادشاه است ” و چون محیط و نیازها دائماً در حال تغییر هستند، بدیهی است که نیازها و انتظارات مشتری نیز همواره در حال تغییر است. پس بایستی نیازها و انتظارات جدید مشتری را به طور مرتب شناسایی کنیم تا بتوانیم در راستای بهبود محصول و روش های ساخت آن اقدامات لازم را انجام دهیم.

۱-۱۲-۲ . رضایت مشتری و موفقیت سازمانی

امروزه سازمان هایی که خواهان موفقیت هستند در جستجوی راه ها و روش های اند که بتوانند رهبری بازار را در کنترل خود در آورند . یکی از مهمترین راه های نیل به موفقیت آنان مشتری گرایی است. در واقع باید اظهار داشت که کلید و رمز موفقیت اجرای عملی مفهوم مشتری گرایی در استراتژی سازمان نهفته است . این استراتژی باید مبتنی بر حل مشکل مشتری از طریق شناسایی نیازهای آشکار و پنهان در حال و آینده باشد . (همان منبع ،۲۶)

شرکت هایی که خدمات عالی به مشتریان ارائه می‌کنند دارای چند ویژگی مهم و مشترک هستند به خواسته ها و نیازها و انتظارات مشتریان توجه بسیاری دارند . استراتژی خدماتی را توسعه داده‌اند که به طور واضح تعریف و ابلاغ شده است . سیستمی را طراحی کرده‌اند که در آن در هر مرحله از مبادله با مشتریان به خوبی رفتار می شود و دیگر این که بسیاری از کارکنان این شرکت ها به خدمت گرایش دارند . ( روستا و دیگران ،۱۳۷۵ و ۳۵)

موفقیت یک سازمان همچنین به برقراری روابط بلند مدت با مشتریان بستگی دارد . تلاش یک سازمان در برقراری این ارتباط به « بازاریابی رابطه مند » مصطلح شده است که تلویحا ً به مبادله دو طرفه منافع بین سازمان و مشتریان گوناگون اشاره دارد . به همین خاطر سازمان باید مشتریان خود را از مزایای محصولات خویش آگاه کند و پاسخگوی سفارش های انبوهی از مشتریان و فقط به نیازهای گروه خاصی از مشتریان توجه نکند .

۲-۱۲-۲ . اهمیت رضایت مشتری

از آغاز دهه ۱۹۹۰یک نظریه جهانی بین صاحب نظران پدیدار شد ان این بود که سازمان‌های مشتری گرا و بازار گرا در بازارهای رقابتی جهان موفق تر ند و منبع اصلی شکست سازمان ها عدم دانش و درک ناکافی از مصرف کنندگان و بازار معرفی شده است . کتاب های « در جستجوی کمال » نوشته پیترز و واترمن در سال ۱۹۸۰« مزیت رقابتی کشورها » نوشته مایکل پرتر در سال ۱۹۹۰ و « اشتباهات بازاریابی » نوشته آراف هارتلی در سال ۱۹۹۲و بسیاری کتاب های دیگر همگی بر درک مشتریان بازارها و رقبای سازمان دارند. ( ونوس ، صفائیان ، ۳۷:۱۳۸۳)

میکائیل لب یوئف درباره مشتریان چنین می‌گوید :

– هر مشتری ناراضی به ۸ تا ۱۰ نفر دیگر ، نارضایتی خود را اعلام می‌کند . ۲۰% به ۲۰ نفر دیگر نارضایتی خود را می‌گوید .

– هزینه جلب مشتریان جدید ، ۶برابر هزینه حفظ مشتریان موجود است .

– در سال های گذشته علت ورشکستگی ۶۸% از شرکت های ورشکسته ارائه خدمات ضعیف و نا مناسب به مشتریان بوده است . فقط ۴% از مشتریان ناراضی ، شکایت می‌کنند ، ۹۶% بقیه از خرید خود دست خواهند کشید و ۹۱% هرگز برنخواهند گشت . لذا می بایست علت نارضایتی مشتریان و برطرف شود .(کیوانشاهی ، ۱۳۷۹ ، شماره ۲۴ ، ۲۴ )

۳-۱۲-۲ . سنجش رضایت مشتری

چنانچه اشاره شد در بازار امروز سودآوری و رشد سازمان‌ها ، رابطه مستقیم و تنگاتنگی با درجه رضایت مشتریان دارد یکی از مهمترین اقدامات در چرخه جلب رضایت مشتری سنجش میزان رضایت او از کالا و خدمات دریافتی است .

درجه سنجش رضایت مشتریان ، علاوه بر اینکه میزان موفقیت سازمان عرضه کننده در دست یابی ، به بخشی از هدفها را نشان می‌دهد امکان اصلاح و بهبود کیفیت و روش‌ها را برای سازمان عرضه کننده فراهم می‌کند . به دلیل اهمیت روز افزون سنجش رضایت مشتری برخی سازمان‌های عرضه کننده برنامه های دوره ای مناسبی برای این فعالیت ها طراحی کرده‌اند البته هنوز سازمان‌های زیادی وجود دارند که به دلیل ناباوری نسبت ‌به این موضوع مهم ، هر گونه پرداخت و تحمل هزینه را در این باره بی مورد می دانند این سازمان‌ها باید ‌به این نکته توجه کنند که بی توجهی به احساس مشتری می‌تواند در آینده ای نزدیک به وخیم شدن اوضاع منجر شود

۴-۱۲-۲ . رابطه بین کیفیت خدمت و رضایت

کیفیت خدمت و رضایت مشتری به طور غیرقابل بحثی در مفهوم مرکزی مسائل تئوری و عملی بازاریابی است. در دنیای امروزی با رقابت بالا، کلید مزیت رقابتی پایدار، تحویل خدمت با کیفیت بالا که منجر به رضایت مشتریمی شود، است. شکی ‌در مورد اهمیت کیفیت خدمت و رضایت مشتری به عنوان هدف نهایی فراهم کننده خدمت وجود ندارد .

رضایت مشتری مقدمه ای است برای حفظ مشتری و وفاداری مشتری که منجر به رسیدن به اهداف اقتصادی مانند ‌سودآوری سهم بازار و بازگشت سرمایه می شود.

مقدمه رضایت مشتری بر اساس نظر پاراسورامان و کرونین و تایلور، کیفیت خدمت است. کیفیت خدمت ادراک شده موجب می شود مشتری بانک احساس رضایت یا نارضایتی کند. کیفیت خدمت رابطه مثبت با حفظ مشتری دارد.

تاییدات بسیاری از این بیان عمومی که رضایت مشتری، یک متغیر شاخص برای ارزش گذاری و کنترل، در مدیریت بازاریابی بانک است وجود دارد. مشابه با آن نقش کلیدی خدمت در سازمان‌های خدمات مالی مورد تأکید قرار گرفته شده است.

کیفیت نه تنها در سازمان‌های حرفه ای خدمت شامل بانک به عنوان یک ناحیه مهم برای مطالعه بیان شده است بلکه رضایت مشتری یکی از موارد حیاتی برای عملکرد موفق خدمات بانکی است.