ادبیات تحقیق

۱٫۲٫ مقدمه

مبانی نظری و ادبیات تحقیق چارچوب و زیربنای فکری هر پژوهشی را تشکیل می‌دهند. تعیین راهبردها نشأت گرفته از مبانی نظری است و ریشه در مفاهیم آن دارد. یک تحقیق و پژوهش فاقد چارچوب نظری مانند کشتی بدون سکان است. سکان کشتی ممکن است خیلی کوچک باشد و دیده نشود اما مسیر حرکت کشتی عظیم را مشخص کرده و آن را کنترل می‌کند. مبانی نظری با ایجاد فضای ذهنی مناسبی، دیدگاه های فکری پژوهشگر و کاربران پژوهش را به هم نزدیک کرده و موجب برداشت های یکسانی از مفاهیم و نظرات ارائه شده، خواهد گردید (بهره دار، ۱۳۸۳، ۱۰).

در فصل حاضر سعی شده است در صورت امکان تاریخچه ی متغیرها و عوامل مرتبط با آن ها بیان گردد و همچنین به تحقیقات پیشین که پیرامون متغیرها انجام شده، اشاره گردد.

۲٫۲٫چهارچوب نظری

۱٫۲٫۲٫ بانکداری الکترونیک

در سال های اخیر بانکداری آنلاین که به بانکداری اینترنتی یا بانکداری الکترونیکی شناخته شده است، رشد فوق العاده ای داشته است. درک اعتمادی که ایجاد می شود برای مدیریت بانک اهمیت دارد و می‌تواند با ترکیبی از اقدامات سنتی و آنلاین، اعتماد را ایجاد کند (B.Yap et al., 2010, 27) و فشارهای رقابتی و نیازهای متغیر مصرف کنندگان، بانک ها را به توسعه فن آوری و ابزارهای جدید تشویق ‌کرده‌است. بانکداری اینترنتی یکی از جنبه‌های این نوآوری است. بانکداری اینترنتی اشاره دارد به: استفاده از اینترنت به عنوان یک کانال تحویل خدمات بانکی از جمله خدمات سنتی مانند افتتاح حساب و یا انتقال وجه بین حسابهای مختلف، همچنین خدمات بانکی جدید مانند طرف صورتحساب و پرداخت الکترونیکی که به مشتریان اجازه می‌دهد به دریافت صورتحساب در وب سایت بانک بپردازند(Malhotra, Singh, 2010, 87). تعریف بسیاری از بانکداری الکترونیکی آمده است که تنوع آن به دلیل تعدد کانال های ارائه خدمات الکترونیکی است. در این بخش تعدادی از آن ها به صورت زیر ارائه می شود:

. تعریف ساده: بانکداری الکترونیکی معادل انتقال الکترونیکی منابع به اضافه پول الکترونیکی است.

. بانکداری الکترونیکی اوج استفاده از تکنولوژی (فناوری) انفورماتیک در جهت حذف دو قید زمان و مکان از خدمات بانکی است.

. به طور کلی بانکداری الکترونیکی عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای مشتریان که با بهره گرفتن از آن ها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک در هر ساعت از شبانه روز از طریق کانال های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.

با توجه ‌به این تعاریف، می توان چنین استنباط کرد که همگی بر دسترس آسان مشتریان به حساب های بانکی بدون محدودیت مکانی و زمانی تأکید دارند. به طور خلاصه می توان تاریخچه بانکداری الکترونیکی را ‌به این صورت بیان نمود: از اوایل دهه ی ۱۹۶۰ نوعی از خدمات بانکی اوج یافت که مبنای تحول بزرگی برای سال های آتی در نظام بانکداری گردید. این نوع خدمات به صورت کارت های بانکی بود که در اختیار عموم قرار گرفت. بعد از مدت زمانی کوتاه هم چک و هم کارت های بانکی به مرور اتوماتیک شدند ولی با این حال تا آن زمان حجم بالایی از اسناد کاغذی تولید می گردید. از این رو از فناوری پیچیده و پیشرفته ی مخابراتی به عنوان راه حلی برای این مشکل استفاده گردید. در نتیجه با ایجاد اتاق های پایاپای خودکار، از سیستم انتقال الکترونیکی وجوه در سطح بسیار وسیعی استفاده شد و ساختار سیستم بانکی یک بار دیگر دچار تحولی عمده گردید. بانک ها از مؤسسات سپرده گذاری که صرفاً منابع فیزیکی را نگه داری می نمودند به مراکز پردازش اطلاعات تبدیل شدند، پول نیز از مفهوم قابل لمس به مفهوم غیرقابل لمس تبدیل گردید.

در حال حاضر بانکداری الکترونیکی در اکثر کشورهای پیشرفته به صورت وسیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی ایران در این مورد راه بسیار درازی را در پیش رو دارد. طبق تحقیقات انجام شده، ایران در زمینه ی تجارت الکترونیکی و در نتیجه بانکداری الکترونیکی در بین شصت کشور جهان در رتبه ی پنجاه و هشتم قرار دارد. این مطلب گواه بر وجود مشکلات اساسی در صنعت بانکداری ایران است. همچنین بر طبق آمار کسب شده در سال ۲۰۰۶ میلادی، استفاده از روش های سنتی در تجارت و بانکداری بین الملل حدود صد میلیارد دلار در سال هزینه در بر دارد که با بهره گرفتن از تجارت الکترونیکی سالانه حدود یک چهارم آن یعنی بیست و پنج میلیارد دلار قابل صرفه جویی است (عمل نیک و همکارانش، ۱۳۸۵،۱۲۴-۱۲۲). در حقیقت بانکداری الکترونیک، نوعی خدمت بانکی است که نخستین بار در سال ۱۹۹۵ در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن به سرعت در میان کشورهای توسعه یافته گسترش یافت. درمورد بانکداری الکترونیک تعاریف گوناگونی ارائه شده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

– بانکداری الکترونیک را می توان استفاده از تکنولوژی پیشرفته شبکه ها و مخابرات جهت انتقال منبع (پول) در سیستم بانکی معرفی نمود.

– بانکداری الکترونیک امکان دسترسی مشتریان به خدمات بانکی با بهره گرفتن از واسطه ها ایمن و بدون حضور فیزیکی است.

– بانکداری الکترونیک یکپارچه سازی بهینه همه فعالیت های یک بانک از طریق به کارگیری فناوری نوین اطلاعات است که امکان ارائه کلیه خدمات موردنیاز مشتریان را فراهم می‌کند.

در بانکداری الکترونیک از ابزارهایی چون پول الکترونیک، چک الکترونیک، کیف پول الکترونیک، انواع کارت ها شامل کارت بدهکار، کارت اعتباری، کارت هزینه، دستگاه های خودپرداز (ATM) و سیستم پایانه فروش(pos) استفاده می شود. باید توجه داشت که بانکداری الکترونیکی، عرصه ای گسترده تر از فقط بانکداری از طریق اینترنت است. بانکداری الکترونیکی می‌تواند متشکل از عرصه های مختلف همانند بانکداری اینترنتی، بانکداری تلفنی، بانکداری مبتنی بر تلویزیون، بانکداری از طریق تلفن همراه و بانکداری رایانه ای تعریف شود که به وسیله آن مشتریان این خدمات را از طریق یک دستگاه هوشمند همانند یک رایانه شخصی یا پایانه فروش دریافت می‌کنند. با توجه به تنوع و گستردگی ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی، همچنین ظرفیت ها و نیازهای موجود در سیستم های بانکی، زیرساخت های موردنیاز در توسعه بانکداری الکترونیکی عبارتند از: زیرساخت های ارتباطی، زیرساخت های مالی و بانکی، زیرساخت های حقوقی و قانونی، زیرساخت های نیروی انسانی، زیرساخت های نرم افزاری و امنیتی و زیرساخت های فرهنگی و آموزشی. طبق تحقیقات انجام شده، ایران در زمینه تجارت الکترونیکی در بین شصت کشور جهان در رتبه پنجاه و هشت قرار دارد. جایگاه ایران دربین کشورهای بهره بردار از فناوری ارتباطات و اطلاعات در رده کشورهای درپی توسعه این فناوری هاست. با این توضیح می توان اذعان داشت که هنوز کشور ما در برنامه های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام های ابتدایی به سر می‌برد. گسترش زیرساخت های ارتباطی مناسب می‌تواند در تلفیق سیستم های بانکی با ابزارهای الکترونیکی مؤثر باشد. از نظر محققان، موضوع پذیرش تکنولوژی از اهمیت بسیاری برخوردار است.